Odmowa uznania związku chorób ze szczególnymi warunkami służby więziennej

Wykaz chorób mających związek ze służbą w kolejnych rozporządzeniach

Faktycznie komisja lekarska nie jest związana wyrokiem sądu. Wyrok sądu wiąże jedynie strony postępowania. Jednak dla Pana jest to argument, że biegli sądowi już raz orzekli związek ze służbą. Zapewne zrobią to ponownie, więc nie powinien Pan mieć żadnych oporów przed odwołaniem do sądu.

Należy wziąć pod uwagę to, że od wydania wyroków w Pańskiej sprawie do czasie obecnego orzeczenia komisji zmienił się akt – rozporządzenie określające wykaz chorób, który uznaje się za mający związek ze służbą czy szczególnymi właściwościami bądź warunkami tej służby. Wcześniej obowiązywało rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie zdolności fizycznej i psychicznej do Służby Więziennej. Obecnie obowiązuje rozporządzenie z 2014 r., jednak ono tak samo reguluje i odnosi się do schorzeń. Biegli nie mogli się podpierać rozporządzeniem z 2014, bo nie miało wówczas zastosowania w sprawie. Jednak rozporządzenie z 2011 r. tak samo kwalifikowało schorzenia.

Zaburzenia nerwicowe związane ze służbą

Zaburzenia nerwicowe należy rozpoznawać w przypadkach: 1) czynnościowych zaburzeń emocjonalnych, takich jak: zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, zaburzenia dysocjacyjne, zaburzenia somatyzacyjne, neurastenia); 2) długotrwałego przebiegu w odróżnieniu od sytuacyjnych reakcji dezadaptacyjnych; 3) po wykluczeniu organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (zaburzenia nerwicowe spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu należy kwalifikować jak w § 73); 4) po wykluczeniu zaburzeń psychotycznych; ? pkt 1. Dotyczy przypadków z przewagą objawów subiektywnych, bez cech upośledzenia sprawności ustroju; ? pkt 2. Dotyczy badanych z wyraźnymi psychicznymi i somatycznymi objawami nerwicowymi i z względnie niezaburzonym ogólnym przystosowaniem społecznym; ? pkt 3. Dotyczy stanów opornych na leczenie, znacznie upośledzających sprawność ustroju i funkcjonowanie społeczne, uniemożliwiających wykonywanie obowiązków służbowych. U badanych rozpoznanie ustalać z uwzględnieniem dokumentacji z leczenia w oddziale psychiatrycznym lub w PZP.

Jest to dla Pana argument, że uzasadnienie komisji lekarskiej nie ma podstaw, aby się utrzymać. Schorzenie w pkt 1 powoduje niezdolność do pracy i pozostaje w związku ze służbą.

Zasady działania komisji lekarskich podległych MSW

Wskazać trzeba, że zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych (Dz. U. z 2014r. poz. 1822) – ustawa ta określa zasady działania komisji lekarskich oraz zasady i tryb orzekania przez te komisje w sprawach:

1. ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej kandydatów do służby w Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biurze Ochrony Rządu, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym i Służbie Więziennej;
2. oceny stanu zdrowia funkcjonariuszy służb wskazanych w pkt 1 oraz ustalenia ich zdolności fizycznej i psychicznej do służby;
3. ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej kandydatów do pracy w wyodrębnionych komórkach organizacyjnych kontroli skarbowej, inspektorów i pracowników zatrudnionych w tych komórkach oraz kandydatów do pracy w wywiadzie skarbowym, a także pracowników wywiadu skarbowego;
4. ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu funkcjonariuszy służb wskazanych w pkt 1 doznanego wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem służby, zwanego dalej »wypadkiem«, lub choroby pozostającej w związku ze szczególnymi warunkami lub właściwościami służby, a także związku śmierci funkcjonariusza z wypadkiem lub chorobą pozostającą w związku ze szczególnymi warunkami lub właściwościami służby;
5. ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu osób niebędących funkcjonariuszami Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego, które w czasie korzystania lub w związku z korzystaniem przez te służby z ich pomocy poniosły uszczerbek na zdrowiu oraz związku tego stopnia uszczerbku z tym zdarzeniem albo związku śmierci z tym zdarzeniem;
6. ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej w rozumieniu art. 16a ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 z późn. zm.) oraz członków ochotniczej straży pożarnej, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu w związku z udziałem w działaniach ratowniczych lub ćwiczeniach;
7. ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu osób udzielających pomocy pracownikom wywiadu skarbowego w wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych, które w czasie udzielania tej pomocy lub w związku z jej udzielaniem poniosły uszczerbek na zdrowiu albo związku śmierci z tym zdarzeniem;
8. uznania funkcjonariuszy służb wskazanych w pkt 1, funkcjonariuszy zwolnionych z tych służb za inwalidów lub uznania ich za niezdolnych do samodzielnej egzystencji, jak również ustalenia związku albo braku związku inwalidztwa ze służbą albo ustalenia związku albo braku związku śmierci ze służbą funkcjonariuszy i funkcjonariuszy zwolnionych ze służby;
9. ustalenia zdolności do pracy funkcjonariuszy służb, o których mowa w pkt 1, zwolnionych ze służby, w celu określenia grupy inwalidzkiej;
10. potrzeby udzielenia urlopu zdrowotnego funkcjonariuszowi Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej;
11. kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby lub prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego przez funkcjonariuszy służb, o których mowa w pkt 1.

Z przepisów cytowanej ustawy wynika, że komisje lekarskie podległe Ministrowi Spraw Wewnętrznych oceniają na podstawie badań zdolność fizyczną i psychiczną do pełnienia służby, a także orzekają m.in. o stopniu uszczerbku na zdrowiu spowodowanym wypadkiem lub chorobami pozostającymi w związku ze szczególnymi warunkami lub właściwościami służby, związku schorzeń i ułomności ze służbą, inwalidztwa i związku tego inwalidztwa ze służbą.

Orzeczenia komisji lekarskich MSW

Orzeczenia komisji lekarskich MSW można zatem podzielić na dwie odrębne grupy. Pierwsza z nich związana jest z ustalaniem przez komisję zdolności do służby. Oceniany jest więc stan zdrowia danej osoby na potrzeby zaliczenia jej do określonej kategorii zdolności do służby w celu przyjęcia do niej, dalszego jej pełnienia czy zwolnienia ze służby. Orzeczenia w tych sprawach są wiążące dla organu w sprawie powołania danej osoby do służby, przeniesienia funkcjonariusza na inne stanowisko służbowe czy zwolnienia go ze służby. Orzeczenia te stanowią podstawę do wydania przez właściwe organy decyzji administracyjnej, na mocy której osoba jest przyjmowana do służby, przeniesiona na inne stanowisko służbowe czy z niej zwalniana. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego podkreśla się, że komisje lekarskie, działające w sprawach funkcjonariuszy czy kandydatów do służb mundurowych, są organami administracji publicznej i swe rozstrzygnięcia podejmują w formie decyzji administracyjnych, nazwanych orzeczeniami. Orzeczenia te podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego (por. postanowienie NSA z dnia 6 listopada 2000 r., OSA 1/00, ONSA 2001/2/47).

Schorzenie funkcjonariusza związane z służbą

Drugą grupę orzeczeń wydawanych przez omawiane komisje stanowią orzeczenia, które ustalają schorzenia funkcjonariusza oraz ich związek ze służbą do celów odszkodowawczych lub rentowych albo zaopatrzenia emerytalnego, przysługujących na podstawie innych ustaw niż ustawa o Służbie Więziennej. Takie orzeczenia nie mają jednak samodzielnego bytu. Są one poddawane kontroli przez sądy powszechne w ramach odwołań od decyzji wydawanych w innych postępowaniach przez organy właściwe w sprawach odszkodowawczych lub emerytalno-rentowych.

Orzeczenia z tej drugiej grupy mają wyłącznie charakter orzeczenia wstępnego, jako jedna z przesłanek ustalenia prawa do określonych świadczeń, ich zakresu i wysokości. W konsekwencji nie podlegają one zaskarżeniu do sądu administracyjnego, gdyż sprawy orzekania o inwalidztwie i związku schorzeń ze służbą nie należą do właściwości takich sądów (por. wyroki NSA z 30 kwietnia 2010 r., I OSK 93/10; z 29 maja 2008 r., II OSK 667/08; z 22 lipca 2010 r., I OSK 220/10, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 października 1999 r., III ZP 9/99 OSNAPiUS z 2000 r., nr 5, poz.167, uchwała NSA z dnia 19 stycznia 1998 r., OPS 8/97, postanowienia NSA z 6 listopada 2000 r., OSA 1/00, ONSA z 2001 r., nr 2, poz. 47, oraz z 21 lutego 2013 r., I OSK 251/13).

Odwołanie do sądu od orzeczenia komisji lekarskiej

Musi Pan więc zaczekać na decyzję, ale z całą pewnością powinien się Pan odwołać. Orzeczenia komisji są poddawane kontroli przez sądy powszechne w ramach odwołań od decyzji wydawanych w innych postępowaniach przez organy właściwe w sprawach odszkodowawczych lub emerytalno-rentowych. Orzeczenia z tej drugiej grupy mają wyłącznie charakter orzeczenia wstępnego, jako jedna z przesłanek ustalenia prawa do określonych świadczeń, ich zakresu i wysokości. W konsekwencji nie podlegają one zaskarżeniu do sądu administracyjnego, gdyż sprawy orzekania o inwalidztwie i związku schorzeń ze służbą nie należą do właściwości takich sądów (por. wyroki NSA z 30 kwietnia 2010 r., I OSK 93/10; z 29 maja 2008 r., II OSK 667/08; z 22 lipca 2010 r., I OSK 220/10, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 października 1999 r., III ZP 9/99 OSNAPiUS z 2000r, nr 5, poz.167, uchwała NSA z dnia 19 stycznia 1998 r., OPS 8/97, postanowienia NSA z 6 listopada 2000 r., OSA 1/00, ONSA z 2001, nr 2, poz. 47, oraz z 21 lutego 2013 r., I OSK 251/13).

Zgodnie z § 23 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków i chorób pozostających w związku z pełnieniem służby w Służbie Więziennej, art. 1 ust. 1 pkt. 2, 4 i 8, z art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 w związku z art. 4 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych poprzez samodzielne rozstrzyganie o pozostawaniu choroby powoda w związku ze szczególnymi właściwościami i warunkami służby, a także wskazanie i przyjęcie że choroba ta jest chorobą znajdującą się w stosownym wykazie chorób, należy mieć na uwadze, że to sąd rejonowy jak najbardziej będzie uprawniony do dokonania stosownych ustaleń na potrzeby postępowania, w tym powołania biegłego sądowego w zakresie psychiatrii.

Powołanie się na wykaz chorób zawodowych jest potwierdzeniem, że choroba leżąca u podstaw niezdolności jest przewidziana stosownymi przepisami, obejmuje swoim zakresem prawo do roszczenia.

Komisja lekarska na podstawie tej samej dokumentacji medycznej w sprawie ustaliła, że choroba Nr 1 pozostaje w związku z właściwościami i warunkami pełnionej służby i, co wydaje się absurdalne, główne schorzenie daje podstawę do ustalenia inwalidztwa w związku ze służbą, ale jednocześnie nie daje podstaw do uznania całego inwalidztwa za spowodowane warunkami służby.