Odwołanie ze stanowiska pracownika zatrudnionego na podstawie powołania

Rozwiązanie w każdej chwili umowy z pracownikiem zatrudnionym na podstawie powołania

Z przedstawionego opisu wynika, że wiązała Panią umowa o pracę na czas nieokreślony na podstawie powołania. Zgodnie z art. 68 § 1 z indeksem 1 Kodeksu pracy (K.p.) – stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się na czas nieokreślony. Zgodnie z art. 70 K.p. pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie – niezwłocznie lub w określonym terminie – odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. W okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem.

Pani złożyła wniosek o rozwiązanie umowy na podstawie powołania za porozumieniem stron. Pracodawca go nie uwzględnił i odwołał Panią ze stanowiska z 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia. Musi Pani mieć świadomość, że odwołanie pracownika nie wymaga uzasadnienia, nawet gdy stosunek pracy był zawarty na czas nieokreślony. Tylko umowy o pracę na czas nieokreślony, gdy są wypowiadane, wymagają uzasadnienia pracodawcy. Odwołanie nigdy nie wymaga uzasadnienia bez względu na to, na jaki okres został pracownik powołany. Świadczy o tym wprost art. 70 K.p. i brak jakichkolwiek odesłań do przepisów dotyczących wypowiada umów o pracę na czas nieokreślony. Potwierdza to również sądownictwo, np. SA w Białymstoku w wyroku z 8 lipca 2020 roku, sygn. akt I ACa 409/19, wskazał, że:

„Zgodnie z art. 70 § 1 K.p. pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie – niezwłocznie lub w określonym terminie – odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. W regulacji prawnej stosunku pracy na podstawie powołania istnieje zasada, iż może on być rozwiązany w każdej chwili w wyniku odwołania, które przy tym nie jest poddane rygorom w zakresie uzasadnienia. Stosunek pracy nawiązany w drodze powołania nie korzysta ze stabilizacji, co wyraźnie wynika z regulacji prawnej zawartej w art. 70 K.p.”.

Odwołanie pracownika bez obowiązku podania przyczyny

Podsumowując, odwołanie powołanego pracownika musi być dokonane w formie pisemnej. W piśmie pracodawca wskazuje datę odwołania, ale nie ma obowiązku wskazywać jakiegokolwiek uzasadnienia, gdyż wskazywanie przyczyny odwołania nie jest  wymagane przez żaden przepis prawa. Co więcej, odwołać pracownika można także w okresie ochronnym, tj. w wieku przedemerytalnym (w przeciwieństwie do pracowników zatrudnionych na umowę o pracę).

Jak Pani widzi, stosunek pracy na podstawie powołania charakteryzuje się brakiem jakiejkolwiek stabilizacji zatrudnienia, gdyż taki pracownik jest wyłączony praktycznie z wszelkich zasad dotyczących. tzw. szczególnej ochrony przez rozwiązaniem stosunku pracy. Pracodawca miał prawo odwołać Panią, nie wskazując powodu. Uczynił to i odwołanie jest skuteczne. Nie naruszył przepisów dotyczących ochrony przedemerytalnej, bo te przy powołaniu nie obowiązują. Nie naruszył zasad wypowiadania stosunku powołania na czas nieokreślony, bo do tych nie stosuje się wymogu wskazywania uzasadnienia.

Odwołanie ze stanowiska a odprawa

Nie mniej jednak, zgodnie z wyrokiem  SN z 23 lipca 2009 r., II PK 30/09, pracodawca nie może uwolnić się od obowiązku wypłaty odprawy, stwierdzając, że odwołanie nastąpiło bez żadnej przyczyny. W razie sporu sądowego na pracodawcy będzie ciążyło wykazanie, że przyczyna odwołania wyłączała prawo do odprawy (mimo że nie musiał jej wskazywać). Odprawa będzie przysługiwać np. gdy odwołanie ma miejsce z powodu likwidacji stanowiska pracy czy reorganizacji zakładu pracy. Mimo że przyczyny wskazywać nie trzeba, to wówczas odprawa jest należna. Zgodnie bowiem ze wskazanym wyżej orzeczeniem Sądu Najwyższego brak obowiązku wskazania przyczyny uzasadniającej odwołanie nie stoi na przeszkodzie uznaniu, że do odwołania, a w konsekwencji do rozwiązania stosunku pracy doszło z przyczyn niedotyczących pracowników.

Trzeba jednak wyraźnie podkreślić, że niewskazanie przyczyn odwołania leżących po stronie pracownika nie jest absolutnie automatycznie rozumiane jako rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika i skutkujące prawem do odprawy. Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników nie zawiera niestety definicji przyczyn niedotyczących pracowników. Przyjmuje się jednak w orzecznictwie i doktrynie, że są to przyczyny dotyczące pośrednio bądź bezpośrednio pracodawcy: ekonomiczne, finansowe, organizacyjne, strukturalne, ekologiczne. Tylko gdy odwołanie ma miejsce z takich przyczyn, należy się odprawa. Pracodawca wskazuje, że przyczyną wypowiedzenia jest fakt, że Pani sama była zainteresowana odejściem, składając wniosek o rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem. W istocie ma na to dowód, bo takim wnioskiem dysponuje. Ciężko będzie Pani wykazać, że została zmanipulowana. Pracodawca miał prawo odwołać Panią z każdego powodu, nie wskazując go, a tylko wyraźny powód leżący po jego stronie uzasadnia żądanie odprawy. Gdy powodem jest np. zwyczajna chęć rozstania się z pracownikiem z powodu choćby niezadowolenia z jego pracy, to odprawa nie jest należna.

Uważam więc, że pracodawca, mimo że, mówiąc delikatnie, postąpił „mało etycznie”, to jednak jest w zgodzie z prawem pracy. Nie tylko poprawnie odwołał Panią (uzasadnienie nie jest wymagane), ale i zabezpieczył się przed wypłatą odprawy, dysponując Pani wnioskiem o odwołanie za porozumieniem.