Odrzucenie spadku po bracie

Kto dziedziczy w przypadku braku zstępnych spadkodawcy?

Zacznijmy do tego, że zgodnie z art. 931 Kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Artykuł 932 K.c. mówi, że w braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek, rodzice i rodzeństwo.

Na podstawie art. 1012 K.c. spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku po bracie 

Według art. 1020 K.c. spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

Biorąc pod uwagę brzmienie powyższych przepisów, zostanie Pani powołana do spadku po spadkodawcy, jeżeli trójka jego ustawowych spadkobierców, tj. jego zstępnych (dzieci) nie zostanie powołana do dziedziczenia np. w przypadku gdy odrzucą spadek po ojcu. Wtedy będzie Pani mogła rozważyć odrzucenie spadku po bracie.

Zgodnie z art. 1015 Kodeksu cywilnego oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku po bracie może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.

Od kiedy liczy się sześciomiesięczny termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku?

W omawianym przypadku podstawową kwestią jest rozważenie, od kiedy liczy się dla Pani sześciomiesięczny termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Bieg terminu do złożenia oświadczenia rozpoczyna się od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do dziedziczenia po danym spadkodawcy.

Taka konstrukcja oznacza, że początek biegu terminu dla każdego spadkobiercy ustalany powinien być indywidualnie i może zakończyć swój bieg w różnym czasie.

Początek biegu terminu wskazanego w komentowanym przepisie ustalany jest według daty dowiedzenia się o tytule powołania do spadku.

Stąd też dla spadkobiercy ustawowego będzie to z zasady data, w której dowiedział się o śmierci spadkodawcy, o ile w tej dacie wiedział o łączącym go ze zmarłym pokrewieństwie uzasadniającym powołanie do dziedziczenia w pierwszej kolejności.

Jeżeli zaś chodzi o spadkobiercę ustawowego powołanego w dalszej kolejności, to bieg terminu rozpocznie się od dnia, w którym dowiedział się on, iż wyprzedzający go spadkobierca utracił tytuł powołania do dziedziczenia, tj. został wyłączony od dziedziczenia tak jakby nie dożył chwili otwarcia spadku, np. spadek odrzucił.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, że dla Pani nie minął sześciomiesięczny termin do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Jest tak dlatego, że dla Pani termin ten nie rozpoczął się w dniu, w którym dowiedziała się o śmierci spadkodawcy, ponieważ wiedząc, że posiadał on trójkę żyjących dzieci, nie mogła Pani domniemywać, że jest Pani jego ustawowym spadkobiercą linii dalszej.

Termin rozpocznie swój bieg od chwili, kiedy poweźmie Pani wiadomość o odrzuceniu spadku po spadkodawcy przez jego spadkobierców ustawowych dziedziczących po nim w pierwszej kolejności tj. jego dzieci. Ponieważ nie ma Pani wiadomości o odrzuceniu spadku przez syna spadkodawcy, sześciomiesięczny termin przewidziany w art. 1015 K.c. jeszcze się nie rozpoczął.

Zawiadomienie osób powołanych do dziedziczenia

Ponadto, odnosząc się do części Pani pytania dotyczącej art. 643 Kodeksu postępowania cywilnego wyjaśniam, że według tego przepisu o przyjęciu lub odrzuceniu spadku zawiadamia się wszystkie osoby, które według oświadczenia i przedstawionych dokumentów są powołane do dziedziczenia, choćby w dalszej kolejności.

Na podstawie powyższego przepisu sąd spadku dokonuje zawiadomień bezpośrednio po przesłaniu mu oświadczeń o odrzuceniu spadku.

Biorąc pod uwagę brzmienie powyższego przepisu, należy przyjąć, że termin do złożenia przez Panią oświadczenia o odrzuceniu spadku po bracie rozpocznie swój bieg od dnia, w którym otrzyma Pani zawiadomienie, że syn spadkodawcy odrzucił spadek po ojcu.

Należy również podkreślić, że istnieje możliwość, że syn spadkodawcy będzie mógł odrzucić spadek nawet po upływie 6 miesięcy od śmierci ojca. Jeśli syn spadkodawcy jest osobą małoletnią, na odrzucenie spadku w jego imieniu przez jego matkę musi wyrazić zgodę sąd opiekuńczy. Bieg sześciomiesięcznego terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku mógł ulec przerwaniu w chwili wniesienia przez matkę wniosku o wydanie zgody na złożenie w imieniu małoletniego oświadczenia o odrzuceniu spadku. Dlatego może Pani dostać zawiadomienie z sądu spadku o odrzuceniu spadku przez syna spadkodawcy w późniejszym terminie.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, ma Pani jeszcze czas i pełne prawo do złożenia u notariusza oświadczenia o odrzuceniu spadku po bracie.

Trudno jednoznacznie rozstrzygnąć, dlaczego nie otrzymała Pani dotąd zawiadomienia o odrzuceniu spadku przez córki spadkodawcy, myślę że jest to jednak tylko kwestia czasu. Jak już wspomniałam, z brzmienia art. 643 § 1 K.p.c. wynika, że istnieje obowiązek zawiadomienia osób wskazanych jako spadkobiercy o oświadczeniu o odrzuceniu spadku.

Według art. 640 § 2 K.p.c. zawiadomienie osób powołanych (według oświadczenia) do dziedziczenia nie jest wymagane w przypadku, gdy oświadczenie złożono w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Jeśli osoby wymienione w oświadczeniu nie są uczestnikami postępowania, sąd wzywa je, na podstawie art. 510 § 2 K.p.c. w związku z art. 670 § 1 K.p.c., do udziału w sprawie.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy należy przyjąć, że sąd spadku ma obowiązek zawiadomić Panią o złożeniu oświadczenia o odrzuceniu spadku przez Pani bratanice i bratanka, jeśli została Pani wskazana jako spadkobierczyni po bracie.