Opłata za pobyt rodzica w DPS-ie

Rozpoczęcie obowiązywania umowy

Zgodnie z żelazną rzymską zasadą prawa, która została przyjęta przez wszystkie cywilizowane systemy prawne, a która określa zakaz retroaktywności prawa – lex retro non agit, czyli „prawo nie działa wstecz”. Innymi słowy, niemożliwe jest stosowanie prawa wstecz, a zatem tworzenie i stosowanie prawa, które odnosiłoby się do wydarzeń mających miejsce przed jego wejściem w życie. Ma to zastosowanie także do postanowień umownych, które tworzą prawa i obowiązki stron na przyszłość (a więc od daty zawarcia umowy), a nie wstecz.

Nie można podpisać umowy 30 marca z mocą obowiązującą od 1 stycznia, ponieważ 1 stycznia nikt nie miał jeszcze pojęcia, że będą go obowiązywały zapisy umowy stworzonej trzy miesiące później. Czynności prawne wywołują nie tylko skutki w nich wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Natomiast oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. Tym samym trudno uznać za możliwe zawarcie umowy ze zobowiązaniem wstecznym, gdyż przed zawarciem umowy oświadczenie woli usługodawcy (DPS-u) nie mogło być skutecznie przedstawione usługobiorcy (Pani).

Nieważność umowy z datą wsteczną

Zgodnie z art. 58 § 1–3 Kodeksu cywilnego „Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest również czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana”.

Umowa mogła wiązać Panią przed jej zawarciem w formie pisemnej, albowiem przepisy nie zawsze przewidują formę pisemną dla określonych umów. Panią i DPS mogła wcześniej wiązać umowa w formie ustnej, jeżeli usługi rzeczywiście były świadczone. Nie zmienia to jednak faktu, że umowa w formie pisemnej jest zawierana w dniu jej podpisania i obowiązuje albo od dnia jej podpisania, albo od późniejszej, wskazanej w umowie daty. Jeżeli umowa nie zawierała np. zapisu typu:

„Porozumienie stron

Strony zgodnie potwierdzają, że:

a. doszły do porozumienia co do wszystkich postanowień niniejszej umowy w dniu 19 stycznia 2023 roku,

b. od dnia ustalenia wszystkich postanowień niniejszej umowy Strony przystąpiły do jej realizacji,

c. poniżej spisują uzgodnione postanowienia umowy celem ich udokumentowania na piśmie”.

To postanowienie umowy (par. 4), iż zobowiązanie do opłat obowiązuje od 19 stycznia 2023 r., jest nieważne.