Odpowiedzialność wiceprezesa spółki z o.o. za zadłużenie

Odpowiedzialność członków zarządu za długi spółki

Odpowiedzialność solidarna wspólników i spółki wynika z normy ogólnej zawartej w art. 107 § 1 Ordynacji podatkowej. Jest to odpowiedzialność solidarna członków zarządu spółki całym swoim majątkiem (tak wspólnym, jak i odrębnym). Członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie (wraz ze spółką) za zaległości podatkowe powstałe w czasie pełnienia przez nich funkcji (tj. zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, podatki niepobrane oraz pobrane, a niewpłacone przez płatników lub inkasentów, odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych, niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług, a także ich oprocentowanie i koszty postępowania egzekucyjnego).

Wszczęcie postępowania w sprawie odpowiedzialności członka zarządu za długi spółki

Dodatkową przesłanką odpowiedzialności jest bezskuteczność egzekucji przeciw spółce. Dopiero po odpowiednim orzeczeniu organu podatkowego dopuszczalne jest wszczęcie postępowania w sprawie odpowiedzialności członka zarządu.

Zgodnie z art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych art. 116 Ordynacji podatkowej stosuje się odpowiednio do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, a na podstawie art. 32 cytowanej już ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, także do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Jeśli było w tym czasie więcej członków zarządu, to ich odpowiedzialność jest solidarna – każdy z dłużników odpowiada względem wierzyciela na równych zasadach. Wierzyciel może zwrócić się o roszczenie do wszystkich dłużników łącznie, do niektórych z nich albo tylko do jednego z nich. Zaspokojenie wierzyciela przez jednego z dłużników ma ten skutek, że pozostali dłużnicy względem tego wierzyciela zostają zwolnieni. Jednak dłużnik, który spłacił dług ma roszczenie zwrotne do pozostałych współdłużników.

Zaległości powstałe po zaprzestaniu pełnienia funkcji członka zarządu

Tym samym za te zaległości powstałe po zaprzestaniu pełnienia przez Panią funkcji członka zarządu Pani nie odpowiada, a tylko za zaległości z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez Panią obowiązków członka zarządu.

Od odpowiedzialności tej może się Pani uwolnić wykazując jedną z poniższych przesłanek:

1. wskazanie, że złożono we właściwym czasie wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe albo wykazanie braku winy (jakiejkolwiek) w niepodjęciu działań w tym kierunku,
2. wskazanie mienia spółki umożliwiającego zaspokojenie znacznej części zaległości podatkowych spółki.

„W orzeczeniu o odpowiedzialności członka zarządu sp. z o.o. organ podatkowy jest zobowiązany wskazać jedynie okoliczności pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, gdyż ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu” (wyrok NSA z dnia 6 marca 2003 r., SA/Bd 85/2003, POP 2003, nr 4, poz. 93).

Odpowiedzialność członków zarządu spółki wobec innych wierzycieli

Jeśli natomiast chodzi o odpowiedzialność członków zarządu spółki wobec innych wierzycieli, to zastosowanie znajdzie art. 299 Kodeksu spółek handlowych. Zasadniczo za zobowiązania spółki odpowiedzialność ponosi spółka. Może się jednak okazać, że członkowie zarządu spółki z o.o. ponoszą odpowiedzialność solidarną za zobowiązania spółki wraz ze spółką. Według art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych – „Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania”. Tym samym w przypadku gdy egzekucja przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się bezskuteczna wierzyciel ma prawo wystąpić z żądaniem zapłaty do członków zarządu spółki.

Odpowiedzialność określoną w art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych ponoszą osoby, które były członkami zarządu gdy niezaspokojona przez spółkę wierzytelność stała się wymagalna, a jednocześnie były członkami zarządu w czasie właściwym do zgłoszenia spółki do upadłości. Zatem ponosi Pani odpowiedzialność, jeśli w czasie kiedy pełniła Pani funkcję członka zarządu sytuacja spółki wskazywała na potrzebę zgłoszenia wniosku o upadłość lub na potrzebę zainicjowania postępowania układowego.

Jak członek zarządu może uwolnić się od zobowiązań spółki?

Członek zarządu od takiej odpowiedzialności może uwolnić się jedynie, jeżeli wykaże jedną z trzech poniższych przesłanek:

1. we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe,
2. niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy,
3. pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

W artykule 5 Prawa upadłościowego określono precyzyjnie w jakim czasie od zaprzestania płacenia długów lub ujawnienia, że majątek spółki nie wystarcza na zaspokojenie długów członek zarządu – jako reprezentant spółki – powinien złożyć w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości spółki. Nie oznacza to jednak mechanicznego przenoszenia przewidzianych w tym artykule terminów do oceny czy we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości.

Jak zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 czerwca 1997 r. (III CKN 65/97 OSNC 1997, nr 11, poz. 181) – jego wykładnia musi uwzględniać przede wszystkim funkcję ochronną praw wierzycieli, a użycie w ustawie niedookreślonego zwrotu „właściwy czas” pozwala na elastyczność ocen w zależności od okoliczności danego przypadku. Jednocześnie sąd wskazał, że do wyłączenia odpowiedzialności członka zarządu nie wystarczy wystąpienie z wnioskiem o wszczęcie postępowania układowego, ale konieczne jest rzeczywiste wszczęcie tego postępowania, a także powinno dojść do należytego wykonania układu, bo dopiero wówczas zrealizuje się cel postępowania układowego, jakim jest zapobieżenie upadłości.

Wyłączenie odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki

Brak winy członka zarządu może wiązać się np. z jego chorobą lub brakiem możliwości stwierdzenia istnienia podstawy do ogłoszenia upadłości.

Wyłączenie odpowiedzialności członka zarządu jest możliwe gdy wykaże, że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego nie zmniejszył się potencjał majątkowy spółki, a wierzyciel i tak nie uzyskałby zaspokojenia.

Oczywiście będzie ponosiła Pani odpowiedzialność (całym swoim majątkiem obecnym i przyszłym) tylko za zobowiązania, które powstały w czasie pełnienia przez Panią funkcji członka zarządu.

Za zobowiązania powstałe po zaprzestaniu przez Panią wykonywania obowiązków wiceprezesa spółki Pani nie odpowiada. W zakresie tych zobowiązań (powstałych po odwołaniu Pani czy rezygnacji z funkcji wiceprezesa) w celu wyłączenia swojej odpowiedzialności należy oświadczyć, że nie miała Pani wpływu na zgłoszenie upadłości bądź wszczęcie postępowania układowego, gdyż w okresie kiedy powstały przedmiotowe zobowiązania nie zasiadała Pani w zarządzie spółki.