W opisanym przez Panią przypadku mamy do czynienia z umową o dzieło Niewątpliwie przysługuje Pani prawo odstąpienia od umowy. Zamawiającemu przysługuje prawo odstąpienia od umowy dopóki dzieło nie zostało ukończone (art. 644 Kodeksu cywilnego). Uprawnienie to zamawiający traci zatem z chwilą, gdy dzieło zostało mu oddane (zobacz: A. Brzozowski, Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Warszawa 2000, s. 209). Przyjmuje się, że oświadczenie o odstąpieniu od umowy wywrze skutek jedynie wtedy, gdy zostanie dokonane jednocześnie z zapłatą umówionego wynagrodzenia lub też już po zapłacie umówionego wynagrodzenia (zobacz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1998 r., sygn. akt II CKN 5/98; odmienny pogląd w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2001 r., sygn. akt II CKN 365/2000).
Jeżeli zamawiający korzysta z prawa odstąpienia od umowy, może od wynagrodzenia należnego przyjmującemu zamówienie odliczyć to, co przyjmujący zamówienie zaoszczędził w konsekwencji zaprzestania wykonywania dzieła. Będą to zarówno oszczędności wynikające z zaoszczędzenia materiałów, które miał dostarczyć przyjmujący zamówienie, jak również i to, co przyjmujący zamówienie zarobił wykorzystując czas wolny od wykonywania dzieła (zobacz aktualny pomimo zmiany stanu prawnego wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1964 r., sygn. akt II CR 417/63).
Jak Pani widzi – odstąpienie to jedno, ale wynagrodzenie to odrębna kwestia i niestety nie zawsze da się odstąpić od takiej umowy bez kosztów.
Ponieważ umowa o dzieło jest umową rezultatu, umówione wynagrodzenie należy się przyjmującemu zamówienie jedynie wtedy, gdy dzieło wykonał. Kodeks cywilny przewiduje jednakże pewne wyjątkowe sytuacje, gdy pomimo niewykonania przyjmujący zamówienie może żądać zapłaty całości lub części wynagrodzenia, mimo że dzieła nie wykonał.
Całego wynagrodzenia pomimo niewykonania dzieła przyjmujący zamówienie (czyli salon sukien) może żądać, jeżeli był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkód z przyczyn dotyczących zamawiającego (art. 639 Kodeksu cywilnego). Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy do wykonania dzieła konieczne było współdziałanie ze strony zamawiającego (np. dostarczenie materiału, narzędzi lub projektu lub parametrów dzieła przez zamawiającego), a współdziałania tego nie było. Całe wynagrodzenie musi zamawiający zapłacić przyjmującemu zamówienie, jeżeli chce skutecznie odstąpić od umowy przed ukończeniem dzieła – i tu niestety jest dla Pani największe zagrożenie.
W obu powyższych wpadkach zamawiający ma prawo od należnego przyjmującemu zamówienie wynagrodzenia, odliczyć to, co wskutek niewykonania dzieła przyjmujący zamówienie zaoszczędził. Niewątpliwie dotyczy to oszczędności uzyskanych skutkiem tego, że przyjmujący nie zużył materiałów, które miał sam dostarczyć. Zamawiający może również odliczyć wartość wszystkiego co zostało przez przyjmującego zamówienie zaoszczędzone (a zatem nie tylko materiał, którego przyjmujący zamówienie musiałby użyć do wykonania dzieła, a którego z powodu niewykonania dzieła nie zużył lub wydatki, które musiałby ponieść, gdyby dzieło nie zostało zaniechane), lecz również wszystko to, co musiałby zużyć, aby dzieło wykonać, a co wskutek zaniechania wykonania dzieła, może wykorzystać zarobkowo w inny sposób.
Powyższe dotyczy również czasu potrzebnego na wykonanie zamówionego dzieła, co oznacza, że zamawiający może odliczyć również zyski, które przyjmujący zamówienie uzyskał wykorzystując czas, którego nie musiał spędzić na wykonywaniu dzieła (patrz A. Brzozowski, jw., s. 206 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1964 r., sygn. akt II CR 417/63, wydany w analogicznym stanie prawnym w okresie obowiązywania Kodeksu zobowiązań – Dz. U. 1933 r. Nr 82, poz. 599).
Przy ocenie, jaką wysokość części wynagrodzenia należy uznać za odpowiednią, należy brać pod uwagę stopień zaawansowania prac nad wykonaniem dzieła, jak również wartość i przydatność jaką niewykończone dzieło ma dla zamawiającego (patrz A. Brzozowski, jw., s. 196).
Jeśli więc na dzień odstąpienia od umowy suknia nie jest wykonana ani skrojona – ma Pani prawo dochodzić obniżenia wynagrodzenia, ale jeśli zgodnie z umową – oświadczeniem, zgodziła się Pani na przepadek zaliczki w przypadku odstąpienia od umowy – to jej Pani nie odzyska.
A co do przyszłych kosztów – przede wszystkim powinna Pani mieć dowód odstąpienia od umowy. Odstąpiła Pani ustnie. A to błąd. Od tego powinna Pani zacząć. Od pisemnego odstąpienia – z notatką „w nawiązaniu do oświadczenia z 30.04 br. odstępuję od umowy…”.
Poza tym – odnośnie kosztów uszycia sukni – końcowych – ma Pani prawo żądać obniżenia kosztów, które wykonawca zaoszczędził – materiału – robocizny.
Przekazanie gospodarstwa rolnego w zamian za emeryturę
