Opiekun osoby niepełnosprawnej

Jak zwiększyć prawa do opieki nad osobą niepełnosprawną?

Jeśli Pani siostra, mimo choroby, nie jest ubezwłasnowolniona ani całkowicie ani częściowo oznacza to, że z formalnego punktu widzenia korzysta z pełni praw publicznych. Opiekę prawną można ustanowić tylko nad ubezwłasnowolnionym całkowicie, natomiast kuratelę, co do zasady, ustanawia się dla osób ubezwłasnowolnionych całkowicie.

Pani rodzice z prawnego punktu widzenia nie są jej przedstawicielami ustawowymi bowiem władza rodzicielska ustaje z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości. Oznacza to, że rodzice są dla Pani siostry opiekunami faktycznymi z racji tego, że wspólnie z nią zamieszkują, prowadzą jej sprawy, stale się opiekują, poświęcają jej swój czas itd. Pojęcie opiekuna faktycznego wywiera skutki prawne np. w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę wyrządzoną przez osobę nieporadną, a także praktyczne.

Wniosek do sądu opiekuńczego o ubezwłasnowolnienie całkowite lub częściowe osoby bliskiej i ustanowienie opieki bądź kurateli

Pani natomiast nie jest jej opiekunem faktycznym, jeśli nie spełnia wyżej wymienionych przesłanek, dlatego też lekarze być może postępują tak jak Pani wskazała w opisie pytania. W celu zwiększenia swoich praw do opieki nad siostrą, musiałaby Pani wystąpić ze stosownym wnioskiem do sądu opiekuńczego o ubezwłasnowolnienie całkowite lub częściowe siostry i ustanowienie opieki bądź kurateli.

Kuratela dla nieubezwłasnowolnionej osoby ułomnej

Ewentualnie można ustanowić kuratelę dla nieubezwłasnowolnionej osoby ułomnej. Zgodnie z art. 183 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „Osoba ułomna może żądać ustanowienia kuratora, jeżeli potrzebuje pomocy do prowadzenia wszelkich spraw albo spraw określonego rodzaju. Zakres obowiązków i uprawnień kuratora określa sąd opiekuńczy”. Żaden z przepisów nie precyzuje pojęcia osoby ułomnej. Może bowiem chodzić o różne okoliczności życiowe, w których osoba fizyczna nie czuje się na siłach prowadzić wszelkie lub niektóre swoje sprawy, aczkolwiek jest osobą posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych i nie zachodzą przesłanki do jej ubezwłasnowolnienia.

Jednak gdyby osoba fizyczna dotknięta była chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym lub zaburzeniami psychicznymi w stopniu uzasadniającym jej ubezwłasnowolnienie, to należałoby się w pełni zgodzić ze stanowiskiem zawartym w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1949 r., że niedopuszczalne byłoby ustanowienie dla niej kuratora – obecnie w trybie art. 183 cytowanej ustawy. Tymczasem schizofrenia jest zaliczana do chorób psychicznych. Zatem, jeśli Pani siostra ma stwierdzoną schizofrenię i wymaga opieki raczej nie można skorzystać z tej instytucji. Tym samym jedynym wyjściem będzie złożenie wniosku o ubezwłasnowolnienie.

Kto podejmuje decyzję o umieszczeniu osoby chorej w szpitalu psychiatrycznym?

W przypadku próby umieszczenia siostry w szpitalu psychiatrycznym ostateczną decyzję podejmie sąd opiekuńczy na wniosek jej małżonka, krewnych w linii prostej, rodzeństwa, jej przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej nad nią faktyczną opiekę. Wszyscy w tym zakresie mają równe prawa. O wypisaniu ze szpitala psychiatrycznego bez jej zgody postanawia ordynator, jeżeli uzna, że ustały przyczyny przyjęcia i pobytu tej osoby w szpitalu psychiatrycznym bez jej zgody. Jednakże osoba przebywająca w szpitalu psychiatrycznym może również sama złożyć w szpitalu, w dowolnej formie wniosek o nakazanie wypisania jej ze szpitala co odnotowuje się w dokumentacji medycznej.

Taki sam wniosek mogą złożyć także: jej przedstawiciel ustawowy, małżonek, rodzeństwo, krewni w linii prostej oraz osoba sprawująca faktyczną nad nią opiekę (wszyscy korzystają z tego prawa na równi), jednakże osoby te mogą żądać wypisania tej osoby ze szpitala psychiatrycznego nie wcześniej niż po upływie 30 dni od uprawomocnienia się postanowienia sądu opiekuńczego dotyczącego przyjęcia do szpitala lub dalszego leczenia bez jej zgody w tym szpitalu. Żądanie takie może być zgłoszone w dowolnej formie, odnotowuje się je w dokumentacji medycznej.

W razie odmowy wypisania, osoba przebywająca w szpitalu oraz odpowiednio inne osoby (wymienione w ust. 2) mogą wystąpić do sądu opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się ten szpital o nakazanie wypisania. Wniosek składa się w terminie 7 dni od powiadomienia tej osoby o odmowie wypisania oraz o terminie i sposobie złożenia wniosku. Wówczas osoby, które złożyły wniosek będą z mocy prawa uczestnikami tego postępowania.