Podwójna darowizna

Dokonanie darowizn między krewnymi 

Ponieważ jest Pan dla córki najbliższą rodziną, pozostającą w tzw. podatkowej grupie zero, to dokonanie pomiędzy takimi krewnymi zarówno darowizny rzeczowej (np. prawa własności odrębnej nieruchomości lokalowej lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego), jak i darowizny pieniężnej, będzie korzystać z całkowitego zwolnienia podatkowego, po spełnieniu warunków ustawowych. Jedyne koszty, jakie będą łączyć się z darowizną nieruchomości, to koszty sporządzenia aktu notarialnego (taksa notarialna), zależna od podanej przez strony wartości przedmiotu transakcji oraz opłata sądowa za wpis prawa własności w księdze wieczystej (200 zł). O koszty notarialne proszę pytać w wybranej kancelarii, będą one jednak w zasadzie takie same, bo notariusze z reguły pobierają stawkę maksymalną, na jaką pozwala rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości.

Kogo dotyczy zwolnienie z podatku od spadków i darowizn?

Jak stanowi przepis art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm., zwanej dalej „ustawą”), obowiązujący od dnia 1 stycznia 2007 r., zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki – przyp. aut.), wstępnych (rodzice, dziadkowie – przyp. aut.), pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Ponieważ umowa darowizny nieruchomości lub spółdzielczych praw do lokalu wymaga formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności, ad solemnitatem (art. 158 Kodeksu cywilnego), obdarowany jest zwolniony z konieczności zgłaszania darowizny w urzędzie skarbowym, oczywiście z zachowaniem prawa do zwolnienia podatkowego (art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy). Wypis aktu notarialnego przesyła bowiem do urzędu skarbowego notariusz, po sporządzeniu umowy darowizny.

Obowiązek podatkowy w przypadku umowy darowizny która nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego - darowizna środków pieniężnych

Z kolei darowizna środków pieniężnych nie wymaga zachowania żadnej formy prawnej, w tym w szczególności zbędne jest sporządzanie na tę okoliczność umowy w formie aktu notarialnego czy nawet umowy pisemnej. Wystarczające jest bowiem w takim przypadku ustne wyrażenie zgodnych oświadczeń woli przez darczyńcę i obdarowanego oraz przyjęcie pieniędzy. W myśl art. 890 § 1 K.c., umowa darowizny zawarta bez zachowania formy aktu notarialnego jest ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Obowiązek podatkowy w przypadku umowy darowizny, która nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności, powstaje z chwilą spełnienia przez darczyńcę przyrzeczonego świadczenia (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy). Aby darowizna niezależnie od kwoty korzystała ze zwolnienia, należy złożyć w urzędzie skarbowym przed upływem pół roku zgłoszenie nabycia (formularz SD-Z2) oraz udokumentować otrzymanie środków pieniężnych na rachunek bankowy, rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym (art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy). Darczyńca zatem nie może przekazać środków w gotówce, „z rąk do rąk”, jeśli obdarowany chce skorzystać z przysługującego mu zwolnienia podatkowego.

Zgłoszenie w urzędzie skarbowym nabycia darowizny pieniężnej 

Kluczowy dla skorzystania ze zwolnienia podatkowego darowizny pieniężnej jest termin półroczny na dokonanie zgłoszenia nabycia, liczony od chwili przekazania środków. Uchybienie temu terminowi prawa materialnego pociąga za sobą trwałą utratę prawa do zwolnienia, bez względu na to, jakie okoliczności po stronie podatnika to spowodowały (choroba, nieznajomość prawa, niewiedza, wypadek losowy etc.). Wielokrotnie taką interpretację przepisów potwierdziło orzecznictwo wojewódzkich sądów administracyjnych i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Jeśli zgłoszenie nie zostanie dokonane, darowizna będzie opodatkowana wedle reguł obowiązujących dla pierwszej grupy podatkowej, czyli ponad kwotę wolną od podatku, która aktualnie wynosi 9637 zł (art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy). Jednocześnie, jeśli kwota darowizny nie przekracza kwoty wolnej od podatku, zgłoszenie nie jest w ogóle wymagane, pod warunkiem że pomiędzy tymi samymi osobami kwota wolna na przestrzeni ostatnich pięciu lat nie zostanie przekroczona także po aktualnej darowiźnie (art. 4a ust. 4 pkt 1 ustawy).

Sprzedaż nieruchomości otrzymanej w darowiźnie a podatek dochodowy

Od końca roku 2006, w którym przekazał Pan mieszkanie w darowiźnie córce upłynęło już ponad 5 lat, zatem mogłaby ona teraz także je sprzedać bez konsekwencji w podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak stanowi przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), źródłem przychodów jest odpłatne zbycie m.in. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów, jeśli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o jakich mowa wyżej – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie. Darowizna jest czynnością prawną pod tytułem darmym, nieodpłatną, nie łączy się dla darczyńcy z żadnym przysporzeniem majątkowym, zatem nie będzie rodzić obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych, nawet gdyby do darowizny zwrotnej doszło przed upływem pięciu lat licząc od końca roku, w którym Pańska córka stała się właścicielką tego lokalu, a więc przed 31 grudnia 2011 r.