Odpowiedzialność za handel podróbkami, jak chronić siebie i swój biznes?

Odpowiedzialność karna za wprowadzanie do obrotu podróbek

Zacznę od kwestii wyjaśnienia odpowiedzialności karnej w przedmiotowym stanie faktycznym. Odpowiedzialność karną za wprowadzanie do obrotu towarów podrobionych reguluje art. 305 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej, który stanowi:

„Art. 305. 1. Kto, w celu wprowadzenia do obrotu, oznacza towary podrobionym znakiem towarowym, zarejestrowanym znakiem towarowym, którego nie ma prawa używać lub dokonuje obrotu towarami oznaczonymi takimi znakami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca przestępstwa określonego w ust. 1 podlega grzywnie.

3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełnienia przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo dopuszcza się tego przestępstwa w stosunku do towaru o znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5”.

Czy ukarany zostanie sprzedawca, jeśli nie wiedział, że odzież jest podróbką?

Jak widać, karalne jest oznaczanie towaru zarejestrowanym znakiem towarowym oraz dokonywanie obrotu (czyli także sprzedaż) towarów oznaczonych takimi znakami. Warto zauważyć, że przywołany przepis ten nie przewiduje jednak możliwości nieumyślnego popełnienia tego przestępstwa. W takim zaś wypadku zastosowanie znajdują przepisy ogólne Kodeksu karnego (K.k.), a mianowicie jego art. 8, który mówi, iż występek można popełnić nieumyślnie, tylko jeżeli ustawa tak stanowi. A zatem, skoro ustawa milczy na temat możliwości nieumyślnego popełniania przestępstwa, o którym mowa w art. 305 Prawa własności przemysłowej, przestępstwo to można popełnić wyłącznie umyślnie. Odnosząc tę konstatację do sytuacji naszego klienta – jeśli w dobrej wierze będzie sprzedawał produkty nabyte od innego przedsiębiorcy jako oryginalne, nie można przyjąć, jakoby doszło do popełnienia omawianego przestępstwa. Warunkiem odpowiedzialności za przestępstwo opisane w art. 305 ust. 1 jest bowiem faktyczna świadomość sprawcy co do charakterystyki (podrobienia) towarów stanowiących przedmiot sprzedaży.

Rękojmia chroni konsumenta, gdy sprzedano mu podróbkę

Przechodząc zaś do cywilnej strony obrotu towarami podrobionymi – w przypadku sprzedaży konsumentom (nie przedsiębiorcom) znajdują zastosowanie przepisy dotyczące rękojmi. Zgodnie z art. 556 Kodeksu cywilnego (K.c.): Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia). W omawianym przypadku mielibyśmy właśnie do czynienia z wadą fizyczną rzeczy, zgodnie natomiast z art. 556¹ K.c.:

„Art. 556¹. § 1. Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:

1) nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;

2) nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;

(…)

§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, na równi z zapewnieniem sprzedawcy traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela, osoby, która wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej, oraz osoby, która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego przedstawia się jako producent”.

Nie ma wątpliwości, że rzecz podrobiona nie ma właściwości, o których konsument został zapewniony przez sprzedawcę, bowiem wyprodukowana została przez inny podmiot, niż konsument sądzi. Ponadto rzeczy podrobione są zwykle gorszej jakości od oryginalnych. Jeśli zatem konsument odkryje, że dana rzecz jest podrobiona, może – powołując się na wadę istotną – odstąpić od umowy na podstawie art. 560 K.c. i żądać zwrotu wpłaconej ceny:

„Art. 560. § 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.

§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia.

§ 3. Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.

§ 4. Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna”.

W takiej sytuacji sprzedający może przyjąć oświadczenie kupującego o odstąpieniu od umowy bądź wymienić rzecz na wolną od wad (czyli na rzecz oryginalną).

Poszkodowany sprzedawca może żądać od hurtownika naprawienia szkody

Jednakże należy zauważyć, że i w takim przypadku pan Łukasz nie powinien być stratny, gdyż w oparciu o art. 576¹ K.c. może żądać od hurtownika naprawienia poniesionej szkody:

„Art. 576¹. § 1. Jeżeli rzecz nie miała właściwości, które powinna mieć zgodnie ze swoim przeznaczeniem lub zgodnie z publicznie składanymi zapewnieniami, o których mowa w art. 556(1) § 2, lub została wydana w stanie niezupełnym, sprzedawca, który poniósł koszty w wyniku wykonania uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy przez konsumenta, może żądać naprawienia poniesionej szkody od tego z poprzednich sprzedawców, wskutek którego działania lub zaniechania rzecz stała się wadliwa.

§ 2. Odpowiedzialność określoną w § 1 ponosi także poprzedni sprzedawca, który wiedząc o wadzie rzeczy, nie poinformował o niej kupującego lub sporządził instrukcję montażu i uruchomienia dołączoną do rzeczy, jeżeli wada powstała na skutek zamontowania i uruchomienia rzeczy przez konsumenta zgodnie z tą instrukcją.

§ 3. Odszkodowanie, o którym mowa w § 1, obejmuje zwrot wydatków niezbędnych w celu realizacji uprawnień konsumenta, w szczególności związanych z wymianą lub usunięciem wady rzeczy sprzedanej, jej demontażem, transportem i ponownym zamontowaniem, a ponadto kwotę, o którą została obniżona cena rzeczy, oraz utracone korzyści”.

Jak wynika z § 3 cytowanego przepisu, odpowiedzialność ta jest bardzo szeroka i obejmuje w zasadzie wszystkie poniesione przez pana Łukasza koszty związane z realizacją przez konsumenta uprawnień w tytułu rękojmi, w tym jego marżę, którą utracił na skutek odstąpienia przez konsumenta od umowy. Zgodnie z kolejnym przepisem autor pytania może dochodzić omawianej rekompensaty od hurtownika w terminie 6 miesięcy od spełnienia świadczenia z tytułu rękojmi na rzecz konsumenta:

Art. 576² K.c.:

„§ 1. Roszczenie sprzedawcy przedawnia się z upływem sześciu miesięcy. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem poniesienia kosztów przez sprzedawcę w wyniku wykonania uprawnień z tytułu rękojmi przez konsumenta, nie później jednak niż w dniu, w którym sprzedawca powinien wykonać swoje obowiązki wobec konsumenta”.

Należy także zauważyć, iż omawiane przepisy nie uchybiają innym przepisom o obowiązku naprawienia szkody. W związku z tym, w przypadku powstania jakiejkolwiek innej szkody po stronie pana Łukasza na skutek ewentualnego obrotu towarami podrobionymi (np. w przypadku roszczeń właściciela znaku towarowego o rekompensatę), może on dochodzić ich od hurtownika na zasadzie opisanej w art. 471 K.c.:

„Art. 471. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”.

W przypadku jakiejkolwiek szkody będzie nasz klient mógł wystąpić z roszczeniem regresowym (zwrotnym) do hurtownika. Oświadczenie o oryginalności towaru na fakturze powinno być jak najbardziej wystarczające w celu dochodzenia dalszych roszczeń. Jednakże w opisanym przypadku zwróciłbym także uwagę na wiarygodność hurtownika, czy nie jest to przypadkiem tzw. firma „krzak”. Warto zatem sprawdzić co najmniej, od jak dawna firma prowadzi działalność.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
3. Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej - Dz.U. 2001 nr 49 poz. 508