Pełnomocnictwo do konta (lokaty) a wypłata środków

Czy córka na podstawie pełnomocnictwa miała prawo zlikwidować lokatę i wypłacić całą zgromadzoną przez ojca kwotę?

Kwestię pełnomocnictwa regulują przepisy o przedstawicielstwie zawarte w Kodeksie cywilnym (w skrócie K.c.). Zgodnie z art. 95 § 1 K.c. „z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela”, z tym że podstawą umocowania do działania w cudzym imieniu jest ustawa lub oświadczenie reprezentowanego – pełnomocnictwo.

W tym przypadku od woli właściciela rachunku (lokaty) zależy, do jakich czynności została umocowana córka jako pełnomocnik – czy do nieograniczonego dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku, czy też do dokonywania czynności określonego rodzaju.

Niewątpliwie na mocy pełnomocnictwa córka miała prawo – o ile treść pełnomocnictwa to przewiduje – zlikwidować lokatę i jest to zgodne z ustawą Prawo bankowe.

Niekoniecznie jednak miała prawo do zadysponowania tą kwotą według własnego uznania.

Należy pamiętać, że pełnomocnictwo i tak wygasłoby w momencie śmierci taty i w tym wypadku nie byłoby możliwe podjęcie środków. W takich wypadkach udziela się pełnomocnictwa (upoważnienia) na wypadek śmierci.

Córka jako pełnomocnik była uprawniona do korzystania z konta (lokaty), w tym również do pobrania znajdujących się na nim środków.

Co do dalszych losów pieniędzy, kwestię tę można rozpatrywać w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego bądź karnego.

Wypłata pieniędzy z konta na podstawie pełnomocnictwa ale bez powiadomienia właściciela rachunku

W pierwszym wypadku mamy do czynienia (zakładamy oczywiście, że córka wypłaciła te pieniądze i przeznaczyła na własne wydatki, przelała na własne konto – generalnie postąpiła niezgodnie z wolą ojca i bez jego wiedzy) z przekroczeniem zakresu umówionego zlecenia (czyli wypłaty środków z lokaty w razie konieczności i niemożności uczynienia tego przez właściciela lokaty).

Zgodnie z art. 741 K.c. „przyjmującemu zlecenie nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie. Od sum pieniężnych zatrzymanych ponad potrzebę wynikającą z wykonywania zlecenia powinien płacić dającemu zlecenie odsetki ustawowe”.

Przyjmujący zlecenie ma – z samego założenia tej umowy – działać w interesie i na rachunek dającego zlecenie. Dlatego też może używać rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie (lub dla niego uzyskanych) tylko w granicach potrzeb wiążących się z wykonywanym zleceniem. Jeśli nie są w tym celu potrzebne, powinien je niezwłocznie zwrócić zleceniodawcy. Zaniechanie tego obowiązku pociąga konieczność zapłaty odsetek. Roszczenie o zapłatę odsetek od sumy zatrzymanej ponad potrzebę wynikającą z wykonania zlecenia (art. 741 zdanie 2) powstaje, jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30.01.1998 r., sygn. akt III CKN 274/97 (LexPolonica), „wówczas, gdy przyjmujący zlecenie nie wywiązuje się z obowiązku świadczenia – wydania określonej sumy pieniężnej uzyskanej dla zleceniodawcy lub otrzymanej odeń, a przewyższającej koszt wykonania zlecenia. Zatrzymanie przez przyjmującego zlecenie kwot na poczet należnego mu wynagrodzenia nie jest więc dopuszczalne, chyba że (por. art. 744) wynagrodzenie to stało się już wymagalne”.

Jeśli nawet przyjmiemy, że córka prowadziła interesy ojca bez zlecenia, także była zobowiązana do działania na jego korzyść, a nie odwrotnie.

Przywłaszczenie pieniędzy

Jeśli córka bez wiedzy ojca, niezgodnie z jego życzeniem zlikwidowała lokatę, a pieniądze przeznaczyła na własne potrzeby, można rozpatrywać jej czyn jako przestępstwo przywłaszczenia.

Zgodnie z art. 284 Kodeksu karnego „kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

Koniecznie musi w tym wypadku wystąpić zamiar sprawcy pozbawienia właściciela mienia stanowiącego jego własność, a znajdującego się w posiadaniu sprawcy, i zatrzymanie tego mienia wbrew woli właściciela.

Jeśli wolą ojca było upoważnienie córki do korzystania ze środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku, wtedy nie ma mowy o przestępstwie przywłaszczenia.

Czy osoba mająca pełnomocnictwo do lokaty może swobodnie wypłacać i dysponować zgromadzonymi pieniędzmi?

Jednakże, o ile córka miała prawo wypłacić środki z konta (lokaty), o tyle jej prawo do dalszego dysponowania środkami nie jest już takie oczywiste.

Jeśli środki te zostały wykorzystane na bieżące opłaty, wydatki mocodawcy (ojca), wówczas nie możemy mówić o przywłaszczeniu. Jeżeli zaś córka wykorzystała środki niezgodnie z wolą mocodawcy, wówczas możemy mówić o przywłaszczeniu.

Jest Pan – jak wynika z pytania – upoważniony do lokaty. Bank ma obowiązek udzielenia Panu informacji, czy i gdzie zostały przelane te środki, czy zostały może wypłacone w gotówce.

Może Pan zawiadomić prokuraturę o przestępstwie przywłaszczenia – tu będzie badana podstawa pełnomocnictwa, lub złożyć sprawę do sądu cywilnego o zapłatę.

Dodam też, że postępowanie w prokuraturze jest bezpłatne – od tego są organy ścigania. Długości postępowania nie sposób przewidzieć, bo jest ono uzależnione do ilości świadków i terminu nadesłania dokumentów z banku do prokuratury, a także ilości spraw w prokuraturze. Niestety takie mamy realia.