Podstawowe informacje o prawie Republiki Czeskiej

Republika Czeska

Jak wiadomo, tak zwane prawo w praktyce wiąże się z działalnością określonych instytucji, zwłaszcza organów władzy publicznej. Dlatego przedstawiam wybrane informacje o instytucjach władzy publicznej w Republice Czeskiej oraz o ich znaczeniu, zwłaszcza z perspektywy osób zainteresowanych prowadzeniem w tym państwie określonej działalności, w tym działalności gospodarczej.

Republika Czeska powstała – jako podmiot prawa międzynarodowego publicznego – dnia 1 stycznia 1993 roku. Wcześniej była ona częścią Czechosłowacji. Obszar, który w Polsce często nazywany jest „Czechami”, składa się z trzech głównych krain: Czech, Moraw i Śląska (jego tak zwanej czeskiej części). Na południowych Morawach (w pobliżu granicy z Republiką Słowacką) jest Słowacko (Slovácko), którą to krainę należy odróżniać od Słowacji (Slovensko).

Republika Czeska jest państwem o ustroju republikańskim. Głową państwa jest Prezydent Republiki (www.hrad.cz), wybierany przez Parlament Republiki Czeskiej. Parlament jest dwuizbowy, składa się z Izby Poselskiej (www.psp.cz) i Senatu (http://senat.cz). Te organy władzy publicznej, jak również Rząd Republiki Czeskiej (www.vlada.cz) i ministerstwa, mają swe siedziby w Pradze (stolicy państwa). Warto wspomnieć, że w pobliżu siedziby Senatu Parlamentu Republiki Czeskiej zlokalizowana jest Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej (jest to u stóp wzgórza Hradczany, gdzie urzęduje Prezydent Republiki). Jedną ze specyficznych cech Republiki Czeskiej jest to, że wiele ogólnopaństwowych instytucji publicznych ma swą siedzibę w Brnie. Są wśród nich organy władzy sądowniczej.

Organy państwowe w Republice Czeskiej

Wśród mających swe siedziby w Brnie organów ogólnopaństwowych są:

1. Sąd Konstytucyjny Republiki Czeskiej (Ústavní soud České republiky);
2. Sąd Najwyższy Republiki Czeskiej (Nejvyšší soud České republiky);
3. Najwyższy Sąd Administracyjny (Nejvyšší správní soud);
4. Najwyższe Zastępstwo Państwowe Republiki Czeskiej (Nejvyšší státní zastupitelství);
5. Publiczny Obrońca Praw (Veřejný ochránce práv);
6. Urząd do spraw Ochrony Konkurencji Gospodarczej (Úřad pro ochranu hospodářské soutěže).

Sąd Konstytucyjny Republiki Czeskiej

Sąd Konstytucyjny Republiki Czeskiej (www.usoud.cz) może wydać się większości Polakom związanym z Republiką Czeską organem „odległym”, którego właściwość leży poza zakresem ich aktywności prywatnej lub gospodarczej. Zapewne tak jest i pozostanie w wielu przypadkach. Warto jednak pamiętać, że „skarga konstytucyjna” w Republice Czeskiej ma – jeśli można użyć takiego określenia – bardziej praktyczny charakter niż tak samo nazywana instytucja prawna w Polsce. W Republice Czeskiej uznanie zasadności skargi konstytucyjnej przez Sąd Konstytucyjny oznacza uchylenie (wzruszenie) samego orzeczenia (bardzo często orzeczenia sądowego). W skrócie: skargę konstytucyjną kieruje się tam przeciwko samemu orzeczeniu i werdykt Sądu Konstytucyjnego jest skuteczny względem samego zaskarżonego orzeczenia. Przypadki, kiedy postępowanie w sprawie skargi konstytucyjnej może mieć znaczenie dla aktu normatywnego, to zagadnienie wykraczające poza zakres tego tekstu informacyjnego.

Sąd Najwyższy Republiki Czeskiej i Najwyższy Sąd Administracyjny

Sąd Najwyższy Republiki Czeskiej (www.nsoud.cz) i Najwyższy Sąd Administracyjny (www.nssoud.cz), podobnie do analogicznych centralnych organów sądowniczych w Polsce, są przede wszystkim organami sądowniczymi najwyższej instancji w sprawach, które rozpatrują sądy niższego stopnia; ponadto mają pewne inne kompetencje. W Republice Czeskiej, w początkowym okresie jej współczesnego samodzielnego bytu państwowego zlikwidowano odrębne sądownictwo wojskowe. Specyficznym zagadnieniem, wiążącym się z kompetencjami odnośnych brneńskich sądów najwyższych, jest sądownictwo administracyjne. Najwyższy Sąd Administracyjny jest jedynym sądem administracyjnym – rozumianym jako odrębny organ władzy państwowej. Zasadniczo jest on organem drugiej instancji, do którego zaskarża się orzeczenia, które wydały sądy w pierwszej instancji. Tymi sądami pierwszej instancji są wyspecjalizowane komórki organizacyjne (zwane wyspecjalizowanymi senatami) w sądach powszechnych.

Zastępstwo Państwowe Republiki Czeskiej to struktura organizacyjna, która zastąpiła w Republice Czeskiej prokuraturę. Można powiedzieć, że jest to odpowiednik organów prokuratorskich w Polsce (jak również w innych państwach).

Publiczny Obrońca Praw

Publiczny Obrońca Praw, czyli Ombudsman (www.ochrance.cz), to urząd odpowiadający urzędowi Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce.

Urząd do spraw Ochrony Konkurencji Gospodarczej (www.compet.cz) ma zadanie kontrolować stan konkurencji i przeciwdziałać niewłaściwym zachowaniom rynkowym.

W Republice Czeskiej zapewnia się szeroki dostęp do informacji na temat instytucji publicznych oraz prawa. Wyżej wspomniane organy mają swoje strony internetowe. Organy władzy sądowniczej, o których była mowa, udostępniają swoje orzecznictwo. Cztery adresy internetowe można uznać za szczególnie ważne; są to swoiste wrota informacyjne – także dla cudzoziemców.

Portal Administracji Publicznej Republiki Czeskiej

Ogólny charakter ma „Portal Administracji Publicznej Republiki Czeskiej” (http://portal.gov.cz). Są tam zebrane bardzo liczne informacje o Republice Czeskiej. Niemożliwe jest całościowe omówienie tego serwisu informacyjnego, więc przedstawiam jego wybrane składniki. Trzy działy: Obywatel (Občan), Przedsiębiorca (Podnikatel) i Cudzoziemiec (Cizinec) zostały tam wyróżnione. Dostęp do treści aktów normatywnych zapewniono przez zakładkę Ustawy (Zákony).

Portal internetowy Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Czeskiej (http://portal.justice.cz) ma bardzo duże znaczenie przede wszystkim dlatego, że w ramach ministerialnego serwisu internetowego zapewniany jest dostęp do wielu informacji, także o charakterze gospodarczym. Na stronie głównej jest dostęp do „Rejestru handlowego” (Obchodní rejstřík) i „Rejestru podmiotów niewypłacalnych” (Insolvenční rejstřík).

Czech POINT

Pod nazwą „Czech POINT” (Český Podací Ověřovací Informační Národní Terminál) działa serwis elektroniczny, za pomocą którego można załatwić różne sprawy urzędowe, bez konieczności osobistego stawiania się w urzędzie. Chodzi zwłaszcza o oszczędzenie interesantom wypraw do urzędów w odległych miejscowościach. Wystarczy skorzystać (na stronach internetowych www.czechpoint.cz) z bazy podmiotów, które działają w tym systemie i można w pobliżu miejsca pobytu załatwić część spraw urzędowych, a zwłaszcza uzyskać dostęp do danych urzędowych.

Osoby zainteresowane podjęciem pracy w Republice Czeskiej mogą korzystać z przeznaczonego dla nich serwisu internetowego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych (http://portal.mpsv.cz). Charakter informacyjny tego portalu jest oczywisty, ważną jego funkcją jest możliwość sprawdzania ofert miejsc pracy.

W ogólnym tekście informacyjnym trudno podawać szczegóły. Te zostaną zawarte w opracowaniach tematycznych.

Poprzedni materiał

Następny materiał