Odprawa emerytalna żołnierza zawodowego

Odprawa dla żołnierza zawodowego zwolnionego z zawodowej służby wojskowej

Na podstawie przedstawionego w dokonanym przez Pana opisie stanu faktycznego oraz w świetle ówczesnych jak i aktualnie obowiązujących przepisów, a także pomocniczo w oparciu o orzecznictwo SN przedstawiam odpowiedź na postawione przez Pana pytanie.

Zakładam, że Pana zwolnienie z zawodowej służby wojskowej miało charakter typowego przejścia na emeryturę, z czym także wiązało się uprawnienie do stosownej odprawy, o której mowa w niżej cytowanym przepisie ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 1997 r. Nr 10, poz. 55, Nr 28, poz. 153, Nr 106, poz. 678, Nr 107, poz. 688, Nr 117, poz. 753, Nr 121, poz. 770 i Nr 141, poz. 944, z 1998 r. Nr 162, poz. 1117, z 1999 r. Nr 1, poz. 7, z 2001 r. Nr 85, poz. 925, Nr 88, poz. 961 i Nr 154, poz. 1800 i 1801, z 2002 r. Nr 141, poz. 1184, Nr 200, poz. 1687 i Nr 240, poz. 2052 oraz z 2003 r. Nr 45, poz. 391). Uchylona i zastąpiona od 1 lipca 2004 r. przez ustawę o tożsamo brzmiącym tytule z dnia 11 września 2003 r. Dz. U. z 2003 r. Nr 179, poz. 1750 ze zm. (oczywiście do Pana mają zastosowanie przepisy, ówcześnie obowiązujące, a więc ustawy z 1970 r.). Art. 84 – „żołnierzom zawodowym zwolnionym z zawodowej służby wojskowej przysługuje odprawa, uposażenie oraz inne należności związane ze zwolnieniem z tej służby według zasad określonych w ustawie o uposażeniu żołnierzy”.

Należy uznać na podstawie dostarczonych informacji, że w 1990 r. podjął Pan dobrowolnie dalsze zatrudniane, jednak był to Pana wybór (nie konieczność) i mógł Pan pozostać na emeryturze. W orzecznictwie wielokrotnie dyskutowano nad pojęciem przejścia na emeryturę i faktu kiedy ten moment następuje. W wyniku tego wytworzył się pogląd, że nie ważne jak przepisy szczególne ten fakt nazywają np. w Pana przypadku to – „zwolnienie z zawodowej służby wojskowej”. Wprawdzie nie precyzuje Pan tego, ale zakładam, że tym samym nabył Pan prawo do emerytury wojskowej.

Istotnym momentem w Pana przypadku był rok 1990.

Teza w wyroku SN (z dnia 2 października 1990 r., I PR 284/90) ma następujące brzmienie – „z istoty roszczenia o odprawę emerytalną (art. 455 K.c. w związku z art. 300 K.p.) wynika, że staje się ono wymagalne w dacie <>; termin ten uzależniony jest więc od zaistnienia określonego zdarzenia prawnego”.

Czy żołnierz który otrzymał odprawę może ponownie nabyć do niej prawo?

Jak wynika z powyższego to zdarzenie prawne w Pana przypadku już nastąpiło, dlatego też uznanie co do zasady, że może Panu przysługiwać po raz kolejny prawo do odprawy emerytalnej byłoby sprzeczne z przepisami Kodeksu pracy.

Art. 92¹ § 1 – „pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia”.

§ 2 – „pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa”.

Z powyższego przepisu wynika wszak wyraźnie, że pracownik, który otrzymał odprawę nie może ponownie nabyć do niej prawa co oznacza, że odprawa ma charakter jednorazowy.

Cała linia orzecznicza SN stanowi poparcie tejże „jednorazowości” wynikającej z art. 92¹ § 2 K.p. W tej sytuacji pracownik, pomimo nawet np.: zawieszenia wypłaty świadczenia emerytalnego, nadal pozostaje emerytem nawet jeśli jednocześnie jest pracownikiem. Skoro zaś dana osoba uzyskała już status „emeryta”, to nie można mówić „o przejściu jej na emeryturę” w przypadku rezygnacji z pracy. Z uwagi na powyższy stan prawny należy stwierdzić, iż nie przysługuje Panu niestety odprawa emerytalna przy zakończeniu stosunku pracy u aktualnego pracodawcy.

Jednak ze względu na Pana wzmiankę o zasłyszanych możliwościach uzyskania takiej odprawy, pozwolę sobie na przedstawienie wyjątków ukształtowanych nie tylko przepisami, ale i orzecznictwem oraz doktryną prawa. Są to:

• szczególne przypadki wypłaty odprawy uzupełniającej gdy wypłacono ją w niepełnej przysługującej wysokości,
• szczególne przypadki wypłaty odprawy emerytalnej rencistom,
• szczególne przypadki wypłaty odprawy emerytalnej byłym żołnierzom zawodowym mimo otrzymania odprawy przy zwolnieniu ze służby wojskowej.

Ze względu na omawiane zagadnienie szczególne, mniemam, iż mógł Pan otrzymać informacje na temat wymienionego w kolejności jako trzeci wśród powyższych wyjątków. Oto uchwała w składzie siedmiu sędziów z dnia 31 maja 1989 r., III PZP 52/88 (OSNCP 1989 z. 12, poz. 190), według której urzędnikowi państwowemu przechodzącemu na emeryturę lub rentę inwalidzką, na podstawie przepisów ustawy z 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) przysługuje jednorazowa odprawa przewidziana w art. 28 ust. 1 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214 ze zm.) także, wtedy gdy przed podjęciem pracy w urzędzie państwowym otrzymał odprawę z tytułu zwolnienia z wojskowej służby zawodowej. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy uznał bowiem, że warunek „przejścia na emeryturę” emeryta wojskowego, który podjął pracę w urzędzie państwowym nie jest spełniony, gdyż samo zaprzestanie pracy w urzędzie nie powoduje żadnych skutków prawnych w sferze zaopatrzenia emerytalno-rentowego.

Dlatego też urzędnik państwowy, były żołnierz zawodowy, z chwilą zaprzestania pracy, nawet po wieloletnim zatrudnieniu w urzędzie państwowym nie nabędzie prawa do odprawy emerytalnej, jeżeli z zakończeniem pracy w urzędzie nie łączy się nabycie świadczeń emerytalno-rentowych. Urzędnik taki bowiem z chwilą zaprzestania pracy nie przechodzi z urzędu państwowego na emeryturę, lecz jedynie nie będąc już pracownikiem powraca do statusu emeryta lub rencisty wojskowego. W sferze jego uprawnień emerytalno-rentowych nie nastąpi jakakolwiek zmiana wynikająca z zatrudnienia w urzędzie państwowym. W odniesieniu do tych stwierdzeń należy podkreślić (co zresztą czyniono w innych orzeczeniach), że problem dotyczył szczególnych przepisów.

Wyżej opisywany wyjątek dotyczy bardzo wąskiej kwestii i nie ma zastosowania powszechnego do wszelkich sytuacji przechodzenia na emeryturę byłych żołnierzy zawodowych. Mam nadzieję, że udzielone wyjaśnienia i informacje pozwolą Panu na jednoznaczne stwierdzenie, czy Pana sytuacja kwalifikuje się do opisanego wyjątku, czy jednak podlega ogólnej regule.