Odmowa serwisu naprawy samochodu w ramach gwarancji

Umowa świadczenia usług z zakładem naprawczym pojazdów

Umowa, którą Pan zawarł z zakładem naprawczym, to umowa o świadczenie usług. Do takich umów odpowiednio stosujemy przepisy o umowie-zleceniu (art. 750 Kodeksu cywilnego; dalej „K.c.”), ale także ogólne przepisy dotyczące zobowiązań umownych. Z drugiej jednakże strony zawarł Pan też umowę sprzedaży części (o ile naprawa filtra cząstek stałych polegała na tym, że filtr ten został wymieniony na nowy) – albo kupił Pan je bezpośrednio od serwisu i to on wystawił Panu fakturę na części, następnie je montując – sprzedaż była więc skorelowana z usługą, albo też kupił Pan je od producenta, teoretycznie dostarczając je serwisowi do naprawy. Inaczej należałoby traktować problem, gdyby części nie zostały uwzględnione na fakturze, a byłaby to tylko usługa wymiany części (albo też tylko jej naprawy). Wtedy można by zastanawiać się, czy w samej usłudze nie mieściło się dostarczenie części bądź też odpowiedzialność wywodziłaby się tylko z wykonania umowy o świadczenie usług. Ponieważ jednak wspomina Pan o fakturach, zakładam, że był to przypadek pierwszy – kupił Pan od serwisu filtr cząstek stałych, który następnie został zamontowany. Omówię jednak także przypadek taki, gdyby filtr nie był za pierwszym razem wymieniony, a tylko naprawiany.

Jeśli zawarto umowę sprzedaży części, przysługują Panu roszczenia z rękojmi. Należy je odróżnić od roszczeń wynikających z gwarancji – gwarancji udziela producent dobrowolnie. Tu rzeczywiście być może na podane części producent gwarancji nie udzielał. Natomiast za roszczenia przysługujące z rękojmi odpowiada zawsze sprzedawca (nawet gdyby sprowadził części z hurtowni czy od producenta), a roszczenia te wynikają z ustawy, nie zależą zatem od dobrej woli sprzedawcy.

Art. 556 (i następne) Kodeksu cywilnego stanowi, że sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną (rękojmia).

Awaria wymienionej części w aucie

W Pana wypadku dobrze byłoby ustalić, jaka była przyczyna tego, że filtr cząstek stałych uległ awarii. Czy nastąpiło to powodu wady, która w nim tkwiła w momencie sprzedaży, czy też np. z powodu złego użytkowania lub montażu? Zgodnie z art. 559 K.c. sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili. Ponieważ sprzedawca może podnosić, że awaria nastąpiła z przyczyn innych niż wadliwość filtra, a to Pan w ewentualnym postępowaniu sądowym będzie musiał udowodnić, że było inaczej (por. art. 6 K.c., 232 Kodeksu postępowania cywilnego), warto byłoby postarać się o opinię prywatną biegłego (w szczególności gdyby sprawa nie była oczywista), który stwierdzi przyczynę awarii. Taką opinię mógłby pokazać Pan sprzedawcy, mógłby Pan też załączyć do ewentualnego pozwu (tu nadmieniam, że miałaby ona walor jedynie Pana twierdzeń, nie dowodu, stąd musiałby Pan wnioskować i tak o opinię biegłego sądowego, która byłaby sporządzona w postępowaniu sądowym). Jeśli filtr cząstek stałych uległ awarii nie z tej przyczyny, że był wadliwy, ale z innych przyczyn (jak wspomniane niewłaściwe użytkowanie), nie przysługują Panu wobec sprzedawcy (autoryzowany serwis) uprawnienia z tytułu rękojmi.

Przechodząc natomiast do samego katalogu uprawnień, określa go art. 560 i 561 K.c.:

„Art. 560 § 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.

§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia.

§ 3. Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.

§ 4. Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.

Art. 561 § 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady.

§ 2. Sprzedawca jest obowiązany wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad lub usunąć wadę w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego.

§ 3. Sprzedawca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów. Jeżeli kupującym jest przedsiębiorca, sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu obowiązkowi przewyższają cenę rzeczy sprzedanej.”

Naprawa lub wymiana wadliwej części samochodowej

W pierwszej zatem kolejności realizuje się uprawnienia do naprawy bądź wymiany rzeczy (przy czym może Pan określić, czy chce Pan wymiany czy naprawy, a sprzedawca powinien się do tego żądania zastosować, chyba że w porównaniu z drugim sposobem wymagałoby to nadmiernych kosztów albo zadośćuczynienie temu obowiązkowi przewyższa cenę rzeczy sprzedanej), a dopiero później (przy zaistnieniu przesłanek z ustawy) – obniżenia ceny lub odstąpienia.

Jeśliby sprzedawca niezwłocznie i – jak stanowi ustawa – „bez nadmiernych uciążliwości” nie wymienił (naprawił) filtra cząstek stałych, może Pan realizować dalsze uprawnienia.

Tu nadmienię jeszcze, że pojęcie „nadmiernych uciążliwości” jest pojęciem nieostrym – sąd każdorazowo oceni, czy dane okoliczności o takich uciążliwościach świadczą.

Jeśli wada jest istotna, będzie Pan mógł odstąpić od umowy.

„Dla stwierdzenia czy wada spełnia przesłankę istotności, podstawowe znaczenie mają przede wszystkim odpowiednie oczekiwania nabywcy rzeczy związane z jej funkcjonowaniem, a nie tylko zobiektywizowany stan techniczny rzeczy – w postaci jej niezdatności do zwykłego użytku (w ogóle lub w określonym zakresie) lub bezwartościowości w znaczeniu funkcjonalnym. Innymi słowy, nabywca rzeczy może oczekiwać nie tylko ogólnej sprawności technicznej rzeczy, ale także sprawnego, normalnego i niezakłóconego funkcjonowania wszystkich jej zespołów i elementów, pozwalających na właściwą i normalną eksploatację rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem lub parametrami techniczno-eksploatacyjnymi (wyr. SN z 29.6.2004 r., II CK 388/03, Legalis). Według A. Brzozowskiego, »dopuszczalna jest praktyka umownego definiowania wad istotnych w rozumieniu danej umowy sprzedaży« (A. Brzozowski, [w:] Pietrzykowski, Komentarz 2013, t. II, art. 560, pkt 4).” (K. Hałayj, M. Tulibacka, Komentarz do art. 560 K.c., red. Osajda, teza 18).

W Pana przypadku, jeśli filtr nie nadawałby się już do użytku ani naprawy, wada na pewno należy do wad istotnych. Jeśli nadaje się do naprawy, należałoby, biorąc po uwagę charakter wady, zastanowić się, czy jest ona istotna, czy nieistotna. Jeśli wada jest nieistotna, nie mógłby Pan odstąpić od umowy, a tylko żądać obniżenia ceny.

Odstąpienie od umowy naprawy auta

Podsumowując, przysługuje Panu uprawnienie do:

• wymiany albo naprawy rzeczy (także wyboru którejś z tych form zadośćuczynienia obowiązkom z rękojmi);
• jeśli powyższe okażą się niemożliwe do zrealizowania albo nie zostaną zrealizowane niezwłocznie bądź bez nadmiernych niedogodności – uprawnienie do obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy (to drugie tylko wtedy, gdy wady nie są nieistotne).

Zgodnie z art. 494 K.c. strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy; może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Po odstąpieniu od umowy następuje skutek taki, jakby umowa nigdy nie była zawarta – własność filtra z powrotem przechodzi na sprzedawcę, Pan może domagać się zwrotu ceny. Roszczenia co do zwrotu kwoty uiszczonej za montaż trzeba by się domagać natomiast w postępowaniu odszkodowawczym.

Nadmienię jeszcze, że do czasu zaoferowania zapłaty przez drugą stronę, może Pan skorzystać z tzw. prawa zatrzymania, tj. nie oddawać filtra (art. 496 K.c.).

W pierwszej kolejności proponuję zatem złożyć do serwisu pismo z żądaniem naprawy bądź wymiany rzeczy w ramach rękojmi, podając, że obok umowy o świadczenie usługi naprawy przez serwis zawarł Pan też umowę sprzedaży części.

Gdyby zrealizowała się sytuacja, w której będzie Pan mógł już odstąpić od umowy, należy drugiej stronie złożyć oświadczenie o takim odstąpieniu (najlepiej w formie pisemnej bądź e-mailowej, żeby pismo, e-mail można było przedstawić jako dowód). W oświadczeniu powinien Pan wezwać drugą stronę do zwrotu zapłaconej ceny w określonym terminie (np. 7 dni) z podaniem rachunku bankowego, na który zwrot ma nastąpić. To Pan określa wtedy, jaki termin podać – dopiero po tym terminie roszczenie stanie się wymagalne (por. art. 455 K.c.), czyli będzie Pan mógł go dochodzić np. przed sądem, a od dnia następnego po tym dniu żądać odsetek za opóźnienie (art. 481 § 1 K.c.). Jednocześnie może Pan żądać zwrotu kosztów usługi montażu filtra, bowiem koszt ten stanowi szkodę, którą Pan poniósł przez nienależyte wykonanie umowy sprzedaży – o czym napiszę poniżej (por. art. 471 K.c.).

Żądanie demontażu wadliwej części zamontowanej przez auto serwis

Nadmienię jeszcze, że w ramach realizowania uprawnień z rękojmi może Pan żądać demontażu i ponownego zamontowania rzeczy, jeśli ma nastąpić (nastąpiła) wymiana lub naprawa (jeśli sprzedawca tego nie wykonał, może Pan obciążyć go kosztami demontażu i montażu):

„Art. 5611 § 1. Jeżeli rzecz wadliwa została zamontowana, kupujący może żądać od sprzedawcy demontażu i ponownego zamontowania po dokonaniu wymiany na wolną od wad lub usunięciu wady. W razie niewykonania tego obowiązku przez sprzedawcę kupujący jest upoważniony do dokonania tych czynności na koszt i niebezpieczeństwo sprzedawcy.

§ 2. Sprzedawca może odmówić demontażu i ponownego zamontowania, jeżeli koszt tych czynności przewyższa cenę rzeczy sprzedanej.

§ 3. Jeżeli kupującym jest konsument, może on żądać od sprzedawcy demontażu i ponownego zamontowania, jest obowiązany jednak ponieść część związanych z tym kosztów przewyższających cenę rzeczy sprzedanej albo może żądać od sprzedawcy zapłaty części kosztów demontażu i ponownego zamontowania, do wysokości ceny rzeczy sprzedanej.

Art. 5613 Z zastrzeżeniem art. 5611 § 2 i 3 koszty wymiany lub naprawy ponosi sprzedawca. W szczególności obejmuje to koszty demontażu i dostarczenia rzeczy, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia.”

Gdyby natomiast odstąpił Pan od umowy albo zażądał obniżenia ceny, może Pan żądać naprawienia szkody, którą poniósł Pan przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady, choćby szkoda była następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności, a w szczególności może Pan żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania, montażu (art. 566 § 1 K.c.). Może Pan żądać także odszkodowania, jeśli z powodu nienależytego wykonania umowy przez sprzedawcę poniósł Pan szkodę, jak pisałam poprzednio (art. 471 K.c.).

Zgłoszenie wady w serwisie samochodowym

W podsumowaniu wskażę, że w pierwszej kolejności powinien Pan niezwłocznie zgłosić formalnie wadę i określić, czy domaga się Pan wymiany czy naprawy (najlepiej na piśmie). Gdyby druga strona nie zgodziła się na wymianę lub naprawę (tak jak szczegółowo omówiłam to powyżej), naprawa albo wymiana nie nastąpiły niezwłocznie i bez nadmiernych uciążliwości, powinien Pan wysłać do drugiej strony oświadczenie o odstąpieniu od umowy (a jeśli wada jest nieistotna – obniżeniu ceny) i wezwać ją do zwrotu zapłaconej kwoty (lub w przypadku obniżenia ceny – kwoty nadpłaconej) i ewentualnie zapłaty innych poniesionych kosztów lub odszkodowania. W oświadczeniu powinien Pan wskazać termin, w którym kwota powinna być zwrócona.

Gdyby natomiast filtr poprzednio nie był wymieniany, a tylko naprawiany, regenerowany itd., czyli nie zakupiono nowego filtra, a jedynie zrealizowano usługę, która wykonana została błędnie, musimy sięgnąć do regulacji dotyczących umowy o świadczenie usług, bez regulacji dotyczącej umowy sprzedaży.

Na mocy art. 354 § 1 K.c. dłużnik (tu: mechanik) powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. Dłużnik zobowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność) (art. 355 § 1 K.c.). Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności (art. 355 § 2 K.c.) – z reguły zatem wymagania wobec osoby wykonującej pracę w zakresie swojej działalności gospodarczej będą wyższe.

Wymaganiem wynikającym tak z zasad współżycia społecznego, jak i ustalonych zwyczajów, było takie wykonanie prac, które skutecznie naprawi powstałą usterkę, a nie spowoduje dalszych usterek.

Na mocy art. 471 K.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Nienależyte wykonanie zobowiązania przez auto serwis

Nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wtedy, gdy zachowanie dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, jednak osiągnięty przez niego wynik nie spełnia wymogów świadczenia, do którego dłużnik był zobowiązany (wyrok SA w Katowicach z dnia 21 kwietnia 2009 r., V ACa 88/09, LEX nr 523881). Szkodą jest uszczerbek majątkowy, na który składają się strata i utracony zysk (art. art. 361 § 2 K.c.). Stratę stanowić mogą wydatki, które poniósł Pan na zrekompensowanie szkody, tj. wydatki na zakup nowego filtra, a także wydatki na nieskuteczną naprawę (tj. wynagrodzenie mechanika).

Żeby jednak skutecznie zrealizować roszczenie o odszkodowanie musi Pan dowieść:

• nienależytego wykonania zobowiązania (winy);
• poniesienia szkody majątkowej i wysokości tej szkody;
• związku adekwatnego między nienależytym wykonaniem zobowiązania a powstaniem szkody.

Zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego (K.c.) – ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Na mocy art. 232 zd. 1 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Trzeba jednak podkreślić, że w kodeksie zostały przewidziane ułatwienia dowodowe: sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (art. 231 K.p.c.), jeśli natomiast strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może uznać te fakty za przyznane (art. 230 K.c.).

W Pana wypadku z udowodnieniem poniesienia szkody i wysokości tej szkody nie będzie problemu, bowiem na wszystko może Pan przedstawić rachunki. Problem będzie z udowodnieniem dwóch pozostałych przesłanek: nienależytego wykonania zobowiązania i adekwatnego związku między takim niewykonaniem a powstaniem szkody. To na Panu będzie spoczywał obowiązek wykazania tych okoliczności. Dobrze takie okoliczności jest ustalać za pomocą opinii biegłego rzeczoznawcy. Jeśli na tym etapie byłby Pan pewien przyczyn awarii, mógłby Pan wnosić pozew i dopiero w pozwie wnosić o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego rzeczoznawcy ds. mechaniki samochodowej. Jeśli jednak nie, dobrze byłoby zlecić prywatną opinię rzeczoznawcy (najlepiej z PZMotu bądź z listy biegłych sądowych). Prywatna opinia biegłego nie ma waloru dowodu w postępowaniu sądowym, a tylko twierdzenia strony, stąd dodatkowo musiałby Pan w pozwie złożyć wniosek o opinię biegłego sądowego, inaczej bowiem nie udałoby się wykazać tych przesłanek, które opisywałam. Tak naprawdę od treści tej opinii w znacznej mierze zależałby bieg postępowania.

Podsumowując, gdyby przyczyną aktualnej awarii było błędne wykonanie usługi, może Pan żądać od serwisu odszkodowania za nienależyte wykonanie zobowiązania. W tym celu także winien Pan wysłać wezwanie do zapłaty ze wskazaniem przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej.

Następnie może Pan albo negocjować ugodę, albo w razie braku zapłaty, złożyć pozew do sądu. Jeśli oczywiście na którymś etapie potrzebowałby Pan pomocy w sformułowaniu pisma albo jego podpisaniu przez profesjonalnego pełnomocnika, proszę o informację, chętnie pomogę.

Odmienna sytuacja będzie zachodziła, jeśli filtr był poprzednio naprawiany, ale jego aktualna awaria nie wynika z nieprawidłowej naprawy, ale np. z wady filtra. Wtedy swoje roszczenia mógłby Pan kierować do sprzedawcy filtra, o ile nie upłynęły już terminy dochodzenia roszczeń z rękojmi.