Odpowiedzialność materialna pracownika za straty podczas inwentaryzacji

Powierzenie mienia przez pracodawcę

Pracodawca miałby prawo obciążyć Pana karę za braki w mieniu, ale wyłącznie pod warunkiem uprzedniego przekazania Panu tegoż mienia, zgodnie z 124 Kodeksu pracy, tj. z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. Przepis ten wskazuje bowiem wprost, że:

„§ 1 Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:

1) pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,

2) narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.

§ 2. Pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione w § 1, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.

§ 3. Od odpowiedzialności określonej w § 1 i 2 pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia”.

Bez powierzenia nie ma więc odpowiedzialności z art. 124 Kodeksu pracy i odpowiedzialności pracownika za szkodę (niedobory w mieniu). Przy czym powierzenie nie musi być pisemne, może być ustne i nie ma znaczenia, co jest wpisane w zakres obowiązków.

W tym miejscu jednak wskazuję, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2017 roku, sygn. akt II PK 306/15: „aby prawidłowo powierzyć pracownikowi mienie, nie jest konieczne zachowanie formy pisemnej. Istotne jest, że pracownik wyraził zgodę na przyjęcie odpowiedzialności za mienie, przy czym ta zgoda może być wyrażona w dowolnej formie. Ważne jest natomiast, aby powierzenie mienia nastąpiło w sposób umożliwiający pracownikowi wejście w jego rzeczywiste posiadanie oraz aby zapewnić mu warunki dające możliwość kontrolowania stanu i ilości mienia”.

Odpowiedzialność za różnicę na niekorzyść zakładu pracy

A zatem, jeśli wiedział Pan o tym, że odpowiada Pan za dozór czy za pilnowanie spraw związanych z opałem, zaakceptował Pan poprzez wykonywanie tych obowiązków, nigdy ich nie kwestionował – to należy uznać, że doszło do prawidłowego powierzenia mienia i pracodawca ma prawo Pana obciążyć za owe braki w mieniu na podstawie art. 124 § 2 Kodeksu pracy. Natomiast, zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 9 grudnia 2015 roku, sygn. akt III APa 9/ 15:„ jeżeli pracodawca decyduje się na dochodzenie zapłaty od pracownika, musi wykazać fakt powstania szkody, jej wysokość oraz musi wskazać osobę odpowiedzialną, której mienie zostało powierzone. Pracodawca musi także udowodnić, że w sposób właściwy powierzył mienie pracownikowi (czyli to pracodawca będzie musiał wykazać, że np. ustnie powierzył Panu mienie). Nadto wskazane muszą być konkretne uchybienia pracownika oraz związek przyczynowy między uchybieniami a powstałą szkodą. Od odpowiedzialności za mienie powierzone pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczanie tego mienia. W tym przypadku ciężar dowodu spoczywa na pracowniku, który musi udowodnić, lub wykazać z wysokim prawdopodobieństwem, że szkoda powstała na skutek zdarzeń od niego niezależnych, tj. że nie wynika ona z jego zaniedbań. Domniemanie prawne winy pracownika określone w art. 124 § 3 k.p., stanowi szczególnego rodzaju normę prawną, która składa się z przesłanki i wniosku domniemania, jeżeli zostanie udowodniony fakt stanowiący przesłankę domniemania. Przesłankami tymi są powstanie szkody wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania przez pracownika powierzenia mienia. Jeżeli te przesłanki są spełnione, uznać należy, że naruszenie zobowiązania jest następstwem okoliczności zależnych od pracownika, a więc okoliczności przez niego zawinionych. Jak już wskazano wcześniej, pracownik może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych”.

Podsumowując, jeśli pracodawca wykaże, że powierzył Panu ustnie mienie, że zawinił Pan temu, że są braki w opale (tj. nie dopełnił konkretnych obowiązków mimo tego, że pracodawca zapewnił Panu warunki do sprawowania tej ochrony nadzoru), to może Pana ową karą obciążyć. Jeśli zaś powyższych przesłanek nie wykaże albo wykaże, ale Pan wykaże, że owe braki powstały z przyczyn od Pana niezależnych (np. nie miał Pan środków technicznych i organizacyjnych do tego aby dopilnować ilości w tymże mieniu) albo wykaże Pan, że nie doszło do powierzenia Panu tego mienia nawet ustnie (bo np. nigdy tego od Pana nie wymagano, dopiero teraz, gdy okazało się, że są braki, a na swym stanowisku wykonuje Pan zupełnie inne czynności niż dozór opału), to wówczas Pana odpowiedzialność nie powstanie.