Opłata za grób wstecz

Pobieranie opłat w związku z posiadaniem grobu

W mojej ocenie zarządca cmentarza nie może żądać „opłaty za grób” za 60 lat wstecz. Nie ma ku temu podstawy prawnej. Kwestię prawa do grobu reguluje ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych.

Jedynym przepisem, który mówi o możliwości pobierania opłaty w związku z faktem posiadania grobu, jest art. 7 ust. 2 ww. ustawy.

„Art. 7. 1. Grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem lat 20.

2. Po upływie lat 20 ponowne użycie grobu do chowania nie może nastąpić, jeżeli jakakolwiek osoba zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok. Zastrzeżenie to ma skutek na dalszych lat 20 i może być odnowione.

3. Przepisy ust. 1 i 2 nie mają zastosowania do chowania zwłok w grobach murowanych przeznaczonych do pomieszczenia zwłok więcej niż jednej osoby, a także do chowania urn zawierających szczątki ludzkie powstałe w wyniku spopielenia zwłok.

4. Dozwolone są umowy, przedłużające termin, przed upływem którego nie wolno użyć grobu do ponownego pochowania.

5. Niezależnie od powyższych przepisów jest wzbronione użycie do ponownego pochowania grobów, mających wartość pamiątek historycznych (ze względu na swą dawność lub osoby, które są w nich pochowane, lub zdarzenia, z którymi mają związek) albo wartość artystyczną.

6. W istniejących grobach murowanych dopuszcza się chowanie zwłok osób zmarłych w ciągu 20 lat po wydaniu decyzji o zamknięciu cmentarza. Przy zmianie przeznaczenia terenu cmentarnego przepis art. 6 ust. 4 ma zastosowanie również do zwłok pochowanych w tym dwudziestoletnim okresie”.

Z przepisu tego wynika, iż zarządca cmentarza po upływie 20 lat od pochówku może pobrać jedynie opłatę równą tej przewidzianej za pochowanie zwłok – celem prolongaty prawa do grobu na następne 20 lat. W przypadku braku uiszczenia tej opłaty grób może być użyty do ponownego chowania.

Roszczenie zarządcy za korzystanie z grobu za okres wstecz

Ustawa nie przewiduje jednak roszczenia zarządcy za korzystanie z grobu za okres wsteczny. Opłata, o której mowa w art. 7, jest pobierana za okres 20 lat na przyszłość.

Chcąc zachować prawo do grobu na następne 20 lat, wystarczy, że uiści Pani jednorazową opłatę równą opłacie za pochówek.

Pyta Pani, czy roszczenie zarządcy mogło ulec przedawnieniu. Trudno tu mówić o przedawnieniu w rozumieniu prawa cywilnego, gdyż jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 października 2011 r. (III CSK 340/10), w obowiązującym obecnie stanie prawnym nie występuje „prawo do grobu”, które mogłoby być rozumiane jako uregulowane przez przepisy prawa cywilnego prawo podmiotowe, obejmujące określoną sferę uprawnień. W rzeczywistości to pojęcie obejmuje różne uprawnienia o całkowicie odmiennym charakterze, a mianowicie mające charakter majątkowy lub niemajątkowy, ewentualnie można też mówić w konkretnych wypadkach o przewadze któregoś z tych elementów. Posłużenie się takim pojęciem nie pozwala więc na stwierdzenie, że chodzi o jakiś samodzielny i jednolity zakres uprawnień, w związku z czym w każdym poszczególnym wypadku niezbędne jest jednoznaczne określenie, jakie konkretne uprawnienia są objęte tak ogólnie rozumianym prawem do grobu.

Kto ustala opłaty za korzystanie z cmentarza?

Czasami gminy, na których terenie leżą cmentarze, ustalają opłaty za korzystanie z cmentarza. Praktyka ta jest błędna, gdyż nie ma oparcia w przepisach. Gminy jako podstawę podają art. 4 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy o gospodarce komunalnej, wskazując na możliwość ustalania wysokości opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz opłat za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Jak wskazał jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 17 maja 2010 r. (III SA/Kr 932/09), przyjęcie interpretacji, zakładającej prymat ustawy o gospodarce komunalnej, doprowadziłoby do uznania za nieobowiązującą treść ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, która upoważnia do ustalania opłaty za pochowanie zwłok (art. 7 ust. 2 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych). Tym samym to przepisy ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych określają zakres opłat. Opłaty te obejmują swoim zakresem „opłatę za pochowanie zwłok”. Tym samym organ gminy może ustalić tylko te opłaty, które są związane z pochowaniem zwłok, a nie jakiekolwiek opłaty związane z prowadzeniem cmentarza. W konkluzji sąd wskazał, że „organ gminy może ustalić tylko te opłaty, które są związane z pochowaniem zwłok, a nie jakiekolwiek opłaty związane z prowadzeniem cmentarza”.