Po rozstaniu tylko jedno z konkubentów płaci raty za dom - wzajemne rozliczenia

Rozliczenia byłych konkubentów – raty kredytu

W orzecznictwie Sądu Najwyższego niemal jednolicie przyjmuje się, że do rozliczenia konkubinatu, w tym nakładów dokonanych przez konkubentów na majątek jednego z nich, mają zastosowanie przepisy art. 405 i nast. Kodeksu cywilnego (K.c.), chyba że szczególne okoliczności faktyczne sprawy wskazują na istnienie innej podstawy prawnej tych rozliczeń (por. m.in. uchwały z dnia 30 września 1966 r. III PZP 28/66 OSNCP 1967/1 poz. 1, z dnia 30 stycznia 1970 r., III CZP 62/69, Biuletyn Informacyjny Sądu Najwyższego 1970/2, poz. 41, z dnia 27 czerwca 1996 r., III CZP 70/96, OSNC 1996/11, poz. 145 oraz wyroki z dnia 26 czerwca 1974 r., III CRN 132/74, LexPolonica nr 319300 i z dnia 16 maja 2000 r., IV CKN 32/2000 OSNC 2000/12 poz. 222).

Za odosobnione należy uznać stanowisko zajęte w uchwale z dnia 30 stycznia 1986 r., III CZP 79/85 (OSNCP 1987/1 poz. 2), iż nakłady jednego z konkubentów na majątek drugiego powinny być rozliczane według przepisów o zniesieniu współwłasności.

Współwłasność nieruchomości byłych konkubentów

W przedstawionej sprawie są Państwo współwłaścicielami nieruchomości. Może więc Pani dochodzić zniesienia współwłasności. Inaczej problem wygląda ze spłatą kredytu. Jeżeli jest to kredyt solidarny, to wówczas podstawę rozliczeń stanowią zapisy umowy kredytowej. Wobec banku mają Państwo status dłużników solidarnych. Stąd też bank może kierować żądanie zarówno do Pani, jak i do byłego partnera, a zaspokojenie przez którąkolwiek z osób zwalnia oboje z długu. Zgodnie z art. 366 § 1 K.c., solidarność dłużników opiera się na tym, że kilku dłużników jest zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Powyższe rozwiązanie daje wierzycielowi uprawnienie do swobodnego wyboru dłużnika, od którego będzie dochodził należnego mu świadczenia. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 18 stycznia 2013 r. (V ACa 988/12 LEX nr 1316186) podkreślił, że uprawnienie wierzyciela do wyboru dłużnika, od którego może żądać spełnienia świadczenia, nie podlega żadnemu ograniczeniu i nie może być skutecznie zakwestionowane przez żadnego z dłużników (tak też trafnie Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 31 października 2012 I ACa 924/12 LEX nr 1289593).

Oczywiście powstaje stosunek prawny zobowiązaniowy między Państwem. Spłata przez Panią kredytu powoduje powstanie roszczenia przeciwko partnerowi o zwrot połowy spłaconych rat.

Bezpodstawne wzbogacenie

W razie braku innej podstawy prawnej, na jakiej możliwe byłoby ich rozliczenie, należałoby w sprawie zastosować art. 405 K.c., zgodnie z którym – kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Należy stwierdzić, że taki obowiązek wystąpi również wówczas, gdy następuje przesunięcie majątkowe ze strony jednego z konkubentów na rzecz drugiego, i nie jest to darowizna. Jakkolwiek w wielu nieformalnych związkach osoby ponoszą wspólnie wydatki i to nawet w większym stopniu niż druga strona. Niejednokrotnie jest to efekt świadomej decyzji i nie rodzi obowiązku zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia. Natomiast nie następuje to w Pani sprawie.

Dodam jeszcze jedną uwagę: jeśli kredyt na dom jest kredytem hipotecznym, sytuacja jest odmienna. Są Państwo wobec banku nie tylko dłużnikami osobistymi, ale także rzeczowymi i odpowiadają wobec banku zarówno zabezpieczeniem hipotecznym, jak też majątkiem osobistym.