Odwołanie uchwały w sp. z o.o.

Uchwała zgromadzenia wspólników

Z załączonych dokumentów wynika, że:

• spółka ma dwóch wspólników, posiadających odpowiednio: 51% oraz 49% udziałów,
• wspólnicy są jednocześnie członkami zarządu,
• zarząd jest dwuosobowy,
• zarząd jest powoływany przez zgromadzenie wspólników,
• przedmiotem uchwały zgromadzenia wspólników może być między innymi przyznanie wynagrodzenia dla zarządu oraz ustalenie jego wysokości.

Jeżeli przepisy kodeksu spółek handlowych nie przewidują surowszych wymogów, zgromadzenia wspólników są ważne, o ile reprezentowane jest na nich przynajmniej 51% (pięćdziesiąt jeden procent) kapitału zakładowego spółki. Poza regułą z pkt 7 umowa spółki nie ustala odmiennych od kodeksowych zasad podejmowania uchwał przez ZW.

Zarząd podjął uchwałę o wynagrodzeniu prowizyjnym dla zarządu oraz zasadach ustalania tego wynagrodzenia. Uchwała została podjęta na posiedzenia zarządu. Jak mniemam, członkowie zarządu nie są zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę lub umowę cywilną. Spółka nie ma rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Umowa spółki nie zawiera innych niż wskazane poniżej zapisy co do powoływania i odwoływania zarządu, ustalania wynagrodzenia dla zarządu. Umowa nie ustala zasad podejmowania uchwał przez zarząd. Prawdopodobnie wynagrodzenie prowizyjne zarządu ujmowane jest w kosztach spółki.

Według umowy spółki (przesłany tekst jednolity ):

„§ 9. 2. Wysokość i terminy dopłat oznaczone będą uchwałą Zgromadzenia Wspólników.

3. Uchwała w tym przedmiocie wymaga jednomyślności wspólników.

§ 13. 3. Wspólnicy uchwałą Zgromadzenia mogą ustanowić inne zasady uczestnictwa Wspólników w zysku Spółki w danym roku obrachunkowym. Jeżeli jednak powyższą uchwałą mają być uszczuplone prawa do dywidendy któregokolwiek ze Wspólników, to uchwała taka, dla swej ważności wymaga zgody tego Wspólnika wyrażonej na Zgromadzeniu, na którym jest podejmowana.

§ 15. 4. Przedmiotem uchwały Zgromadzenia Wspólników poza sprawami wynikającymi z przepisów prawa oraz z niniejszego aktu mogą być między innymi następujące sprawy: Przyznanie wynagrodzenia dla Zarządu oraz ustalenie jego wysokości.

6. Jeżeli przepisy kodeksu spółek handlowych nie przewidują surowszych wymogów,

Zgromadzenia Wspólników są ważne, o ile reprezentowane jest na nich przynajmniej 51% (pięćdziesiąt jeden procent) kapitału zakładowego Spółki.

§ 12. Uchwały, co do zmian umowy Spółki zwiększających świadczenia Wspólników na rzecz Spółki lub uszczuplających ich prawa wymagają zgody wszystkich Wspólników, których dotyczą.

§ 17. 3. Zarząd Spółki składa się z jednej osoby lub większej liczby osób powoływanych przez Zgromadzenie Wspólników na czas nieoznaczony, w tym Prezesa Zarządu”.

Członkowie zarządu mogą, ale nie muszą być formalnie zatrudnieni przez spółkę. Oprócz umowy o pracę stosunek pracy można także nawiązać na podstawie powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Ustawodawca nie przewidział żadnej innej podstawy nawiązania stosunku pracy. Zatem kwestia ta została wyłączona z zakresu tzw. swobody umów, co skutkować będzie brakiem możliwości zatrudniania pracowników na innej podstawie niż wymienione powyżej.

Przy spółce akcyjnej wprost z Kodeksu spółek handlowych wynika, że rada nadzorcza ustala wynagrodzenie członków zarządu zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub innej umowy, a statut może zawierać odmienne od tej zasady uregulowania. Ponadto walne zgromadzenie może upoważnić radę nadzorczą do ustalenia, że wynagrodzenie członków zarządu obejmuje również prawo do określonego udziału w zysku rocznym spółki, który jest przeznaczony do podziału między akcjonariuszy zgodnie z art. 347 § 1 Kodeksu. Rozwiązanie takie nie musi być zamieszczane w statucie. Sam Kodeks daje walnemu zgromadzeniu podstawę do podjęcia w tym zakresie stosownej decyzji.

Wobec braku uregulowania dla spółki z o.o. wprost kwestii wynagradzania zarządu można posłużyć się rozwiązaniami przewidzianymi dla spółki akcyjnej (art. 378). Jednak takie rozwiązania muszą być zamieszczone w umowie spółki, a dodatkowo nie mogą kolidować z innymi przepisami.

Uchwała zgromadzenia wspólników stanowi samoistną podstawę do ustalenia i wypłaty członkowi zarządu wynagrodzenia. W uchwale tej powinna się znaleźć zarówno wysokość wynagrodzenia, jak również zasady związane z jego ustalaniem. Uchwała może w miarę swobodnie określać zasady i warunki wynagrodzenia, jeżeli nie narusza to postanowień umowy spółki lub innych regulacji wewnętrznych lub przepisów prawa.

Zgromadzenie wspólników może upoważnić radę nadzorczą lub pełnomocnika spółki do ustalenia, że wynagrodzenie członków zarządu będzie obejmować również prawo do określonego udziału w zysku rocznym spółki, który jest przeznaczony do podziału. Udział w zysku nie stanowi prawa do dywidendy, jakie przysługuje udziałowcom po podjęciu uchwały o podziale zysku między wspólników. Stanowi on wynagrodzenie dodatkowe, obok otrzymanego z tytułu umów o pracę lub innych umów cywilnoprawnych.

Przyznanie wynagrodzenia członkom zarządu

Jeżeli tylko stosowne upoważnienie zostanie udzielone, to wskazany organ, podmiot lub osoba może określić ogólne reguły związane z wynagrodzeniem obejmującym prawo do udziału w zysku, czy wprowadzać do umów z członkami zarządu wynagrodzenie ustalone według tych zasad.  Piśmiennictwo zgodnie stoi na stanowisku, że upoważnienie ZW powinno także precyzować, jaka część zysku ma być przeznaczona do podziału między członków zarządu, bo organem wyłącznie właściwym w spółce do decydowania o odpowiednim podziale jest zgromadzenie wspólników.

Przyznanie takiego wynagrodzenia członkom zarządu jest uzależnione od przeznaczenia przez spółkę w danym roku obrotowym części zysku na dywidendę. Oznacza to, że nie jest dopuszczalne wypłacanie takiego wynagrodzenia w sytuacji, gdy spółka nie osiągnęła zysku lub nie przeznaczyła go na wypłatę dywidendy.  Istnieje możliwość uznaniowego i nieregularnego przyznawania zarządowi dodatkowego wynagrodzenia w postaci udziału w zysku danego roku obrotowego, na zasadzie decyzji ad hoc dotyczącej tylko danego roku.  Prowizja od sprzedaży stanowi wynagrodzenie członków zarządu z tego tytułu. Wypłacana jest od przychodów netto ze sprzedaży. Faktycznie można to potraktować jak wynagrodzenie dla pośrednika.

Czy można potraktować to wynagrodzenie jako udział w zyskach spółki?

Formalnie nie jest to wynagrodzenie wypłacane po ustaleniu zysku spółki za dany rok obrotowy ani wynagrodzenie zaliczkowe z udziału w zysku spółki. Podstawą ustalenia wynagrodzenia jest przychód netto (bez kosztów).

Jak wskazałem na wstępie – prawdopodobnie wynagrodzenie to ujmowane jest w kosztach spółki. W Pana sytuacji stosownie do umowy spółki wynagrodzenie członkom zarządu ustalane powinno być przez zgromadzenie wspólników.  Nie jest możliwe ustalenie go przez zarząd – jest to ustalanie wynagrodzenia dla siebie (co nie stanowi dozwolonej praktyki) i jest niezbyt zgodne z prawem. Nie jest możliwe ustalenie go przez radę nadzorca, bowiem takiej nie ma.

Stosownie do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2013 r., sygn. akt III CZP 13/13, „uchwały zarządu, rady nadzorczej i komisji rewizyjnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz uchwały zarządu i rady nadzorczej spółki akcyjnej podlegają zaskarżeniu w drodze powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c. w związku z art. 58 k.c.)”.

Może Pan jako wspólnik (osoba fizyczna) wystąpić do sądu z powództwem na podstawie art. 189 Kodeksu cywilnego. Musiałby Pan tylko uzasadnić swój interes prawny w takim powództwie.  Skutkiem pozytywnego dla Pana wyroku byłoby uznanie, że wynagrodzenie zostało wypłacone niezgodnie z prawem. W dalszej konsekwencji wyrzucenie go z kosztów, a zatem zwiększony zysk spółki i większa podstawa opodatkowania. Jednocześnie powstałby zysk spółki, jaki nie został dotychczas podzielony.

Zwołanie posiedzenia zarządu

Zasady łącznej reprezentacji spółki przez zarząd nie odnoszą się do podejmowania uchwał przez zarząd.  Jako że do uchwał zarządu ma zastosowanie Kodeks spółek handlowych, to:

„Art. 208. § 1. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, a umowa spółki nie stanowi inaczej, do wzajemnych stosunków członków zarządu stosuje się przepisy § 2–8.

§ 2. Każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.

§ 3. Każdy członek zarządu może prowadzić bez uprzedniej uchwały zarządu sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki.

§ 4. Jeżeli jednak przed załatwieniem sprawy, o której mowa w § 3, choćby jeden z pozostałych członków zarządu sprzeciwi się jej przeprowadzeniu lub jeżeli sprawa przekracza zakres zwykłych czynności spółki, wymagana jest uprzednia uchwała zarządu.

§ 5. Uchwały zarządu mogą być powzięte, jeżeli wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów.

§ 6. Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu.

§ 7. Odwołać prokurę może każdy członek zarządu.

§ 8. Umowa spółki może przewidywać, że w przypadku równości głosów decyduje głos prezesa zarządu, jak również przyznawać mu określone uprawnienia w zakresie kierowania pracami zarządu [ale umowa tego nie przewiduje].

Art. 4.§ 1 (…) 10) bezwzględna większość głosów – więcej niż połowę głosów oddanych”.

Tak więc wspólnik jako jeden z członków zarządu może zwołać posiedzenie zarządu (prawidłowo) i usiłować podjąć stosowne uchwały.

Konieczne byłoby wzięcie udziału w takim posiedzeniu zarządu i głosowanie przeciwko. Wtedy „za” jest jeden głos, „przeciwko” jest jeden głos i nie ma większości bezwzględnej – uchwała nie zostaje podjęta.  Ewentualnie możliwe jest „wstrzymanie się od głosu”– co ma taki sam skutek jak głosowanie „przeciwko”.

W takiej sytuacji jak u Pana w praktyce dochodzi do utożsamiania się wspólnika jako właściciela majątku spółki i jedynego decydenta we wszystkich sprawach. Ale nie może to prowadzić do podejmowania decyzji niezgodnie z prawem i umową spółki.

W Państwa spółce doszło do pomieszania ról i kompetencji wspólników działających jako zgromadzenie wspólników oraz działających jako członkowie zarządu.  Bycie wspólnikiem, a jednocześnie bycie członkiem zarządu spółki nie daje takiej osobie możliwości podejmowania decyzji o działaniach spółki, o ile nie są one przyznane danemu organowi.

Są to dwa odrębne organy spółki i ich kompetencje nie mogą się przenikać. Np. skoro wynagrodzenie ustalane jest przez ZW, to nie może być ustalane przez zarząd. Oczywiście uchwały podejmują w istniejącym stanie faktycznym te same osoby, ale działają one w całkowicie odmiennych rolach, a każdej z tych ról przypisane są określone kompetencje.

Zarząd nie ma prawa podejmowania uchwał w kwestiach zastrzeżonych dla ZW lub innych organów spółki. Prowadzi to do zasadnego wniosku, że uchwała zarządu o wynagrodzeniu prowizyjnym dla zarządu nie nieważna z mocy prawa albowiem jest sprzeczna z ustawa oraz umową spółki, a nadto można ją uznać za mającą na celu obejście ustawy.

Zarząd komisaryczny wprowadzany jest w przypadkach przewidzianych prawem (banki, SKOK, przedsiębiorstwa państwowe, gmina, powiat, województwo). Kodeks nie przewiduje takiej instytucji wobec spółki z o.o. Jak spółka traci płynność finansową, ma kłopoty, to powinna zdecydować o likwidacji powołać likwidatora); zgłosić wniosek o upadłość (sąd powołuje syndyka).  Gdy nie ma zarządu, sąd rejestrowy może powołać kuratora, którego celem będzie doprowadzenie do powołania zarządu.

Udział w posiedzeniu zarządu i głosowanie

Wspólnik może mieć odmienne zdanie od tego, jakie ja zaprezentowałem co do prawa zarządu do ustalania swego wynagrodzenia.  Formalnie nie ma przeszkód, by zmienił wcześniejsza uchwałę. Nie wchodzi w rachubę jej odwołanie, albowiem skutkiem tego byłoby uznanie, że nie było jej od początku, a więc konsekwencji, na jakie wskazałem przy okazji uznania uchwały za nieważną.  Faktycznie wspólnik może zdecydować o jej „odwołaniu”, nie patrząc na ujemne wobec siebie i spółki konsekwencje.

Według Kodeksu aby uchwały zarządu były ważnie podjęte, wszyscy członkowie zarządu muszą być prawidłowo zawiadomieni o terminie, miejscu oraz porządku obrad posiedzenia zarządu. Zawiadomienie poszczególnych członków zarządu może być przeprowadzone w sposób sformalizowany (list polecony za potwierdzeniem odbioru, poczta kurierska, poczta elektroniczna z potwierdzeniem itp.) albo inny zwyczajowy (np. telefonicznie, ustnie).

Uchwały zarządu musza być przegłosowywane bezwzględną większością głosów. Co to znaczy bezwzględna większość głosów? Więcej niż połowę głosów oddanych (głosami oddanymi są głosy „za”, „przeciw” oraz „wstrzymujące się”). Tutaj nie głosuje się udziałami, ale każdy członek zarządu ma jeden głos.

Dla ważności uchwały wymagane jest przeprowadzenie ważnego głosowania, natomiast nie jest konieczne złożenie pod nią podpisu przewodniczącego posiedzenia zarządu. Pana przeciwdziałanie to udział w posiedzeniu zarządu i głosowanie „przeciwko” lub „wstrzymanie się ”.

Nadto należałoby uściślić, że jest to posiedzenie zarządu, a nie ZW zwołanego nieformalnie.  Nie jest możliwe odbycie ZW bez formalnego zwołania, bo konieczny byłby Pana udział i brak sprzeciwu co do porządku obrad.

Wspólnik może więc zwołać formalnie ZW z określonym porządkiem obrad. Jak prawidłowo wyśle do Pana zawiadomienie i sam stawi się na ZW, to będzie ono ważne, albowiem umowa spółki wymaga obecności na ZW 51% kapitału (a takim dysponuje wspólnik). Gdyby to quorum było wyższe, bez Pana udziału nie mogłoby się odbyć ZW.

Uchwały na ZW zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli przepisy niniejszego działu lub umowa spółki nie stanowią inaczej. Tutaj wspólnik dysponuje już 51 głosami, a Pan 49 – co daje mu możliwość podejmowania uchwał wymagających tylko zwykłej lub bezwzględnej większości. Uchwała o wynagrodzeniu zarządu wymaga tylko bezwzględnej większości, a zatem wspólnik może ja podjąć na ZW.

Pana argumentacja może doprowadzić do tego, że wspólnik bliżej przyjrzy się zasadom podejmowania uchwał przez ZW i zdecyduje się na wprowadzenie zmian przez ZW – w zakresie, w jakim dla uchwał wymagana jest tylko bezwzględna większość – bo taka dysponuje na ZW.  Nie będzie w stanie uchwalić nic, co wymaga większości kwalifikowanej (ponad bezwzględną – a więc np.: 2/3, 3/4 głosów oddanych).  Argumentowanie tym, że tak ustalone wynagrodzenie stanowi w istocie udział w zyskach spółki, a takie ustalenie wynagrodzenia wymaga uchwały ZW – nie będzie skuteczne. Ponieważ uchwała w tym zakresie nie wymaga większości kwalifikowanej – wspólnik samodzielnie może doprowadzić do jej podjęcia.

Brak porozumienia między wspólnikami posiadającymi 50% udziałów

Pana przeciwdziałanie to zaskarżenie uchwały do sądu po ich podjęciu. Lepiej być na takim ZW i oprotestowywać niewygodne dla Pana uchwały, żądając zapisania protestu w protokole. Warto sprawdzać i pilnować tryby zwołania ZW.  Przy braku porozumienia wspólnik, jak wskazałem wyżej, posiada pomimo to możliwości podjęcia uchwał jako ZW. Niezależnie od tego – ponieważ ma ponad 50% udziałów – może wystąpić do sądu z wnioskiem o wyłączenie Pana ze spółki.

Kodeks przewiduje, że z ważnych przyczyn dotyczących danego wspólnika sąd może orzec jego wyłączenie ze spółki na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziały wspólników żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego. Udziały wspólnika wyłączonego muszą być przejęte przez wspólników lub osoby trzecie. Cenę przejęcia ustala sąd na podstawie rzeczywistej wartości w dniu doręczenia pozwu.

Samemu złożeniu pozwu Pan nie przeszkodzi. Obrona możliwa jest tylko w ramach ewentualnego procesu, a jej środki zależne byłyby od twierdzeń zawartych w pozwie oraz zgłaszanych przez wspólnika w trakcie postępowania.

Podstawowym atakiem z pana strony jest zaskarżenie uchwał zarządu w drodze powództwa o ustalenie (art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 58 Kodeksu cywilnego).

„Art. 189. Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny”.

„Art. 58. § 1 .Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana”.

Następnie argumentacja w zakresie braku prawa zarządu do decydowania o wynagrodzeniu zarządu. Ale ta argumentacja wywołać może ujemne konsekwencje także wobec Pana oraz spółki.

Powstanie po stronie Pana oraz wspólnika obowiązek zwrotu wypłaconych tytułem prowizji kwot. A po stronie spółki ewentualne powstanie zaległości podatkowej – co może zrodzić ewentualną odpowiedzialność Pana i wspólnika za te zobowiązania jako członków zarządu (gdyby spółka ich nie uregulowała).

Może Pan powiedzieć, że nie będzie się Pan tym przejmował i zawiadomi US celem przeprowadzenia kontroli.  Generalnie sytuacja jest dosyć skomplikowana z uwagi na to, że:

• jest tylko dwóch wspólników, a jeden z nich ma 51% udziałów,
• obaj wspólnicy są w zarządzie,
• możliwe są ujemne konsekwencje dla wspólników oraz spółki.

Na koniec wskażę, że w przy istniejących przepisach oraz treści umowy spółki – jeden członek zarządu nie jest władny do zawieszania zasad wynagradzania zarządu (niezależnie od tego, czy uchwała podjęta została prawidłowo i przez właściwy organ).  Formalnie jest to tylko oświadczenie członka zarządu spółki.  W chwili obecnej trudno traktować to jako oświadczenie spółki, ponieważ wymagałoby to zgodnego działania Pana i wspólnika.  Wspólnik zapewne uważa, że ma prawo tak działać, bo ma 51% udziałów. Należałoby mu uzmysłowić, że 51% udziałów decyduje na ZW, ale nie w zarządzie. W zarządzie maja Panowie po jednym głosie, a nadto do składania oświadczeń woli w imieniu spółki wysmagane jest łączne działanie dwóch członków zarządu.