Oświadczenie spadkodawcy o wyłączeniu darowizny ze schedy spadkowej – wysokość zachowku

Czy darowizna jest zaliczana na poczet schedy spadkowej?

Prawnik, który twierdził, iż roszczenie o zachowek jest zasadne, miał rację.

Zaliczanie darowizn na poczet należnych spadkobiercom sched spadkowych jest rezultatem przyjęcia idei równego traktowania wszystkich dzieci spadkodawcy. Jeżeli więc niektóre z dzieci uzyskały pewne korzyści za życia spadkodawcy, powinno się to uwzględnić przy dokonywaniu działu spadku. Darowizny, zwłaszcza znacznej wartości, z reguły – w przekonaniu zainteresowanych – dokonywane są na poczet przyszłego spadku (successio anticipata). Zaliczanie darowizn obowiązuje jedynie przy dziedziczeniu ustawowym (szerzej o tym L. Stecki, Zaliczanie darowizn między spadkobiercami darczyńcy, AUNC Prawo 1976, nr 75, s. 127 i n.).

Oświadczenie spadkodawcy o zwolnieniu darowizny ze schedy spadkowej

Oświadczenie spadkodawcy o zwolnieniu darowizny z obowiązku zaliczenia może być złożone przy dokonywaniu tej darowizny lub w innym momencie. Zachowanie określonej formy nie jest tutaj wymagane. Jeżeli spadkodawca sporządza testament, którego treść nie wyłącza dziedziczenia z ustawy (np. zawiera jedynie zapisy), może także w testamencie zawrzeć postanowienie o wyłączeniu darowizny od obowiązku zaliczenia.

Konstrukcja schedy spadkowej oraz zaliczania (bądź nie) darowizny na jej rzecz ma zastosowanie jedynie do działu spadku. Wynika to z umiejscowienia art. 1039 K.c. w tytule VIII księgi 4 Kodeksu cywilnego. Zaliczanie więc darowizn na schedę spadkową zostało umiejscowione w części kodeksu poświęconej wspólności majątku spadkowego i działowi spadku.

Kwestia zaliczania lub niezaliczania darowizny do schedy spadkowej nie ma wpływu na wysokość zachowku. Tę wylicza się bowiem o tzw. substrat zachowku – analogicznie do obliczania schedy spadkowej.

Kwestia zaliczania lub niezaliczania darowizny do schedy spadkowej

Przepisy dotyczące zachowku posiadają własne normy dotyczące zaliczania do substratu darowizn (co również przemawia na rzecz tego, aby dwóch instytucji – schedy spadkowej i substratu zachowku nie traktować jako jednej).

Przypomnę jeszcze, że zachowek jest roszczeniem finansowym, więc nie odnosi się do części nieruchomości, a do jej rynkowej wartości w chwili orzekania.

Nie ma takiej możliwości, aby nie zapłacić zachowku, jeśli on jest zasadny – oczywiście poza sytuacją, w której osoba zobowiązana nie posiada majątku, z którego mogłaby być prowadzona skuteczna egzekucja. W swojej praktyce dwukrotnie spotkałem się z podobną sytuacją – w obu przypadkach zachowek został przyznany.

Windykację zachowku może Pani zlecić naszej firmie, wtedy nie ponosi Pani żadnych kosztów związanych z opłatami sądowymi.