Odpowiedzialność za korzystanie z internetu w wynajmowanym mieszkaniu

Ściąganie i rozpowszechnianie cudzych utworów przy użyciu internetu

Rzeczywiście za tego typu czyny grozi tak odpowiedzialność karna, jak i – gdy prawa autorskie twórców zostały naruszone – cywilna.

Odpowiedzialność karną statuują art. 115 i n. ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. I tak, na przykład, zgodnie z art. 116 ust. 1-4:

„Art. 116. 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w ust. 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

4. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.”

Odpowiedzialność za to, jak i inne przestępstwa, ponosi więc z ustawy podmiot sprawczy – ten, kto udostępnia, rozpowszechnia itd. utwory niezgodnie z ustawą. To jego stosunek psychiczny do czynu, jego sytuację motywacyjną, okoliczności wyłączające (poczytalność), warunki osobiste itd. sąd bada. Przestępstwa z grupy co do zasady można popełnić przez działanie (choć można sobie wyobrazić popełnienie ich także przez zaniechanie, gdy na przykład legalna transmisja koncertu nie zostanie wyłączona w momencie, który był uzgodniony z uprawnionym dysponentem utworu (za: J. Barta, Komentarz do art. 116 ustawy prawo autorskie…, Lex).

Czy osoba udostępniająca internet (wynajmujący) ponosi winę za zachowanie osób (najemcy) korzystających z internetu w sposób zabroniony?

Pan jako jedynie podmiot udostępniający internet nie wykonuje żadnej czynności sprawczej, która mogłaby być kwalifikowana jako przestępstwo opisane w ww. przepisach. Tym samym nawet jeśliby osoby te popełniały przestępstwa, Pan za ich działanie nie odpowiada.

Trzeba mieć oczywiście świadomość, że w toku ewentualnego postępowania przygotowawczego to do Pana w pierwszej kolejności zwróci się policja, Pan jednak w opisanych okolicznościach w dość łatwy sposób jest w stanie wykazać brak odpowiedzialności, przedstawiając umowę najmu. Policja w sposób zapewne bezproblemowy zbada, z którego komputera przestępstwo zostało popełnione. W perspektywie jednak weryfikacji popełnienia przestępstwa poprzez Pana jako „pierwsze ogniwo” warto zabezpieczyć się na tę okoliczność w umowie najmu, w której znalazłby się odpowiedni zapis, wskazujący, że Pan udostępnia internet, natomiast wszelkie jego urządzenia odbiorcze są własnością najemców, najemcy zaś zobowiązują się do dbania o to, by przy korzystaniu z tegoż internetu prawo, w tym prawo autorskie, nie zostało naruszone. Pan nie ponosi odpowiedzialności za ich działania przeczące temu zobowiązaniu.

Taki zapis pozwoli także łatwiej dowieść Panu przy dochodzeniu roszczeń na drodze cywilnej, że nie pozostaje Pan osobą odpowiedzialną. I tutaj odpowiedzialność ponosi „osoba, która naruszyła” prawa autorskie. Ponieważ Pan nie wykonuje czynności sprawczych naruszenia, nie może Pan także za wykonanie tych czynności ponosić odpowiedzialności, ani współodpowiedzialności. Warto jednak w samej umowie na okoliczność ułatwienia dowodzenia wpisać, że w przypadku wystosowania wobec Pana jakichkolwiek roszczeń osób trzecich spowodowanych podejrzewanym działaniem lub zaniechaniem najemców, najemcy wyrażają zgodę na udostępnienie osobom trzecim ich danych osobowych (imienia, nazwiska, adresu, numeru PESEL) oraz odpisu umowy najmu. Tu przytoczę jeszcze przepis określający odpowiedzialność cywilną – na mocy art. 79 Prawa autorskiego:

Odpowiedzialność cywilna za naruszenie praw autorskich

„Art. 79. 1. Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:

1) zaniechania naruszania;

2) usunięcia skutków naruszenia;

3) naprawienia wyrządzonej szkody:

a) na zasadach ogólnych albo

b) 3 poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;

4) wydania uzyskanych korzyści.

2. Niezależnie od roszczeń, określonych w ust. 1, uprawniony może się domagać jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd.

3. Sąd może nakazać osobie, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, na jej wniosek i za zgodą uprawnionego, w przypadku gdy naruszenie jest niezawinione, zapłatę stosownej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego, jeżeli zaniechanie naruszania lub usunięcie skutków naruszenia byłoby dla osoby naruszającej niewspółmiernie dotkliwe.

4. Sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec na wniosek uprawnionego o bezprawnie wytworzonych przedmiotach oraz środkach i materiałach użytych do ich wytworzenia, w szczególności może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet należnego odszkodowania lub zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób trzecich.

5. Domniemywa się, że środki i materiały, o których mowa w ust. 4, są własnością osoby, która naruszyła autorskie prawa majątkowe.

6. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń przed dostępem, zwielokrotnianiem lub rozpowszechnianiem utworu, jeżeli działania te mają na celu bezprawne korzystanie z utworu.

7. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w przypadku usuwania lub zmiany bez upoważnienia jakichkolwiek elektronicznych informacji na temat zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, a także świadomego rozpowszechniania utworów z bezprawnie usuniętymi lub zmodyfikowanymi takimi informacjami.”