Odwołanie od odmowy wypłaty świadczenia za urlop rodzicielski

Bezpośrednie przejście na urlop rodzicielski

Niestety, z przykrością muszę wskazać, że nie mam dla Pani dobrych wiadomości.

Bardzo istotna sprawa to bezpośredniość podjęcia urlopu rodzicielskiego czy dodatkowego po urlopie macierzyńskim. Jeżeli bowiem po podstawowym urlopie macierzyńskim skorzysta Pani z urlopu, nie będzie można skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a następnie z nowego urlopu rodzicielskiego, ponieważ w tej sytuacji nie zostanie zachowany wymóg bezpośredniego następowania po sobie urlopów: rodzicielskiego po podstawowym macierzyńskim. Tak samo będzie, jeśli po podstawowym urlopie macierzyńskim zdecyduje się Pan na urlop wychowawczy.

Urlop rodzicielski wykorzystuje się w jednej, dwóch lub trzech częściach, w obu przypadkach następujących bezpośrednio po sobie. Do samych rodziców należy decyzja, czy urlopy te w całości wykorzysta jedno z nich, czy i ewentualnie w jaki sposób podzielą je między sobą.

Wymiar urlopu rodzicielskiego

W praktyce może to wyglądać np. tak: cały dodatkowy urlop macierzyński, czyli 6 tygodni, wykorzystuje mama, albo też pierwsze 3 tygodnie mama, a kolejne 3 – tata. Cały urlop rodzicielski, czyli 26 tygodni, wykorzystuje tata, albo 8 tygodni mama, potem 8 – tata i kolejne 10 – mama. Przy czym z urlopu rodzicielskiego może korzystać naraz oboje rodziców, ale łączny wymiar urlopu rodzicielskiego w takim przypadku nie może przekroczyć 26 tygodni, co oznacza, że w tym samym czasie oboje rodzice mogą korzystać z takiego urlopu maksymalnie 13 tygodni (13 tygodni urlopu rodzicielskiego mamy dziecka i 13 tygodni urlopu taty dziecka daje razem 26 tygodni).

Wniosek o urlop rodzicielski udzielany jest wyłącznie na pisemny wniosek pracownika. Może on zostać złożony na dwa sposoby. Istotny jest termin złożenia wniosku, bowiem wpływa on na wysokość wypłacanego zasiłku.

Złożenie wniosku o wypłatę świadczenia za urlop rodzicielski

Pierwszym sposobem jest złożenie wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego lub jego części na co najmniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu.

W tym przypadku zasiłek macierzyński będzie wynosił: 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego (20 tygodni), 100% za 6 tygodni urlopu rodzicielskiego oraz 60% podstawy wymiaru zasiłku za pozostały okres urlopu rodzicielskiego, tj. za 26 tygodni.

Wysokość świadczenia rodzicielskiego

Jeżeli pracownica chce skorzystać z „rocznego urlopu rodzicielskiego”, czyli chce skorzystać z urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, to powinna złożyć wniosek nie później niż 21 dni po porodzie. W przypadku przekroczenia 21-dniowego terminu konsekwencją będzie wysokość wypłacanego zasiłku za urlop macierzyński i rodzicielski. Zatem będzie jej przysługiwał zasiłek macierzyński w wysokości 80 % podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego.

W sytuacji niezłożenia wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego w terminie 21 dni po porodzie wniosek taki możemy złożyć później, jednak nie później niż na 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu rodzicielskiego.

Pracodawca jest obowiązany uwzględnić taki wniosek. Każdy wniosek jest prośbą, lecz w przypadku urlopu rodzicielskiego jest to prośba nie do odrzucenia przez szefostwo. To znaczy: pracodawca musi zgodzić się na udzielenie urlopu rodzicielskiego swojemu pracownikowi, ponieważ obligują go do tego przepisy. Składając wniosek, dołącza się do niego pisemne oświadczenie o braku zamiaru korzystania z urlopu przez okres wskazany we wniosku przez drugiego z rodziców dziecka albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z tego urlopu w okresie objętym wnioskiem.

Odmowa wypłaty świadczenia za urlop rodzicielski

I niestety spóźnienie się z wnioskiem oznacza bezpowrotną utratę dalszego zasiłku, tj. rodzicielskiego.

ZUS stoi na stanowisku, że wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego osoby te powinny złożyć przed rozpoczęciem tego okresu korzystania z zasiłku macierzyńskiego. Wywodzi to z przepisów wykonawczych do ustawy zasiłkowej.

Wcześniej był to § 18 pkt 2 rozporządzenia MPiPS z 2.04.2012 r. w sprawie określania dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłat zasiłków z ubezpieczenia społecznego (Dz. U., poz. 444, już nie obowiązuje). Wskazywał on, że wniosek ubezpieczonego niebędącego pracownikiem powinien być złożony płatnikowi zasiłku macierzyńskiego przed terminem rozpoczęcia korzystania z tego zasiłku za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Podobny przepis dotyczył urlopu rodzicielskiego (§ 18a pkt 3).

Obecnie obowiązuje rozporządzenie MRPiPS z 8.12.2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (Dz. U., poz. 2205 ze zm.). W § 22 pkt 4 stanowi ono, że jednym z dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługującego za okres ustalony w Kodeksie pracy jako okres urlopu rodzicielskiego, jeżeli zasiłek macierzyński za okres bezpośrednio poprzedzający okres objęty wnioskiem o udzielenie tego urlopu był pobierany przez tego ubezpieczonego, jest – w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem – wniosek ubezpieczonego złożony (w formie papierowej lub określonej formie elektronicznej) płatnikowi zasiłku macierzyńskiego przed terminem rozpoczęcia korzystania z tego zasiłku za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego.

Przepisy wykonawcze do ustawy wskazują zatem termin, o którym w ustawie zasiłkowej nie było mowy. Pojawiło się więc pytanie, czy nie doszło do przekroczenia delegacji ustawowej przy wydawaniu rozporządzenia. W kwestii tej wypowiadał się TK (wyrok z 24.03.2015, sygn. akt P 42/13), który uznał, że pracownicy i inni ubezpieczeni powinni być traktowani jednakowo, tzn. powinni składać wniosek o przyznanie i wypłatę zasiłku macierzyńskiego przed początkiem wskazywanego w nim okresu zasiłkowego, najpóźniej w przededniu rozpoczęcia okresu, przez który zasiłek ten ma przysługiwać. TK nie zakwestionował przepisów (rozstrzygał na podstawie poprzedniej ich wersji).

Wniosek o świadczenie – koniecznie składany w terminie

Chcąc skorzystać ze świadczeń zasiłkowych za kolejne okresy, trzeba więc złożyć wniosek przed terminem rozpoczęcia korzystania z tych zasiłków (najpóźniej w dniu poprzedzającym rozpoczęcie okresu odpowiadającego okresowi urlopu rodzicielskiego). Kto się spóźni, zasiłku nie dostanie. ZUS uzasadni odmowę nieterminowym złożeniem wniosku, a terminu nie przywróci.

Mimo że powołane wyroki zapadły na gruncie wcześniej obowiązujących przepisów, to sytuacja przedsiębiorczyń wnioskujących o zasiłki macierzyńskie się nie zmieniła. Nadal trzeba pamiętać, aby złożyć wniosek, zanim rozpocznie się czas odpowiadający urlopowi rodzicielskiemu. Biorąc pod uwagę wyrok TK i jednolite orzecznictwo SN, nie można liczyć na przychylność sądów.