Podsypywanie działki rolnej do wysokości drogi

Czy na nasypy ziemi na działkę rolną trzeba mieć pozwolenie na budowę?

Rozumiem, że w niniejszej sytuacji doszło do wyrównania terenu działki. Prawo budowalne z 1994 r. traktuje tylko niektóre ziemne nasypy jako obiekty budowalne, których wykonanie wymaga pozwolenia na budowę. Zgodnie z art. 3 pkt 3 ustawy Prawo budowlane pod pojęciem budowli należy rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury; w przepisie tym wymieniono między innymi budowle ziemne i konstrukcje oporowe. Wykonanie takich budowli wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, a więc i sporządzenia projektu. Zlekceważenie tego obowiązku może się skończyć koniecznością zalegalizowania lub rozbiórki obiektu.

Wyrównanie terenu a pozwolenie na budowę

Pozwolenia na budowę nie będzie wymagane wobec konieczności niwelacji (wyrównania terenu).

Takiej kwalifikacji tych robót ziemnych dokonał między innymi Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 22 sierpnia 2008 r. (sygn. akt II SA/Gl 152/08, LEX nr 509803): „dla zakwalifikowania skutków robót ziemnych jako budowli ziemnej wystarczające jest, aby stanowiły one pewną całość techniczno-użytkową o określonej konstrukcji i funkcji. Za taką całość można uznać także skutek wykonanych robót niwelacyjnych, jeśli doszło do celowego nawiezienia czy przemieszczenia wielkich mas ziemi skutkującego powiększeniem płaskiej części terenu”.

Chociaż zdarzają się wyroki, które w sytuacji niwelacji terenów zakładają obowiązek uzyskania na budowę, to należy uznać, że jest to nadinterpretacja ustawy. Tym samym wyrównanie terenu nie wymaga pozwoleń z punktu widzenia prawa budowlanego.

Podniesienie poziomu działki rolnej

Podniesienie poziomu działki zazwyczaj prowadzi do zmiany stanu wód na gruncie i kierunku ich odpływu. Tymczasem w art. 29 ust. 1 Prawa wodnego z dnia 18.07.2001 r. stwierdzono, że „właściciel gruntu, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, nie może: zmieniać stanu wody na gruncie, a zwłaszcza kierunku odpływu wody opadowej ani kierunku odpływu ze źródeł – ze szkodą dla gruntów sąsiednich; odprowadzać wód oraz ścieków na grunty sąsiednie”.

Nawet gdy takie zmiany nastąpią przypadkiem (na przykład na skutek osunięcia gruntu, zatamowania odpływu przez powalone wiatrem drzewa itp.), na właścicielu gruntu ciąży obowiązek usunięcia przeszkód oraz zmian w odpływie wody (art. 29 ust. 2).

Jeśli dokonane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wójt (burmistrz lub prezydent miasta) może wydać decyzję nakazującą właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom (art. 29 ust. 3).

Postępowanie takie może być wszczęte z urzędu, częściej jednak domagają się tego poszkodowani sąsiedzi. Przed wydaniem decyzji urząd powinien ustalić przy pomocy biegłego stan faktyczny, a w szczególności: jaki był ostatnio stan wody na gruncie, czy doszło do jego zmiany, czy nastąpiła zmiana kierunku odpływu wody opadowej, a jeśli tak, czy stało się to z powodu dokonanych zmian, które szkodliwie wpłynęły na sąsiednie grunt.

Składowanie na działce gleby i ziemi z wykopów budowlanych

Należy teraz rozważyć, czy składowanie ziemi i gruzu z budowy na działce może być sankcjonowane przez ustawę z 14.12.2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21). Gleba i ziemia z wykopów budowlanych jest odpadem, jeżeli nie pochodzi z terenu budowy i nie jest wykorzystana na terenie budowy. Taki odpad należy zakwalifikować na podstawie katalogu odpadów określonych w obowiązującym rozporządzeniu następująco:

• grupa 17 – Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych)
• podgrupa 17 05 – Gleba i ziemia (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych oraz urobek z pogłębiania).

Kod i rodzaj:

• 17 05 03 – Gleba i ziemia, w tym kamienie, zawierające substancje niebezpieczne (np. PCB),
• 17 05 04 – Gleba i ziemia, w tym kamienie, inne niż wymienione w 17 05 03.

Zgodnie z art. 27 ust. 8 ustawy „osoba fizyczna i jednostka organizacyjna niebędące przedsiębiorcami mogą poddawać odzyskowi tylko takie rodzaje odpadów, za pomocą takich metod odzysku, określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 10, i w takich ilościach, które mogą bezpiecznie wykorzystać na potrzeby własne”. Posiadacz odpadów może przekazywać osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej niebędącym przedsiębiorcami określone rodzaje odpadów, do wykorzystania na potrzeby własne za pomocą dopuszczalnych metod odzysku, zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach rozporządzenia.

Utwardzanie powierzchni działki odpadami budowlanymi

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz. U. Nr 75/2006 r., poz. 527 ze zm.) wskazuje, iż osoba fizyczna na własne potrzeby może wykorzystać odpady o kodzie 17 05 04 jedynie: do utwardzania powierzchni po rozkruszeniu, jeśli jest to konieczne do wykorzystania odpadów, oraz z zachowaniem przepisów odrębnych w szczególności przepisów prawa wodnego i prawa budowlanego.

Ponadto, w myśl art. 45 ust. 1 pkt 2, „z obowiązku uzyskania odpowiednio zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów zwalnia się: osobę fizyczną i jednostkę organizacyjną niebędące przedsiębiorcami, wykorzystujące odpady na potrzeby własne, zgodnie z art. 27 ust. 8”.

Rozprowadzanie na polu gleby i ziemi będącej odpadami byłoby prowadzeniem przetwarzania (odzysku) odpadów poza instalacją. Tak więc należy przeanalizować przepisy ustawy dotyczące wykorzystania odpadów poza instalacją na potrzeby własne przez osobę fizyczną.

Generalnie zakazuje się przetwarzania odpadów poza instalacjami lub urządzeniami. W myśl art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy: „dopuszcza się odzysk poza instalacjami lub urządzeniami w przypadku: rodzajów odpadów wymienionych w przepisach wydanych na podstawie ust. 5, poddawanych odzyskowi, zgodnie z warunkami określonymi w tych przepisach, w procesach odzysku R3, R5, R11 i R12, o których mowa w załączniku nr 1 do ustawy”.

Odzysk poza instalacjami lub urządzeniami, może być prowadzony, jeżeli nie stwarza zagrożenia dla środowiska, życia lub zdrowia ludzi oraz jest prowadzony zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach.

Nawiezienie na działkę ziemi z gruzem celem jej utwardzenia

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. Nr 49/2006 r., poz. 356) określa warunki odzysku odpadów o kodzie 17 05 04, pod warunkiem m.in.

• wypełniania terenów niekorzystnie przekształconych (takich jak zapadliska, nieeksploatowane odkrywkowe wyrobiska lub wyeksploatowane części tych wyrobisk);
• utwardzania powierzchni terenów, do których posiadacz ma tytuł prawny;
• do rekultywacji biologicznej zamkniętego składowiska lub jego części (tak zwanej okrywy rekultywacyjnej).

Podsumowując, nawiezienie ziemi z gruzem można uznać za dozwoloną gospodarkę odpadami polegającą na utwardzaniu powierzchni terenów przez osobę fizyczna na potrzeby własne jeżeli nie stwarza zagrożenia dla środowiska, życia lub zdrowia ludzi oraz jest prowadzone zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach.

Ustawa przewiduje sankcje za złamanie przepisów dotyczących procedur składania odpadów. Za zbieranie odpadów lub przetwarzanie odpadów bez wymaganego zezwolenia lub gospodarowanie odpadami niezgodnie z posiadanym zezwoleniem grozi administracyjna karę pieniężna. Administracyjną karę pieniężną wymierza, w drodze decyzji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska właściwy ze względu na miejsce wytwarzania lub gospodarowania odpadami.

Skierowanie ścieków czy wody deszczowej na sąsiednią działkę

Należy wspomnieć o prawie cywilnym, w tym prawie sąsiedzkim. Granice negatywnych oddziaływań na grunt sąsiedzki określa art. 144 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swojego prawa powstrzymywać się od działań, które zakłócałoby korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę. Czyli ponad tę, która wynika ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Rozróżniamy immisje bezpośrednie, które polegają np. na bezpośrednim skierowaniu ścieków czy wody deszczowej na sąsiednią działkę za pomocą specjalnych urządzeń. Takie działania są niedozwolone. Immisje pośrednie polegają natomiast na pośrednim oddziaływaniu na grunty sąsiadujące np. przez wytwarzanie hałasów, wstrząsów, dymów czy fal elektromagnetycznych. Immisje pośrednie są dozwolone pod warunkiem nie przekroczenia przeciętnej miary. Ocena, czy doszło do przekroczenia przeciętnej miary, zawsze należy do sądu.

Wnioski:

• Niwelacja terenu nie wymaga pozwolenia na budowę ani zgłoszenia.
• Należy pamiętać o odpowiedzialności z Prawa wodnego za naruszenie stosunków wodnych.
• W mojej ocenie opisana niwelacja terenu nie wymaga zezwoleń czy też tworzenia instalacji, o których mowa w ustawie o odpadach. Należy utrzymywać, że nawiezienie ziemi z gruzem to dozwolona gospodarka odpadami polegającą na utwardzaniu powierzchni terenów przez osobę fizyczną na potrzeby własne i jako taka nie stwarza zagrożenia dla środowiska, życia lub zdrowia ludzi oraz jest prowadzona zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach. Przepisy rozporządzenia nie mówią o maksymalnej grubości podsypania.

Sąsiad może jeszcze wykorzystać artykuły Kodeku cywilnego i powołać się na naruszenie jego prawa osobistego w związku z działaniami na Pana działce, ale wówczas musiałby wykazać, że wykorzystuje Pan prawo własności ponad przeciętną miarę.