Opieka nad dzieckiem po śmierci jednego z rodziców, którzy nie byli małżeństwem

Władza rodzicielska obojga rodziców, którzy nie są małżeństwem

Jeżeli obecnie nie macie Państwo żadnego rozstrzygnięcia w przedmiocie władzy rodzicielskiej, a ojciec dziecka wskazany jest jako ojciec w akcie urodzenia, to w przypadku Pani ewentualnej śmierci on będzie sprawował pieczę nad dzieckiem – bez konieczności orzeczenia sądu, albowiem obecnie istnieje domniemanie, iż posiadacie Państwo pełną władzę rodzicielską.

Zgodnie bowiem z treścią art. 95 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.): „Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.”. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera definicji władzy rodzicielskiej ani też nie wymienia wyczerpująco jej składników (zob. art. 92 Nb 1).

Piecza nad dzieckiem i nad jego majątkiem, wychowywanie dziecka

Najbardziej „wymowny” z tego punktu widzenia jest art. 95 § 1, który jako składniki władzy rodzicielskiej wymienia pieczę nad osobą dziecka oraz pieczę nad jego majątkiem, a także wychowywanie dziecka. Równocześnie użyty przed tym wyliczeniem zwrot „w szczególności” wskazuje na to, że nie jest ono wyczerpujące. Chcąc przeto dać pełną odpowiedź na pytanie, jakie są elementy władzy rodzicielskiej, trzeba posłużyć się także dalszymi przepisami, a zwłaszcza art. 98. Stosownie do tego, doktryna dzieli całość władzy rodzicielskiej na następujące człony:

1) pieczę nad osobą dziecka;

2) zarząd majątkiem dziecka oraz

3) reprezentowanie dziecka (zob. K. Jagielski, Istota i treść władzy rodzicielskiej, SC 1963, t. II, s. 122; Winiarz, Gajda, Prawo rodzinne, s. 205).

Rodzice powinni władzę rodzicielską sprawować w taki sposób, aby wszystkie ich poczynania odpowiadały interesom dziecka. Wypowiadając tę myśl, art. 95 § 3 odwołuje się do dwu wskazań, nakazuje bowiem wykonywać władzę rodzicielską tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Tak np. J. Ignatowicz, M. Nazar, Prawo rodzinne, Warszawa 2016, s. 525. W istocie jednak jest to wskazanie jednolite, w pełni harmonijne, właściwie bowiem rozumiany interes dziecka jest zawsze zbieżny z interesem ogólnospołecznym. W doktrynie zasada dobra dziecka jest zaliczana do kategorii klauzul generalnych (por. Szer, Prawo rodzinne, s. 263).

Piecza nad dzieckiem po śmierci jednego z rodziców

Z uwagi na powyższe, w ramach posiadanego uprawnienia w przedmiocie władzy rodzicielskiej, rodzic może wykonywać wszelkie czynności zmierzające do zachowania władzy rodzicielskiej, a także wykonywać czynności zmierzające do zachowania interesów dziecka. Jeżeli nie jesteście Państwo małżeństwem, ani nie doszło rozwodu i uregulowania tej kwestii, obecnie posiadacie Państwo pełną władzę rodzicielską, a więc w przypadku śmierci jednego z rodziców, drugi rodzic sprawować będzie pieczą nad dzieckiem.

Aby w razie Pani śmierci opiekę nad dzieckiem przejęła Pani rodzina, ojciec dziecka musiałby być pozbawiony władzy rodzicielskiej, a Pani rodzice musieliby zgłosić się jako rodzina zastępcza.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59