Podważenie darowizny osoby chorej na Alzheimera

Ustalenie wpływu choroby na darowiznę

W pierwszej kolejności należy zastanowić się i ustalić u lekarzy, czy choroba Alzheimera mogła w jakikolwiek sposób wpłynąć na działanie Pana mamy. Czy leki, które przyjmowała matka, mogły wyłączyć jej świadomość lub wpłynąć na wyrażenie przez nią woli. Zgodnie z art. 82 Kodeksu cywilnego „nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli”. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Jeżeli chciałaby Pan podważyć umowę, konieczne byłoby wykazanie przed Sądem, że choroba mamy i przyjmowane przez nią leki miały wpływ na jej świadomość i w konsekwencji doprowadziły do jej wyłączenia w momencie podpisywania umowy.

Ważność umowy notarialnej - darowizny

Bezsporne jest, iż umowa została zawarta w siedzibie kancelarii. Powyższe wynika z treści pytania. Zachodzi zatem pytanie, jak Pani mama znalazła się w kancelarii, kto ją przyprowadził, czy miała świadomość podejmowanej przez siebie czynności? Wskazuje Pan na zachowanie brata, ale proszę zważyć, że notariusz w razie, gdyby powziął pod wątpliwość swobodę działania Pana mamy, winien odmówić podpisania dokumentu.  

Podważając umowę sprzedaży, musiałaby Pan za pomocą biegłego wykazać, że Alzheimer wyłączył świadomość matki. W toku sprawy konieczne byłoby dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność ustalenia, czy w dniu podpisywania umowy sprzedaży Pana mama miała świadomość, czy świadomość była pełna, czy też ograniczona? Opinia zostałaby sporządzona na podstawie dokumentacji medycznej Pana mamy oraz być może badań mamy na dzień dzisiejszy by ustalić w jaki sposób choroba się rozwija.

Jak podkreśla się w literaturze przedmiotu:

„Stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli" nie może być pojmowany w znaczeniu całkowitego braku świadomości. Całkowity brak świadomości, jeżeli wystąpi, charakteryzuje się zupełną niemożnością działania, a zatem problem oświadczenia czegokolwiek w ogóle nie może wchodzić w rachubę. „Stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli” nie może być rozumiany dosłownie, wobec czego nie musi oznaczać całkowitego zniesienia świadomości i ustania czynności mózgu. Wystarczy istnienie takiego stanu, który oznacza brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania” (wyrok SN z dnia 7 lutego 2006 r., sygn. akt IV CSK 7/05; por. też wyrok SN z dnia 27 lipca 2010 r., sygn. akt II CSK 147/10; tak samo w uzasadnieniu postanowienia z dnia 30 kwietnia 1976 r., III CRN 25/76, OSP 1977, z. 4, poz. 78 (zob. B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Komentarz do art. 82 Kodeksu cywilnego, 18.04.2014).

Mając na uwadze powyższe, należy wyraźnie podkreślić, iż zanim zdecyduje się Pan wskazywać, że umowa jest nieważna, konieczne jest zasięgnięcie opinii lekarza prowadzącego matką lub innego lekarza u którego Pana mama się leczyła i leczy, celem ustalenia, czy choroby na które cierpi mogły choć w niewielki sposób wpłynąć na wyłączenie świadomości Pani mamy w dni podpisywania umów.

Postępowanie będzie nie tylko długotrwałe ale także i kosztowne, albowiem kosztami biegłego będzie obciążony Pan, jako osoba, która próbuje podważyć stan prawny wynikający z umowy. Nie powinno budzić wątpliwości, że sprawa wcale nie musi zakończyć się na Pana korzyść.

Opiekun mieszkający za granicą

Samo zamieszkiwanie brata poza granicami kraju nie ma większego znaczenia. Najistotniejsze jest by jeżeli nie może sprawować opieki samodzielnie, zapewnił pomoc osób trzecich, które taką opiekę zapewnią.

Decyzja o opiece nad mamą

Z uwagi na fakt, że mama nie jest ubezwłasnowolniona, nie widzę powodów do tego by tylko jedna osoba (jedno dziecko) miało podejmować działania w zakresie opieki, leczenia. Po pierwsze mama sama o tym decyduje, bowiem nie jest pozbawiona praw, a po drugie wszystkie dzieci mają pełne prawo włączyć się do takiej pomocy.

Roszczenie o ustalenie stwierdzenia nieważności darowizy

Roszczenie o ustalenie stwierdzenia nieważności umowy darowizny nie przedawnia się, jednak dobrze byłoby, gdyby takie działanie było podjęte za życia matki, by w razie potrzeby lekarze sądowi mogli przebadać mamę i ustalić, jak u niej rozwija się choroba, a zatem jaki mogła mieć stan w momencie podpisywania umowy.