Podatek od starego spadku

Złożenie zeznania podatkowego na formularzu SD-3 oraz zapłata podatku

Ponieważ ojciec Pani znajomego zmarł przed dniem 1 stycznia 2007 r., to w związku z nabyciem po nim spadku powstanie obowiązek podatkowy i wszyscy spadkobiercy, tj. żona i dwóch synów, obowiązani są złożyć do urzędu skarbowego zeznanie podatkowe na formularzu SD-3 oraz zapłacić ewentualny podatek. Zwolnienie podatkowe w podatku od spadku dotyczy tylko tych podatników należących do kręgu najbliższej rodziny, którzy nabyli spadek otwarty po dniu 1 stycznia 2007 r. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy i z tą chwilą spadkobiercy nabywają spadek, niezależnie od tego, kiedy zostanie przeprowadzone postępowanie spadkowe (art. 924 i art. 925 Kodeksu cywilnego). Nie można więc skutecznie uniknąć podatku, stwierdzając prawa do spadku po spadkodawcy już po wejściu w życie korzystniejszych przepisów.

W tej sprawie nie ma więc zastosowania przepis art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm., zwanej dalej „ustawą”), zgodnie z którym zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę (tzw. podatkowa grupa zero – przyp. aut.), jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Przepis ten wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2007 r. i dotyczy tylko spadków otwartych po tym dniu, interpretacja rozszerzająca jego zastosowanie na inne stany faktyczne jest niedopuszczalna. Aktualnie obowiązująca ustawa o podatku od spadków i darowizn weszła w życie w dniu 11 sierpnia 1983 r., wcześniej obowiązywała natomiast ustawa o podatku od spadków i darowizn z dnia 19 grudnia 1975 r. (Dz. U. Nr 45, poz. 228). Nowa ustawa ma zastosowanie do spraw, które na gruncie poprzedniego stanu prawnego nie zostały zakończone decyzją ostateczną, jak w analizowanym wypadku (art. 21 ustawy).

Złożenie deklaracji podatkowej przez każdego ze spadkobierców

Każdy ze spadkobierców powinien złożyć zeznanie w ciągu jednego miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu w sprawie stwierdzenia nabycia spadku (art. 17a ust. 1 ustawy). Właściwy do wydania postanowienia jest sąd spadku, czyli sąd rejonowy ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Stwierdzenie praw do spadku może nastąpić również w drodze notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia. Można go uzyskać w jeden dzień, przeciwnie niż postanowienie sądu, na które czeka się nawet kilka miesięcy, doliczając czas wyczekiwania na uprawomocnienie się orzeczenia. Okres jednego miesiąca na złożenie deklaracji podatkowej liczy się w tym wypadku od dnia sporządzenia notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia. Aby potwierdzić dziedziczenie u notariusza konieczna jest jednoczesna osobista obecność wszystkich spadkobierców, w sądzie zaś wystarczy, że stawi się tylko wnioskodawca.

Decyzja ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego

Wysokość podatku z tytułu nabytego spadku będzie wynikać z decyzji organu podatkowego, termin płatności podatku to 14 dni od dnia doręczenia podatnikowi decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego. Taką decyzję organ podatkowy doręczy każdemu spadkobiercy. Postępowanie podatkowe w sprawie wymiaru podatku od spadku wszczyna samo złożenie zeznania (SD-3) i nie potrzeba w tym zakresie wydawać odrębnego postanowienia. Każdy ze spadkobierców winien wykazać w deklaracji SD-3 swój udział w spadku wynikający z prawomocnego postanowienia sądu lub notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia, przedmioty majątkowe nabyte w drodze dziedziczenia oraz wartość pieniężną udziału w poszczególnych składnikach masy spadkowej, wedle własnego szacunku lub posiłkując się np. opinią biegłego rzeczoznawcy. Opodatkowanie będzie uwzględniać wysokość kwoty wolnej od podatku, która wynosi w pierwszej grupie podatkowej 9637 zł i ma zastosowanie dla każdego ze spadkobierców z osobna. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania (np. operaty szacunkowe sporządzone przez uprawnione osoby).

Na podstawie złożonych zeznań i zadeklarowanej wartości majątku organ podatkowy naliczy podatek do zapłaty, wcześniej analizując, czy wartość podana przez podatników nie jest zaniżona. Stan nieruchomości należy uwzględnić taki, jaki istniał w dniu nabycia (co do zabudowy, zagospodarowania), a więc w dniu śmierci ojca znajomego, ale wartość do zeznania ustala się na podstawie cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego (art. 7 ust. 1 ustawy), będą to więc ceny aktualne. Być może znajdzie tu zastosowanie ewentualne przedmiotowe zwolnienie podatkowe (art. 4 ustawy) lub ulga mieszkaniowa (art. 16 ustawy), ale ta problematyka wymaga bardzo dokładnej analizy stanu faktycznego i sytuacji podatników. Spełnienie warunków ulgi podatkowej lub zwolnienia podatkowego z art. 4 ustawy będzie także przedmiotem postępowania przed organem podatkowym, w toku wydawania decyzji ustalającej wysokość podatku od spadku, inicjatywę dowodową powinni tu przejawiać także sami podatnicy.