Pomoc finansowa siostrze w budowie domu w zamian za udział

Pomoc finansowa z majątku małżeńskiego

Między siostrami nie ma mowy o podatku od darowizny. Jednak Pani jest mężatką, stąd darowizna z majątku wspólnego byłaby tu obwarowana podatkiem od darowizny.

Jak stanowi art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, „z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków”. Art. 37 mówi, że „zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania m.in. darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych”. 

Darowizna od jednego z małżonków

Środki należące do majątku wspólnego małżonków może podarować siostrze bez podatku od spadku i darowizn tylko Pani. Może to zrobić tylko za zgodą małżonka. Co istotne, wyrażając taką zgodę, drugi z małżonków nie staje się stroną umowy darowizny. 

Powyższe potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 9 listopada 2017 r., nr 0111-KDIB4.4015.158.2017.2.PB:

„Dla zastosowania zwolnienia pozostaje bez wpływu fakt, że właścicielami darowanego lokalu mieszkalnego są córka Wnioskodawczyni i jej mąż. Okoliczność ta wywiera bowiem skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego, gdyż stosownie do art. 37 § 1 pkt 4 ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682), zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. W art. 37 § 4 ww. Kodeksu ustawodawca postanowił, że jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. Jednakże, co wynika z § 2 omawianego przepisu, ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Z zacytowanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że zgoda małżonka niezbędna jest dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są środki objęte wspólnością majątkową.

Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umową darowizny. Skoro w analizowanej we wniosku sytuacji darczyńcą jest tylko córka Wnioskodawczyni, to nabycie lokalu mieszkalnego tytułem tejże darowizny korzysta ze zwolnienia z opodatkowania. Wnioskodawczyni nie będzie więc zobowiązana do płacenia podatku od spadków i darowizn z tego tytułu”.

Zwolnienie z podatku

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn „zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2–5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz

2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym”.

W ten sposób uniknie Pani podatku od darowizny.

Jednak nie wiem, co oznacza, że syn siostry będzie Państwa spłacał z drobnych kwot. Jeśli kwota ma mieć charakter pożyczki, to najlepiej taką umowę spisać Ale skoro ma Pani otrzymać zwrot, to z jakiego tytułu chce Pani ustanowić dla siebie użytkowanie pokoju? Nie bardzo rozumiem zasady rozliczeń między Państwem.

Udział w domu lub służebność

Może Pani oczywiście ustalić z siostrą, że stanie się współwłaścicielką nieruchomości – odkupić od niej stosowny udział za te pieniądze zamiast dokonywać darowizny. Albo siostra może ustanowić na Pani rzecz służebność mieszkania polegającą na korzystaniu z jednego pokoju.

Zgodnie z treścią art. 244 § 1 Kodeksu cywilnego „ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka. Służebność mieszkania stanowi rodzaj służebności i jest ograniczonym prawem rzeczowym, uprawniającym osobę fizyczną do zamieszkiwania w budynku/lokalu”. Służebność ustanawia się w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych osoby uprawnionej. Umowa dotycząca służebności mieszkania musi mieć formę aktu notarialnego.

Ustanowienie służebności osobistej dla ważności wymaga zachowania formy aktu notarialnego – zachowanie formy aktu notarialnego jest niezbędne wyłącznie dla oświadczenia właściciela nieruchomości – w tym wypadku Pani . Stosownie do art. 245 Kodeksu cywilnego do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności. Przepis § 2 przywołanego artykułu precyzuje, iż forma aktu notarialnego jest potrzebna wyłącznie dla oświadczenia właściciela, który prawo to ustanawia.