Otworzenie firmy przez pracownika w branży pracodawcy

Zapisy umowy o pracę co do zakazu konkurencji

Umowa o pracę ze spółką X, jej aneksy oraz porozumienie zmieniające nie ustanawiają dla Pana zakazu konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy ani po ustaniu stosunku pracy.

Umowa z oddziałem na terenie Litwy zawiera zobowiązanie do zachowania poufności bezterminowe, ale również nie zawiera dla Pana zakazu konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy ani po ustaniu stosunku pracy.

Umowa z oddziałem na terenie Słowacji również zawiera zobowiązanie do zachowania poufności bezterminowe, ale także nie zawiera dla Pana zakazu konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy ani po ustaniu stosunku pracy.

Zatem aktualnie nie ma Pan zawartej umowy o zakazie konkurencji ani w trakcie trwania stosunku pracy, ani po jego ustaniu. Wszak takowy wymaga zawarcia umowy w tym zakresie, o czym stanowi Kodeks pracy (K.p.) w art. od 101 z indeksem 1 do 101 z indeksem 3. Przy czym art. 101 z indeksem 4 K.p. stanowi, że: „Przepisy rozdziału nie naruszają zakazu konkurencji przewidzianego w odrębnych przepisach”.

Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa przed czynem nieuczciwej konkurencji

W tym miejscu odsyłam więc do ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, która to obowiązuje z mocy prawa – bez względu na to czy zawarto, czy też nie umowę z Kodeksu pracy o zakazie konkurencji. Jej art. 3 wskazuje zaś, że czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Dla Pana kluczowy jest jej art. 11, ale zwłaszcza 12.

Art. 11. 1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

2. Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.

3. Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i wynika z nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści.

4. Wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji.

5. Ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji także wówczas, gdy w chwili ich ujawnienia, wykorzystania lub pozyskania osoba wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć, że informacje zostały pozyskane bezpośrednio lub pośrednio od tego, kto wykorzystał lub ujawnił je w okolicznościach określonych w ust. 4.

6. Wykorzystywanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa polegające na produkowaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu, a także przywozie, wywozie i przechowywaniu w tych celach towarów stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli osoba dokonująca wskazanej czynności wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć o tym, że właściwości towarów, w tym estetyczne lub funkcjonalne, proces ich wytwarzania lub zbywania zostały w znacznym stopniu ukształtowane w następstwie czynu określonego w ust. 1, dokonanego w okolicznościach określonych w ust. 4.

7. Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, jeżeli nastąpiło w wyniku niezależnego odkrycia lub wytworzenia albo obserwacji, badania, rozłożenia na części, testowania przedmiotu dostępnego publicznie lub posiadanego zgodnie z prawem przez osobę, która pozyskała informacje i której uprawnienie do pozyskania informacji nie było ograniczone w chwili ich pozyskania.

8. Ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, gdy nastąpiło w celu ochrony uzasadnionego interesu chronionego prawem, w ramach korzystania ze swobody wypowiedzi lub w celu ujawnienia nieprawidłowości, uchybienia, działania z naruszeniem prawa dla ochrony interesu publicznego, lub gdy ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa wobec przedstawicieli pracowników w związku z pełnieniem przez nich funkcji na podstawie przepisów prawa było niezbędne dla prawidłowego wykonywania tych funkcji.

Przejmowanie pracowników i klientów jako czyn nieuczciwej konkurencji

„Art. 12. 1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest nakłanianie osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę, na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych albo innych obowiązków umownych, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.

2. Czynem nieuczciwej konkurencji jest także nakłanianie klientów przedsiębiorcy lub innych osób do rozwiązania z nim umowy albo niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.

3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do, podejmowanych przez związki zawodowe, działań zgodnych z przepisami o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.”

Jak wskazał SA w Warszawie w wyroku z 2.10.2020 r., VII Aga 1975/18: „Ochrona wynikająca z art. 12 ust. 2 u.z.n.k. zwraca się przeciwko celowym działaniom osób trzecich zmierzających do zakłócenia stosunków umownych zewnętrznych wiążących przedsiębiorcę”. Podobnie SA w wyroku z 12.12.2019 r., VII Aga 1567/18: „Nie ulega wątpliwości, że oferowanie własnych towarów i usług – także kontrahentom innych przedsiębiorców – jest zwykłym elementem konkurencji w gospodarce rynkowej. W takim ujęciu również proponowanie zawarcia umowy osobie, która już zawarła umowę na dostawę tych samych towarów lub usług z innym przedsiębiorcą, a przez to nakłanianie tej osoby do rozwiązania umowy z dotychczasowym kontrahentem, nie jest niczym nagannym, a wręcz przeciwnie – można stwierdzić, że jest to zachowanie będące fundamentem rywalizacji przedsiębiorców na konkurencyjnym rynku. Jedynie wtedy, gdy nakłanianie do rozwiązania umowy będzie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami i zagrozi lub naruszy interes innego przedsiębiorcy lub klienta (art. 3 ust. 1 u.z.n.k.) oraz jest dokonywane w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy (art. 12 ust. 2 u.z.n.k.) może być uznane za czyn nieuczciwej konkurencji”.

Czyn nieuczciwej konkurencji – uprawnienia pokrzywdzonego przedsiębiorcy

W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:

1. zaniechania niedozwolonych działań;
2. usunięcia skutków niedozwolonych działań;
3. złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
4. naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
5. wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
6. zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Nadto może on rozwiązać umowę o pracę (polską) i to nawet dyscyplinarnie z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego, jakim jest wyrażone w art. 100 Kodeksu pracy dbanie o dobro zakładu pracy; zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę; przestrzeganie tajemnicy określonej w odrębnych przepisach; przestrzeganie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Ryzyko postawienia zarzutu nieuczciwej konkurencji

Skoro Pan pełni tak ważną funkcję w spółce i jej oddziałach, to ma Pan dostęp do szczególnie ważnych danych i informacji związanych z rynkiem, na którym działa spółka, klientelą, ma Pan kontakty itd. Otworzenie biznesu o profilu działalności pracodawcy i jego oddziałów może wiązać się z wykorzystaniem informacji zdobytych w czasie zatrudnienia w spółce i oddziałach, a nawet z przejmowaniem (nawet niebezpośrednim i niecelowym) klientów czy to obecnych, czy potencjalnych. Ryzyko zarzutu dopuszczenia się czynu nieuczciwej konkurencji jest więc wysokie. Tym bardziej, że umowa na pełnienie funkcji w oddziale na Węgrzech i Słowacji odsyła w sprawach nieuregulowanych do przepisów węgierskich, słowackich, a nie polskich, tam zaś wymienione kwestie mogą być regulowanie odmiennie (trzeba by zasięgnąć konsultacji jak prawo Węgier i Słowacji reguluje czyny nieuczciwej konkurencji), w tym bardziej surowo niż w polskim Kodeksie pracy. W pkt 4.6. zobowiązał się Pan zaś do wysokiego stopnia profesjonalizmu i absolutnego zaufania względem spółki, a otworzenie działalności konkurencyjnej, będąc w posiadaniu tak kluczowych informacji o spółce i jej oddziałach w zw. z pełnioną funkcją i zajmowanym etatem, może wyżej wymienione zasady naruszyć.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 października 2020 r., VII Aga 1975/18