Podatek od darowizny otrzymanej od rodziców

Stałe miejsce zamieszkania i pracy w Niemczech a darowizna otrzymana na konto w Polsce

Stosownie do przepisów art. 2 umowy zawartej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku podpisanej w Berlinie 14 maja 2003 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90) umowa ta dotyczy podatków od dochodu i od majątku, bez względu na sposób ich poboru, które pobiera się na rzecz umawiającego się państwa lub jego jednostek terytorialnych.

Za podatki od dochodu i od majątku uważa się wszystkie podatki, które pobiera się od całego dochodu, od całego majątku albo od części dochodu lub majątku, włączając podatki od zysku z przeniesienia własności majątku ruchomego lub nieruchomego, podatki od ogólnych kwot wynagrodzeń wypłacanych przez przedsiębiorstwa, jak również podatki od przyrostu majątku.

Zgodnie z art. 2 ust. 3 umowy do aktualnie istniejących podatków, których dotyczy umowa, należą w szczególności:

1. w Republice Federalnej Niemiec:
1. podatek dochodowy (Einkommensteuer),
2. podatek od osób prawnych (Körperschaftsteuer),
3. podatek od działalności przemysłowej i handlowej (Gewerbesteuer), w tym domiary pobierane od każdego z tych podatków (dalej – podatek niemiecki);
2. w Rzeczypospolitej Polskiej:
1. podatek dochodowy od osób fizycznych,
2. podatek dochodowy od osób prawnych.

Wobec powyższego umowa ta dotyczy wyłącznie podatków od dochodu i od zysków majątkowych, co oznacza, że ma ona zastosowanie w Polsce jedynie do podatków dochodowych, tj. podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych. W powołanym przepisie nie został natomiast wymieniony podatek od spadków darowizn, który jest wprawdzie podatkiem majątkowym, ale uiszczanym nie od zysków majątkowych.

Czy zapłacenie w Niemczech podatku od darowizny zgodnie z prawem niemieckim zwalnia od uiszczenia i zgłoszenia podatku według prawa polskiego?

Jak wynika z powyższego, przepisy tej umowy nie mają zastosowania do otrzymanej darowizny, zatem zapłacenie w Niemczech określonej kwoty podatku od darowizny zgodnie z prawem niemieckim nie zwalnia od uiszczenia należnego podatku według prawa polskiego.

W świetle powyższych przepisów należy stwierdzić, że co do zasady opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Darowizna środków pieniężnych na rzecz syna będącego obywatelem Polski, a stale mieszkającego w Niemczech, będzie podlegała polskiej ustawie o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej m.in. tytułem darowizny.

Zgodnie z art. 2 tej ustawy: „nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”.

Darowizna od rodziców a zwolnienie z podatku od spadków i darowizn

Natomiast na mocy art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn: „zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz

2) udokumentują – w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym”.

Niedochowanie terminu zgłoszenia nabycia darowizny

Niedochowanie terminu zgłoszenia nabycia darowizny oznacza, że nabywca nie może skorzystać z ulgi polegającej na „niepłaceniu podatku” tytułem otrzymanej darowizny, a więc opodatkowanie należy ustalić w oparciu o art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku o spadków i darowizn. Stosownie do tego art. opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

Stosownie zaś do art. 9 ust. 2 tej ustawy: „Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie”.

Zgłoszenie darowizny po terminie 6-ciu miesięcy od dnia otrzymania

Dopełniając analizy przedstawionej sytuacji, należy przywołać jeszcze art. 16 ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (j.t. Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 z późn. zm. – dalej K.k.s.). Stosownie do art. 16 § 1 K.k.s.: „nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu”.

Według § 2 art. 16 K.k.s. przepis ten stosuje się tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Jeżeli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu tej należności, a orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe, sprawca powinien złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia – uiścić ich równowartość pieniężną.

Odpowiadając na Pana pytania, należy wskazać, że:

1. Otrzymaną przez Pana kwotę darowizny pieniężnej na konto bankowe w Polsce od rodziców należy opodatkować w Polsce.
2. Obowiązany do zgłoszenia nabycia darowizny jest Pan jako nabywca.
3. Zgłoszenia należy dokonać na druku SD-3.
4. Wysokość podatku należy obliczyć dla nabywającego w I grupie podatkowej (art. 9 ustawy o podatku od spadków i darowizn).
5. Niedochowanie terminu (6 miesięcy) na zgłoszenie darowizny w linii rodzice – syn powoduje brak możliwości skorzystania z całkowitego zwolnienia z zapłaty podatku od spadków i darowizn.

Aby uniknąć kary za wykroczenie karnoskarbowe, proszę złożyć wraz z deklaracją pismo, tzw. czynny żal – z art. 16 K.k.s. W piśmie proszę wskazać tylko, że wnosi Pan o odstąpienie od ukarania z uwagi np. na przejściowe trudności życiowe. Zastosowanie tej regulacji uwolni Pana od odpowiedzialności za opóźnienie w zgłoszeniu otrzymanej darowizny.