Ponowny wniosek o rozłożenie na raty zaległych składek ZUS

Możliwość odroczenia terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenie należności na raty

Zgodnie z art. 29 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:

„1. Ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie Zakład może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Odroczenie terminu płatności może dotyczyć jedynie należności finansowanej przez płatnika składek.

1a. Odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenie należności na raty następuje w formie umowy.

2. Od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg.

3. Jeżeli dłużnik nie spłaci w terminie ustalonych przez Zakład rat, pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi na zasadach określonych w ustawie – Ordynacja podatkowa.

4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, Zakład ustala opłatę prolongacyjną na zasadach i w wysokości przewidzianej w ustawie – Ordynacja podatkowa dla podatków stanowiących dochód budżetu państwa.”

Przepis art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje fakultatywność nałożenia opłaty dodatkowej, której celem jest zlikwidowanie zaległości w opłacie składek. Przepis ten nie wymienia okoliczności, którymi winien się kierować organ ubezpieczenia społecznego podejmując decyzję o wymierzeniu opłaty i jej wysokości, i jest oparty na konstrukcji uznania administracyjnego. Wysokość opłaty dodatkowej nie powinna być jednak obciążeniem na tyle dużym, by podważyła możliwość dalszego prowadzenia działalności stanowiącej podstawę do objęcia ubezpieczeniem społecznym, a jedynie poprzez dolegliwość finansową skłaniała płatnika do uregulowania zaległości w opłacaniu składek i powstrzymywała przed dopuszczeniem do takiej sytuacji w przyszłości. 2. Z uwagi na istnienie art. 29 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych brak środków finansowych na koncie firmy nie może stanowić podstawy do odstąpienia od opłaty dodatkowej w świetle art. 24 ust. 1 tejże ustawy.

Aby Zakład pozytywnie rozpatrzył taki wniosek, muszą być jednak spełnione pewne warunki. Podstawową zasadą jest, że należności z tytułu składek mogą być umarzane tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności (art. 28 ust. 2 u.s.u.s.). Ustawodawca wyraźnie określił przy tym, kiedy taka całkowita nieściągalność zachodzi, a mianowicie gdy:

„1) dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości nie podlegające egzekucji albo pozostawił przedmioty codziennego użytku, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie,

2) sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe z powodu braku pieniędzy nawet na koszty postępowania upadłościowego,

3) dłużnik zaprzestał prowadzenia działalności, a jednocześnie brak majątku, z którego można by prowadzić egzekucję, brak małżonka, następców prawnych i jakiejkolwiek możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie,

4) nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym,

5) wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym,

6) naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję,

7) jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.”

Czy ZUS może umorzyć zaległe składki za pracowników?

Od zasady całkowitej nieściągalności składek uczyniono jednak wyjątek dla ubezpieczonych, będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia czyli dla wszystkich prowadzących działalność gospodarczą i płacących składki na swoje ubezpieczenia. Oznacza to, że osoba, która zatrudniała pracowników i nie odprowadzała składek na ubezpieczenia społeczne zarówno od siebie jak i od pracowników może zwracać się do Zakładu jedynie o umorzenie składek na swoje ubezpieczenie. Składki za pracowników nie podlegają umorzeniu.

Zgodnie z przepisami art. 28 ust. 3a i 3b u.s.u.s. należności z tytułu składek mogą być umarzane pomimo braku ich całkowitej nieściągalności wyłącznie w uzasadnionych przypadkach z uwagi na ważny interes osoby zobowiązanej.

Szczegółowe warunki umorzenia składek, na podstawie art. 28 ust. 3b u.s.u.s., określił Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w § 3 rozporządzenia z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. Nr 141, poz. 1365). Podkreślić przy tym należy, że zostały one sformułowane w sposób bardzo rygorystyczny, ponieważ muszą również uwzględniać stan finansów publicznych.

Zgodnie z powyższym rozporządzeniem umorzenie jest zasadne w stosunku do tych dłużników, których stan majątkowy i sytuacja rodzinna nie pozwala na egzekucję, ponieważ powoduje ciężkie, negatywne skutki dla jego rodziny. Oznacza to stan, w którym spłacanie zadłużenia z tytułu składek na własne ubezpieczenie pozbawia rodzinę dłużnika niezbędnych środków utrzymania i nie pozwala na zaspokojenie wszystkich potrzeb życiowych. Ponadto powodem do umorzenia niezapłaconych składek są poniesione przez dłużnika straty spowodowane klęską żywiołową, a także koszty ponoszone na skutek przewlekłej choroby wnioskującego o umorzenie lub członka jego rodziny (za rodzinę uważa się, zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia, osoby spokrewnione, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące z zobowiązanym, a także osoby niespokrewnione pozostające z zobowiązanym w faktycznym związku).

Decyzja o umorzeniu składek, zgodnie z art. 28 ust. 2 u.s.u.s. należy do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, co oznacza, że nawet jeżeli zostaną spełnione wymienione wyżej warunki, Zakład może – ale wcale nie musi – umorzyć zaległości.

Ponowne rozpatrzenie wniosku o umorzenie składek przez ZUS

Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawach o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne odwołanie nie przysługuje. Przysługuje natomiast prawo wniesienia wniosku do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 83 ust. 4 u.s.u.s.).

Decyzje Prezesa Zakładu podejmowane w indywidualnych sprawach podlegają oczywiście kontroli merytorycznej sądu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2000r., III ZP 15/00, OSNPiUS 2000/23 poz. 864). Sąd ocenia zatem, czy zostały spełnione wskazane wyżej przesłanki umorzenia zaległych składek, przeprowadzając w tym celu postępowanie dowodowe.

Wielkość rat ustala ZUS, nie ma ustawowej wielkości rat. Zależy od kwoty zadłużenia, stanu majątkowego zobowiązanego. Mogą to być naprawdę różne kwoty. Składając wniosek o raty, składa Pani oświadczenie majątkowe. Stąd ZUS podejmuje decyzję co do wysokości rat. Obecnie dotyczy to także rat za składki za pracowników.

Proszę złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie do Prezesa ZUS. Potem ewentualnie o kontrolę decyzji do sądu.

Co powinien zawierać wniosek o ponowne rozpatrzenie wniosku dłużnika ZUS?

Podstawowym dokumentem niezbędnym do rozpatrzenia sprawy jest wniosek dłużnika, w którym, oprócz szczegółowego uzasadnienia wnioskowanej ulgi, należy określić proponowany okres spłaty (liczbę rat) lub wysokość miesięcznej kwoty raty. Do wniosku należy załączyć dokumenty potwierdzające zasadność udzielenia ulgi oraz dokumenty obrazujące kondycję finansową oraz możliwości płatnicze.

Dokumenty potwierdzające podstawę prawną i zakres prowadzonej działalności, np.:

• Dokumenty określające status prawny,
• Zezwolenie (koncesja) na działalność,
• Zaświadczenie o nadaniu numeru REGON,
• Wpis do ewidencji działalności gospodarczej,
• Decyzja o wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej w przypadku zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej.

Dokumenty dotyczące potwierdzenia praw do reprezentowania podmiotu oraz zaciągania zobowiązań, ich wielkości i charakteru:

• Pełnomocnictwa do zaciągania zobowiązań w imieniu podmiotu,
• Uchwała określająca górną granicę zobowiązań z tytułu zaciągniętych zobowiązań, bądź gwarancji lub oświadczenie o braku ograniczeń.

Udostępnione dokumenty dotyczące sytuacji ekonomiczno-finansowej wnioskodawcy, np.:

• Bilans za ostatnie 3 lata obrotowe,
• Opinia i raport biegłego z badania ostatniego bilansu,
• Rachunek zysków i strat za ostatnie 3 lata obrotowe,
• Rachunek przepływów środków pieniężnych za ostanie 3 lata obrotowe,
• Oświadczenie o stanie majątkowym w zakresie przewidywanych środków możliwych do uzyskania w wyniku kontaktów, umów itp.,
• Oświadczenie o terminowości uiszczania opłat przez nabywców,
• Oświadczenie o szacunkowej wartości zobowiązań firmowych,
• Oświadczenie dotyczące szacunkowej wartości majątku firmowego,
• Uchwały zgromadzenia wspólników,
• Książka przychodów i rozchodów,
• Ewidencja sprzedaży,
• Ewidencja zakupów i sprzedaży,
• Spis z natury towarów,
• Ewidencja środków trwałych,
• Kserokopia zeznań podatkowych PIT za ostatnie 3 lata oraz PIT za bieżący rok,
• Deklaracje podatkowe (ostateczne za ubiegły rok i zaliczkowe za bieżący),
• Dowody wpłaty zryczałtowanego podatku (za ostatnie 3 miesiące),
• Zaświadczenie z urzędu skarbowego o niezaleganiu lub zaleganiu z podatkami,
• Oświadczenie o stanie majątkowym w zakresie uzyskiwanych dochodów i ponoszonych kosztów,
• Oświadczenie o stanie majątkowym w zakresie posiadania zobowiązań względem innych wierzycieli z określeniem ich rodzaju, wysokości i terminów spłaty.

Dokumenty dotyczące stanu majątkowego, np.:

• Akty notarialne, faktury, umowy kupna-sprzedaży,
• Aktualny odpis z księgi wieczystej,
• Decyzja o wieczystej dzierżawie gruntu,
• Dowody rejestracyjne posiadanych pojazdów,
• Polisy ubezpieczeniowe.

Dokumenty dotyczące pomocy publicznej:

• Otrzymane zaświadczenia o pomocy de minimis,
• Informacja o pomocy publicznej innej niż de minimis przeznaczonej na restrukturyzację lub naprawę szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia,
• Oświadczenie o niekorzystaniu z pomocy publicznej.

Inne dokumenty, np.:

• Aktualne dokumenty potwierdzające zadłużenie z tytułu innych zobowiązań, np. z tytułu czynszu, opłat za energię elektryczną, opłat za gaz, kredytu bankowego,
• Harmonogramy spłaty kredytu bankowego bądź zadłużeń realizowanych wobec innych podmiotów, np. wobec urzędu skarbowego,
• Wszelkie dokumenty dotyczące bieżących wydatków, np. wydatki na leki oraz leczenie,
• Zaświadczenia o zarobkach osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe,
• Wykaz czynnych rachunków bankowych,
• Zaświadczenie z urzędu pracy o statusie osoby bezrobotnej,
• Zaświadczenia o korzystaniu z różnych form pomocy społecznej.

Zakres niezbędnych dokumentów jest ustalany indywidualnie i możliwy jest do uzyskania zarówno w formie pisemnej jak i elektronicznej (na wskazany adres mailowy), po uprzednim złożeniu takiego zapotrzebowania bezpośrednio w terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu właściwej dla miejsca siedziby lub zamieszkania dłużnika.

Postępowanie egzekucyjne w administracji

Kolejne możliwości przewiduje ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j.t. Dz. U. z 1966 r. Nr 24, poz. 151).

Podstawą do udzielenia ulgi w postępowaniu egzekucyjnym jest złożenie stosownego wniosku, w którym należy określić między innymi zakres zawieszenia, wskazać czy wnioskujący aktualnie jest przedsiębiorcą oraz uzasadnić swoją prośbę. Do wniosku należy dołączyć zeznania podatkowe za ostatnie 3 lata i oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym, a w wypadku przedsiębiorców konieczne będzie dostarczenie dokumentów dotyczących pomocy publicznej.

Nadto gdyby już wszczęto egzekucję, zobowiązany może również zwrócić się do Zakładu o uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, jeżeli to jest uzasadnione jego ważnym interesem.

Zatem opcji jest kilka, jedna negatywna decyzja nie zamknęła Pani możliwości wypracowania ugody z ZUS. Proszę próbować każdego rozwiązania.