Ojciec wprowadził się z nową żoną do nieruchomości którą przepisał za dożywocie, co zrobić?

Obowiązki dożywotnika

Podstawę prawną do udzielenia odpowiedzi na zadane przez Panią pytanie stanowi ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 908 § 1 Kodeksu cywilnego „jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym”. Nadto zgodnie z § 2 „jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia”. Zapewne w Pani przypadku została ustanowiona służebność mieszkania na rzecz Pani rodziców. Jeżeli nie, to proszę o informacje w tym zakresie.

Wskazać należy, że umowa dożywocia jest to tzw. umowa o funkcji alimentacyjnej, wykorzystywana głównie w celu zapewnienia pieczy i środków utrzymania osobom starszym albo niepełnosprawnym, które w zamian za przeniesienie własności nieruchomości uzyskują szereg świadczeń, które zapewniają im byt. Dodatkowo świadczenia składające się na treść prawa dożywocia są określone bardzo szeroko i w sposób niewyczerpujący, co oznacza, że treść umowy może być rozszerzania przez strony.

Służebność mieszkania

Jeżeli na rzecz rodziców została ustanowiona służebność mieszkania, to zgodnie z art. 301 § 1 Kodeksu cywilnego zaznaczyć należy, że mający służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie. Inne osoby może przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności. Nadto można się umówić, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania przysługiwać będzie jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi. Zatem w wypadku, w którym Pani ojcu przysługuje prawo do służebności mieszkania, to w momencie zawarcia związku małżeńskiego z nową partnerką będzie mógł przyjąć ją do nieruchomości, która jest przedmiotem umowy dożywocia.

Uzupełniająco wskazać należy, że służebność mieszkania polega na możliwości zapewnienia uprawnionemu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w określonym lokalu mieszkalnym, stanowiąc przy tym treść samego prawa dożywocia. Uzasadnieniem wprowadzonego rozwiązania polegające na umożliwieniu korzystania z mieszkania przez wymienione w przepisie osoby są przede wszystkim względy społeczne oraz ochrona rodziny.

Żona uprawnionego do mieszkania

Przepis art. 301 § 1 Kodeksu cywilnego rozciąga uprawnienia wynikające ze służebności mieszkania na inne osoby niż sam uprawniony. Natomiast krąg osób jest w tym wypadku przez ustawodawcę wprost określony. Osoby te m.in. małżonek mogą korzystać z mieszkania w taki sam sposób jak sam uprawniony, tj. w tym zakresie Pani tata. Warto podkreślić, że możliwość zamieszkiwania przez osoby wskazane w art. 301 Kodeksu cywilnego zależy od tego, czy uprawniony wykonuje przysługującą mu służebność mieszkania. W przypadku gdyby Pani Tato przestał zamieszkiwać w nieruchomości, to prawo do przebywania w nim traci nowa partnerka.

Jeżeli chodzi o obowiązek meldunkowy, to niestety nadal aktualna pozostaje teza wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 16 lutego 1994 r. sygn. akt. SA/Kr 877/93 zgodnie z którą: „Mający służebność mieszkania może z mocy prawa przyjąć do swego mieszkania wybraną przez siebie osobę w celu prowadzenia gospodarstwa domowego (art. 301 § 1 k.c.); gdy osoba ta zamieszka, to także z mocy prawa, bez zgody właściciela domu, zobowiązana jest do wykonania obowiązku meldunkowego w tym mieszkaniu (art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych – Dz. U. z 1984 r. Nr 32, poz. 174), a organ meldunkowy obowiązany jest tej czynności dokonać”.

W doktrynie wskazuje się jednak, że biorąc pod uwagę zmiany społeczno-gospodarcze wyrok ten nie powinien być już honorowany. Uznaje się bowiem, że takiej osobie, tj. nowej partnerce ojca, przysługuje roszczenie w stosunku do Pani oraz Pani małżonka jako właścicieli nieruchomości o wyrażenie zgody na zameldowanie. Co do zasady bowiem zameldowanie powinno nastąpić jedynie za zgodą właściciela. Zasadne byłoby upewnienie się we właściwym organie gminy zgodnie z miejscem położenia nieruchomości jaka jest praktyka w tym zakresie. Natomiast opierając się na wyżej wskazanym wyroku, istnieje możliwość zameldowania nowej partnerki ojca bez Państwa zgody w nieruchomości.