Ustalenie widzeń ojca z dzieckiem

Przebywanie dziecka u jednego z rodziców a utrzymywanie kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica

Zgodnie z art. 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io) „niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów”.

„Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej” (art. 113 § 2 K.r.io.).

Według art. 113¹ § 1 K.r.io. „jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy”.

Art. 113² § 1 K.r.io. wskazuje, że „jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy ograniczy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem.

Według § 2 tego artykułu, „sąd opiekuńczy może w szczególności:

1. zakazać spotykania się z dzieckiem,
2. zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
3. zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd,
4. ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość,
5. zakazać porozumiewania się na odległość”.

Ustalenie czasu i sposobu utrzymywania kontaktów z dzieckiem

Pani mąż jako ojciec dziecka ma prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Prawo do kontaktów z dzieckiem nie wynika z władzy rodzicielskiej, a wprost z ojcostwa Pani męża. Jednak to prawo nie jest prawem bezwarunkowym. Ojciec dziecka powinien ustalić razem z Panią, kiedy i na jakich warunkach te kontakty (widzenia) mają się odbywać. Nie może być tak, że ojciec dziecka, żądając kontaktów z dzieckiem, nie będzie brał pod uwagę tego, że żyjecie Państwo w rozłączeniu i że jego kontakty z dzieckiem realizowane bez porozumienia z Panią mogą zakłócić Pani plany.

Jeżeli podczas tych spotkań Pani mąż zachowuje się w sposób naganny (prowokuje kłótnie i wykorzystuje kontakty do wszczynania sprzeczek z Panią) i jeżeli te kontakty nie są realizowane w porozumieniu z Panią, to moim zdaniem może Pani odmówić ojcu dziecka kontaktu z dzieckiem. Z uwagi na okoliczności przytoczone w pytaniu – przemoc stosowana przez męża – ma Pani prawo obawiać się o własne bezpieczeństwo i bezpieczeństwo dziecka.

Wystąpienie przez matkę do sądu z wnioskiem o uregulowanie kontaktów ojca z dzieckiem

W pierwszej kolejności powinna Pani spróbować porozmawiać z mężem i spróbować polubownie rozwiązać kwestię kontaktów z dzieckiem. Jeżeli nie dojdzie Pani z nim do porozumienia, pozostanie Pani wystąpienie do sądu z wnioskiem o uregulowanie kontaktów ojca z dzieckiem. We wniosku do sądu może Pani wskazać nie tylko, w jakich terminach te kontakty miałyby się odbywać, ale także, w jakich miejscach. Może Pani złożyć wniosek o to, aby kontakty nie odbywały się w obecności partnerki ojca dziecka.

Radziłbym jednak, aby złożyła Pani w sądzie rodzinnym dwa wnioski. Jeden o ustalenie kontaktów ojca z dzieckiem, a drugi o ograniczenie ojcu władzy rodzicielskiej nad dzieckiem i ustalenie, że to Pani wykonuje na bieżąco władzę rodzicielską nad dzieckiem oraz że miejscem zamieszkania dziecka będzie każdorazowo Pani miejsce zamieszkania.

Z uwagi na powyższe, ze względu na dobro dziecka może Pani żądać w przypadku ustalania kontaktów z dzieckiem, aby sąd zezwolił na kontakty z dzieckiem w określonym czasie, w określonym miejscu (np. w Pani mieszkaniu), wyłącznie w Pani obecności albo kuratora sądowego (lub też innej osoby).

Sąd może też zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu, co oznacza, że jeżeli sąd ustali, że miejscem pobytu dziecka będzie każdorazowo miejsce Pani pobytu, to kontakty będą się odbywały w tym miejscu pobytu.

Ustalenie kontaktów ojca z dzieckiem w obecności innej osoby

Podstawą wniosku o ustalenie kontaktów z dzieckiem w obecności innej osoby jest dobro dziecka. Dobro dziecka nie jest definiowane w przepisach prawa. Przyjmuje się, iż jest to zespół wartości duchowych i materialnych, jakie konieczne są do prawidłowego rozwoju psychicznego i duchowego dziecka, rozwoju fizycznego, w aspekcie intelektualnym i moralnym. Te wartości mają dziecko należycie przygotować również do pracy dla społeczeństwa.

W celu ustalenia, czy dobro dziecka będzie faktycznie zagrożone, sąd może (i zazwyczaj tak robi) powołać dowód z opinii biegłych psychologów z Regionalnych Ośrodków Diagnostyczno-Konsultacyjnych, które działają przy sądach okręgowych. Biegli na podstawie badań dziecka i rodziców wydają opinię w sprawie. Sąd uwzględnia tę opinię, orzekając o kontaktach z dzieckiem czy o powierzeniu wykonywania władzy rodzicielskiej lub ustaleniu miejsca pobytu dziecka.

Proszę pamiętać, że mąż nie może Pani dziecka „zabrać” (na marginesie dodam, że to częsty argument wykorzystywany przez ojców dzieci w sporach z matkami).

Jeżeli nie będziecie Państwo w stanie ustalić wspólnie, gdzie dziecko będzie przebywało (u Pani czy u męża), to rozstrzygnie w tym zakresie sąd. Również to, które z rodziców będzie wykonywało władzę rodzicielską (lub wspólne wykonywanie tej władzy nie będzie możliwe), może pozostawać przedmiotem postępowania sądowego.

Wszystkie kwestie w sprawie dziecka są rozstrzygane przez sąd, który kieruje się przede wszystkim jego dobrem. Inne istotne okoliczności, które zostaną wzięte pod uwagę przez sąd, to np. wiek dziecka czy związanie uczuciowe z rodzicami. Sąd weźmie pod uwagę kwalifikacje podmiotowe obojga rodziców, w tym także zdolności wychowawcze. Sąd będzie oceniał przy ewentualnym powierzeniu wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, które z rodziców daje lepszą gwarancję wychowania dziecka na prawego człowieka i obywatela (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 30 sierpnia 1949 r., sygn. akt. WaC 76/49). Istotny też będzie dotychczasowy stosunek rodziców do siebie i do dziecka, a także – jako okoliczność ujemna – czy jedno z rodziców nie wpaja dziecku niechęci lub nienawiści do drugiego i jego otoczenia (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 1 grudnia 1957 r., sygn. akt. 1 CR 1045/56).

Czy sąd może oddać pod opiekę ojca dziecko w okresie niemowlęcym lub wczesnego dzieciństwa?

W Pani przypadku, jeżeli dziecko ma 6 miesięcy, należy uczciwie powiedzieć, że praktycznie nie ma on szans na to, by sąd ewentualnie orzekł, że dziecko będzie przebywało u swojego ojca.

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 21 listopada 1952 r., w sprawie o sygn. akt. C 1814/52 stwierdził, iż zwłaszcza w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa jest wskazane, aby dziecko pozostawało pod opieką matki ze względu na jej konstytucję psychiczną, większą uczuciowość, skłonność do jej uzewnętrzniania oraz właściwą matce troskę o zaspokojenie codziennych potrzeb dziecka. Mimo że orzeczenie to zostało wydane dość dawno, to również dziś jest zgodne z linią orzecznictwa sądów.

Również stosowanie przemocy oraz leczenie psychiatrycznego są faktami, które przemawiają przeciwko powierzeniu Pani mężowi władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.

Rozstrzyganie o ważnych sprawach dotyczących dziecka w przypadku braku porozumienia się rodziców

Występując do sądu rodzinnego z wnioskiem o ustalenie kontaktów ojca z dzieckiem oraz o powierzenie Pani wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem i o ustalenie, że miejscem zamieszkania dziecka jest każdorazowo miejsce zamieszkania Pani, może Pani także wnioskować, aby sąd ustalił kontakty ojca z dzieckiem już na czas trwania postępowania w ramach zabezpieczenia Pani wniosku.

We wniosku o zabezpieczenie Pani wniosku przez ustalenie na czas trwania postępowania kontaktów ojca z dzieckiem powinna Pani wskazać, że w chwili obecnej ojciec dziecka rości sobie prawo do kontaktów w dogodnym tylko dla siebie czasie, bez brania pod uwagę Pani zdania na ten temat. Kontakty z dzieckiem, na które Pani pozwala, są przez niego wykorzystywane na wszczynanie kłótni i awantur oraz ojciec grozi Pani, że zabierze dziecko. Musi Pani podać również, w jakim czasie domaga się Pani kontaktów z dzieckiem (np. w soboty od 15-18).

Jeżeli sąd po złożeniu takiego wniosku wyda postanowienie, w którym ustali na czas trwania postępowania (które może trwać długo) sposób i czas kontaktów ojca z dzieckiem, powinna Pani zyskać spokój i nie obawiać się o to, że ojciec dziecka powołując się na jego prawo i obowiązek kontaktowania się z dzieckiem będzie Panią nachodził bez uzgodnienia kontaktów z Panią.

Może też Pani po prostu nie zgadzać się na wizyty męża w Pani domu i pozostawić kwestię kontaktów ojca z dzieckiem jego inicjatywie, ale lepiej byłoby, gdyby to Pani wszczęła postępowanie w tej sprawie, nie oglądając się na działania męża. W ten sposób Pani mężowi odpadnie argument, że to Pani narusza jego prawo związane z ojcostwem i nie pozwala mu Pani na kontakty z dzieckiem.

Jeżeli Pani odmówi mężowi wejścia do swojego mieszkania, to nie może on w celu skontaktowania się z dzieckiem wejść do niego siłą. Jeżeli w takim przypadku wezwie się policję, to prawidłową reakcją policji powinno być stwierdzenie, że jeżeli nie jesteście Państwo w stanie uzgodnić kwestii kontaktów z dzieckiem polubownie, sprawę należy powierzyć sądowi rodzinnemu.