Oszukany w nocnym klubie

Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu karnego (K.k.).

Przestępstwem przewidzianym przez polski Kodeks karny, którego znamiona może wypełniać zachowanie, o którym Pan pisze, jest oszustwo (art. 286 § 1 K.k.):

„Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”.

Głównym motywem działania sprawcy tego rodzaju przestępstwa jest uzyskanie korzyści majątkowej w drodze doprowadzenia innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez wprowadzenie jej w błąd albo wyzyskanie błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranej czynności. W mojej ocenie w Pana przypadku można jedynie mówić o wyzyskaniu niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego czynu. Jak podnosi się w literaturze przedmiotu „wyzyskanie niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania polega na wykorzystaniu sytuacji, gdy ofiara z jakichkolwiek względów nie ma należytego rozeznania co do transakcji, jaką podejmuje. Niezdolność osoby rozporządzającej mieniem do należytego pojmowania przedsiębranego działania może wynikać z braku odpowiedniego rozwoju psychicznego, niedostatecznej socjalizacji, młodego wieku, upośledzenia umysłowego – zarówno takiego, które wyłącza zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swym postępowaniem, jak i prowadzącego jedynie do ograniczenia tej zdolności. Niezdolność może stanowić następstwo nadużywania alkoholu, środków odurzających, narkotyków. Może ona mieć charakter przemijający albo stały” (zob. Szwarczyk Maciej, Michalska-Warias Aneta, Piórkowska-Flieger Joanna, Bojarski Tadeusz (red.), Najnowsze wydanie: Kodeks karny. Komentarz., Warszawa 2007 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie II) ss. 784).

Powyższe stanowisko przedstawicieli doktryny stawia Pana, mając na uwadze fakt, iż znajdował się Pan w stanie nietrzeźwości, w korzystnej sytuacji. W mojej jednak ocenie nie tyle przesłanki konieczne do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej, ale ich udowodnienie będzie stanowiło problem.

Szczegółowa analiza praktyki pozwala postawić tezę, że oszustwo jest przestępstwem trudnym do udowodnienia, a to ze względu na konieczność wykazania zamiaru bezpośredniego kierunkowego tak co do celu działania, jak i używanych środków. Pogląd taki znalazł również wyraz w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 1973r. (OSNPG 1974, nr 7, poz. 7) Celem lepszego zobrazowania problemu wskazać należy na jedno z orzeczeń Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1980 r., zgodnie z którym nie wypełnia znamion tego przestępstwa sam fakt, iż pożyczkobiorca, pomimo upomnień ze strony pożyczkodawcy, nie zwraca pożyczki.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 kwietnia 1999 r., sygn. aka 48/99 „do przypisania oszustwa konieczne jest ustalenie, że występując o udzielenie pożyczki, kredytu lub innego płatnego świadczenia, sprawca działał z zamiarem jego niezwrócenia lub niespłacenia. Należy dodać, że sam fakt zadłużenia nie może decydować o zamiarze wyłudzenia, a dopiero powiązanie różnych okoliczności związanych z zawieranymi umowami kredytowymi lub innymi transakcjami może pozwolić na wyprowadzenie wniosków o zamiarze oskarżonego.”

Proszę zauważyć, iż do odpowiedzialności karnej nie może być pociągnięty właściciel lokalu, albowiem to nie on wykorzystywał fakt, iż znajdował się Pan w stanie, który nie pozwalał na ocenę przedsiębranego czynu, lecz kobieta, która świadczyła na Pana rzecz usługi (chyba że właścicielem jest jednocześnie kobieta). Koniecznym byłoby zatem przedstawienie, które konkretnie panie świadczyły na Pana rzecz usługi i które panie wykorzystały Pana stan upojenia alkoholowego. Zawsze może Pan wnosić o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z nagrania kamery przemysłowej mieszczącej się w środku lokalu. Należy jednak spodziewać się, iż postępowanie z uwagi na brak dowodów może zostać umorzone. Dobrze byłoby, gdyby miał Pan jakiegokolwiek świadka w sprawie, który pozwoliłby ustalić sposób, w jaki zachowywał się Pan, jak i kobiety świadczące na Pana rzecz usługi.

Przy przestępstwie oszustwa musi istnieć dobrowolność. Przez dobrowolność rozumieć należy zachowanie, które realizowane jest przez rozporządzającego w wyniku podjęcia przez niego decyzji dotyczącej mienia w oparciu o określone przesłanki, co do których rozporządzający pozostaje w błędzie.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 27 października 1986r., sygn. II KR 134/86 „nieprawidłowe odzwierciedlenie rzeczywistości w świadomości rozporządzającego mieniem stanowić ma więc rezultat podejmowanych przez sprawcę działań”.

Wykładnia przepisów wymaga udowodnienia zamiaru bezpośredniego kierunkowego, tak co do celu działania, jak i używanych środków. Mając na uwadze powyższe instytucje prawa karnego procesowego, wskazać należy, iż zasadnym byłoby dostarczenie dowodów. Chodzi zarówno o osobowe jak i rzeczowe źródła dowodowe. Najlepszym dowodem byłby świadek potwierdzający zamiar bezpośredni kierunkowy tak co do celu działania, jak i używanych przez kobiety środków. Wykazując, że kobieta (kobiety) od samego początku miała (miały) na celu wyzyskanie Pana niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, skutkiem czego było niekorzystne rozporządzenie mieniem.

Zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa może Pan złożyć ustanie lub pisemnie na policji lub pisemnie w prokuraturze. Właściwym będzie policja, prokuratura dla miejsca siedziby tego kluby nocnego, albowiem to tam miało dojść do popełnienia przestępstwa.