Odpowiedzialność szkoły za korzystanie z boiska po lekcjach

Odpowiedzialność szkoły (dyrektora) za korzystanie z boisk szkolnych poza zajęciami lekcyjnymi

Postawiony przez Pana problem dotyczący odpowiedzialności szkoły (dyrektora) za korzystanie z boisk szkolnych poza zajęciami lekcyjnymi budzi wątpliwości i ze względu na rozbieżność także w orzecznictwie sądów nie jest jednolicie postrzegany.

Z § 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach wynika, że dyrektor szkoły zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w szkole lub placówce, a także bezpieczne i higieniczne warunki uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez szkołę poza obiektami należącymi do tych jednostek.

Taki obowiązek wynika z ogólnej odpowiedzialności za opiekę nad uczniami, jaką na dyrektora szkoły nakłada ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

Zgodnie z art. 39 ust. 1 tej ustawy – dyrektor szkoły lub placówki w szczególności:

– kieruje działalnością szkoły lub placówki oraz reprezentuje ją na zewnątrz;

– sprawuje nadzór pedagogiczny, z zastrzeżeniem art. 36 ust. 2;

– sprawuje opiekę nad uczniami oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne.

Jak z powyższego wynika, dyrektor szkoły odpowiada więc za bezpieczeństwo użytkowników boiska w zakresie przeprowadzania na nim zajęć szkolnych (obowiązkowych oraz dodatkowych organizowanych również popołudniami i w dni wolne, jeżeli wynikają z harmonogramu i planu pracy szkoły). Kieruje się w tym względzie przepisami prawa oświatowego w aspekcie bezpieczeństwa uczniów.

Korzystanie z boiska szkolnego poza nadzorem pedagogicznym

Warto jednak zaznaczyć, że brakuje szczegółowych unormowań w zakresie ponoszenia odpowiedzialności za użytkowników, którzy korzystają z boiska szkolnego i są poza nadzorem pedagogicznym.

Moim zdaniem, należy zaznaczyć, że poza czasem prowadzenia zajęć szkolnych (wydaje się, że boiska powinny być także wówczas nadzorowane przez szkołę w określonych godzinach, a poza nimi nie powinny być udostępniane; zgodnie z obowiązującymi przepisami teren szkoły powinien być zresztą ogrodzony) szkoła nie będzie ponosiła odpowiedzialności za wypadki, do których doszłoby na boisku urządzonym na terenie szkoły, w czasie korzystania z niego bez zgody i wiedzy dyrektora szkoły.

Z przepisów obowiązującego prawa nie wynika obowiązek ciągłego strzeżenia wejścia do szkoły. Z praktyki szkolnej i przepisów prawa wiadomo natomiast, że:

– szkoła powinna być ogrodzona, wyposażona i spełniać wszystkie wymogi określone obowiązującymi przepisami prawa,

– wejścia do szkoły powinny być w miarę możliwości monitorowane,

– na lekcjach i w czasie przerw dzieci powinny być pod opieką nauczycieli,

– pomieszczenia, w których chwilowo lub okresowo brak pracownika szkoły (za wyjątkiem toalet) powinny być zamknięte na klucz.

Kto ponosi odpowiedzialność za dzieci korzystające z boiska szkolnego już po zajęciach?

Myślę, iż zanim dyrektor szkoły zgodzi się na pobyt dzieci (nawet pod opieką dorosłych) na boisku szkolnym powinien porozumieć się w tej sprawie z organem prowadzącym. Organ prowadzący szkołę (np. gmina) zgodnie z art. 5 ust. 7 ustawy o systemie oświaty odpowiada za jej działalność, zapewnia warunki działania szkoły, w tym bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki (zapewnia odpowiednie środki techniczne i kadrowe), a ponadto zapewnia obsługę administracyjną, finansową i organizacyjną szkoły. W świetle powyższego, kwestia oceny stanu bezpieczeństwa szkoły, nie należy wyłącznie do indywidualnej odpowiedzialności dyrektora szkoły.

Dodatkowo szkoła (dyrektor szkoły), która jest administratorem boiska, powinna określić w regulaminie boiska szkolnego wywieszonym w publicznym miejscu, np. przy wejściu, szczegółowe kwestie związane z zasadami korzystania z tego obiektu.

Czy można zakazać korzystania z boiska szkolnego po godzinach lekcyjnych?

Abstrahując od powyższego, należy zaznaczyć, iż nie istnieje prawny zakaz udostępniania boisk szkolnych po godzinach lekcyjnych dla społeczności lokalnej i co do zasady szkoła (jej dyrektor) nie są zobowiązani do zapewnienia opieki dziecku korzystającemu z boiska szkolnego w tym okresie.

Skłaniać się należy ku tezie, iż odpowiedzialność za bezpieczeństwo dzieci w czasie pozalekcyjnym spoczywa na rodzicach, zaś za szkody wyrządzone osobom trzecim przez dzieci do 13 roku życia odpowiadają rodzice (opiekunowie prawni), jeśli dziecko ukończyło 13 rok życia, może również ponosić odpowiedzialność za spowodowanie szkody.

Jednak dyrektor, udostępniając Panu boisko będzie miał świadomość, iż za szkody powstałe na skutek złego stanu infrastruktury boiska odpowiada gmina, powiat (szkoła), a decyzja o zamykaniu boisk dla dzieci po zajęciach leży w gestii dyrekcji szkoły. W praktyce dyrektor będzie wolał zamknąć boisko i nie udostępniać go innym, wiedząc iż boisko posiada mankamenty mogące zagrażać bezpieczeństwu korzystających.

Jednak nie każdy dyrektor szkoły będzie utrudniał życie społeczności lokalnej, dlatego dla spokojnego korzystania z takiego boiska, najpierw sugerowałbym porozumieć się z dyrektorem szkoły w tej kwestii (dla bezpieczeństwa można podpisać umowę o korzystanie z boiska). Zasady udostępniania boiska wraz z przejęciem odpowiedzialności przez dorosłego opiekuna za dzieci przebywające na jego terenie powinny znaleźć się w regulaminie korzystania (ogólnym) lub nawet odrębnym regulaminie korzystania z boiska w godzinach pozaszkolnych.

Regulamin korzystania z boiska

W praktyce regulaminy boisk określają w jakiej formie można z tych boisk korzystać, część z nich zawiera informację, że boiska są po zajęciach szkolnych dostępne dla społeczności lokalnej, część zawiera dodatkowe uwarunkowania korzystania z boisk np. umowa z dyrektorem na formę korzystania z boisk.

W regulaminie korzystania z boiska powinny znaleźć się także klauzule, że:

– brak odpowiedzialności szkoły za dobra wniesione na boisko,

– za doznane urazy podczas korzystania z boiska przez niepełnoletniego odpowiedzialność ponosi opiekun, rodzic,

– za szkody materialne powstałe na skutek nieprawidłowego korzystania z boiska i znajdujących się na nim urządzeń (w pełnej wysokości) odpowiadają korzystający, a w przypadku osób niepełnoletnich – ich opiekunowie i rodzice.

Należy też rozważyć sprawę ewentualnej dewastacji boiska po zajęciach. Dyrektor może przez ten fakt zażądać od korzystających grup sfinansowania powierzenia stałego nadzoru nad boiskiem konserwatorowi lub innej osobie. Osoba taka wyposażona w uprawnienia umożliwiające egzekwowanie przestrzegania przepisów bhp, porządku, czystości i estetyki na terenie całego obiektu, mogłaby skutecznie przeciwdziałać tego typu praktykom.