Otwarcie działalności gospodarczej bez zgody małżonka

Otwarcie działalności gospodarczej bez wiedzy i zgody małżonka

Jak Pani wskazuje, w małżeństwie panuje ustrój wspólności majątkowej. Pyta Pani o otwarcie działalności gospodarczej bez zgody małżonka. W wypadku wspólności majątkowej łączącej małżonków przedmiotami służącymi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej mąż i żona zarządzają samodzielnie. Według Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„Art. 36. § 1. Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.

§ 2. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.

§ 3. Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie. W razie przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności”.

Co do zasady – Pani jako małżonka może sprzeciwić się czynności męża, jednak nie dotyczy to czynności podejmowanych w toku działalności zarobkowej (w tym gospodarczej).

„Art. 361. § 1. Małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej”.

Stosownie do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej:

„Art. 6. 1. Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa”.

Brak zgody jednego małżonka na zaciągniecie zobowiązania przez drugiego małżonka

Nie może Pani skutecznie jako żona przedsiębiorcy nie zgodzić się na:

• założenie przez niego działalności gospodarczej – może to zrobić bez Pani zgody i wiedzy,
• na zaciągnięcie kredytu (pożyczki) dla tej działalności – może to zrobić bez Pani zgody i wiedzy,
• na zakup samochodu na potrzeby tejże działalności, podpisanie kontraktu – może to zrobić bez Pani zgody i wiedzy.

Może Pani nie zgodzić się na bycie współkredytobiorcą lub poręczycielem kredytu zaciąganego przez męża. W takiej sytuacji nie odpowiadałaby Pani za jego zobowiązania. Wierzyciel miałby prawo prowadzić egzekucje z majtku odrębnego małżonka, jego dochodów z praw autorskich oraz z przedmiotów należących do przedsiębiorstwa małżonka, ewentualnie z udziałów małżonka w majątku wspólnym, ale dopiero po ustaniu wspólności majątkowej.

Zgoda lub brak zgody jednego małżonka na zaciągniecie zobowiązania przez drugiego małżonka wpływa na zakres odpowiedzialności tego drugiego.

Brak zgody to zasadniczo brak odpowiedzialności majątkiem wspólnym oraz majątkiem osobistym drugiego małżonka. Natomiast zgoda to pełna odpowiedzialność całym majątkiem tak wspólnym jak i osobistym.

Odpowiedzialność żony za zobowiązania męża

Stosownie do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„Art. 41. § 1. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.

§ 2. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.

§ 3. Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9”.

Jeżeli małżonek jako przedsiębiorca zaciągnąłby zobowiązanie za Pani zgodą, wierzyciel mógłby zaspokajać się także z majątku wspólnego.

Czy na założenie działalności gospodarczej jest potrzebna zgoda małżonka?

Małżonek, korzystając ze swobody w otwieraniu działalności gospodarczej, założył taką działalność. Nie potrzebował do tego Pani zgody ani też nie był zobowiązany prawnie informować Panią o tym fakcie.

Prowadzenie działalności gospodarczej przez jednego małżonka nie jest uzależnione od zgody drugiego lub poinformowania go o tym. Nie jest także zależne od ustroju majątkowego w małżeństwie.

Jak wskazałem – prawo nie wymaga zgody jednego małżonka na podejmowanie czynności faktycznych i prawnych w zakresie działalności gospodarczej drugiego małżonka, otwarcie działalności gospodarczej bez zgody małżonka jest dopuszczalne. Małżonek prowadzący działalność podejmuje w tym zakresie decyzje samodzielnie. Nie istnieją możliwości prawne pozwalające Pani na to, by doprowadzić do likwidacji firmy małżonka i wyrejestrowania przez niego tejże działalności.

Na koniec wskażę, że w razie ustania wspólności majątkowej firma małżonka oraz jej składniki podlegałyby podziałowi jako elementy majątku wspólnego.

Wszystko, co małżonek zarobi w swojej firmie, po opodatkowaniu stanowi majątek wspólny. Także majątek nabyty do firmy w czasie trwania wspólności majątkowej stanowi majątek wspólny. W praktyce po ustaniu wspólności majątkowej firma jednego małżonka jest brana pod uwagę przy podziale majątku wspólnego (w zasadzie to jej wartość).