Obywatelstwo dziecka którego ojcem jest obcokrajowiec

Uznanie dziecka poczętego lecz nienarodzonego

Zacznę od tego, że uznanie dziecka poczętego lecz nienarodzonego podlega prawu ojczystemu matki. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby uznać dziecko czy to w Polsce, czy w Niemczech. Niezbędna jest przy tym obecność obojga rodziców, co oznacza, że sama Pani nie załatwi formalności ani w Polsce, ani w Niemczech.

Dla porządku odpowiem na pytania według miejsc, w których zechce Pani dokonać kolejnych czynności prawnych.

Kiedy dziecko nabywa obywatelstwo polskie?

1. Dziecko urodzi się w Polsce.

Zgodnie z ustawą z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (tekst pierwotny: Dz. U. 1962 r. Nr 10 poz. 49) (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r. Nr 28 poz. 353):

„Art. 4. Dziecko nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie, gdy: oboje rodzice są obywatelami polskimi albo jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie jest nieznane bądź nieokreślone jest jego obywatelstwo lub nie posiada żadnego obywatelstwa”.

Obywatelstwo dziecka którego jedno z rodziców jest obywatelem polskim a drugie obywatelem innego państwa

Natomiast zgodnie z art. 6 ustawy o obywatelstwie polskim:

„1. Dziecko rodziców, z których jedno jest obywatelem polskim, drugie zaś obywatelem innego państwa, nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie. Jednakże rodzice w oświadczeniu złożonym zgodnie przed właściwym organem w ciągu trzech miesięcy od dnia urodzenia się dziecka mogą wybrać dla niego obywatelstwo państwa obcego, którego obywatelem jest jedno z rodziców, jeżeli według prawa tego państwa dziecko nabywa jego obywatelstwo.

2. W braku porozumienia między rodzicami każde z nich może zwrócić się w ciągu trzech miesięcy od dnia urodzenia się dziecka o rozstrzygnięcie do sądu.

3. Dziecko, które nabyło obywatelstwo obce zgodnie z ust. 1 lub 2, nabywa obywatelstwo polskie, jeżeli po ukończeniu szesnastu lat, a przed upływem sześciu miesięcy od dnia osiągnięcia pełnoletniości złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia”.

Obywatel polski w myśl prawa polskiego nie może być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa. Oznacza to, że dziecko będzie miało polskie obywatelstwo.

Art. 75 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego reguluje uznanie dziecka poczętego, ale jeszcze nie urodzonego (nasciturusa). Doniosłość prawna art. 75 wiąże się z ogólniejszym problemem podmiotowości prawnej nasciturusa i wynikających z niej skutków prawnych. Podmiotowość nasciturusa ma charakter warunkowy, można mówić o zdolności prawnej pod warunkiem zawieszającym (por. orz. SN z dnia 7 października 1971 r., III CRN 255/71, OSN 1972, poz. 59). Sytuacja prawna nasciturusa jest swoista w tym znaczeniu, że dziecko poczęte, jeżeli urodzi się żywe, jest traktowane tak samo jak dziecko już urodzone, jeżeli sfery ich uprawnień są zbieżne ze sobą (por. orz. SN z dnia 4 kwietnia 1966 r., II PR 139/66, OSNCP 1966, poz. 158). Obowiązujące prawo cywilne nie regulowało dotychczas w generalny sposób sytuacji prawnej nasciturusa, ograniczając się do ustanowienia kilku przepisów w tej mierze, a mianowicie w sprawie alimentacji matki dziecka poczętego przed jego urodzeniem – art. 142 K.r.o., w odniesieniu do kuratora dla dziecka poczętego – art. 182 K.r.o., w sferze prawa spadkowego – art. 927 § 2 i art. 972 K.c.

Uznanie dziecka nie urodzonego

Przesłanką skuteczności uznania nasciturusa jest jego poczęcie, a nie tylko twierdzenie o poczęciu dziecka. Oznacza ono zapłodnienie będące wynikiem połączenia komórki rozrodczej żeńskiej (jaja) z komórką rozrodczą męską (plemnikiem). Ciąża powinna być stwierdzona badaniem lekarskim; nie wystarczy stwierdzenie objawów tzw. domyślnych lub prawdopodobnych, niezbędne są objawy pewne. Nie ma podstaw do tezy, że ustawa nie wymaga, aby uznający składał dowód poczęcia. Istotnie w omawianym przepisie nie ma wprost mowy o „dowodzie” poczęcia, niemniej jednak skoro poczęcie jest kategorią obiektywnie dającą się stwierdzić, może ono być wykazane. „Uznanie dziecka nie urodzonego jest skuteczne tylko o tyle, o ile dziecko urodzi się przed upływem 300 dni od daty jego domniemanego poczęcia. Jako datę domniemanego poczęcia należy z omawianego punktu widzenia uważać datę wskazaną przez mężczyznę w akcie uznania, a gdyby to nie nastąpiło – datę uznania”.

Uznanie odbywa się w USC, od obywatela obcego kraju będzie wymagane zaświadczenie o pełnej zdolności do czynności prawnych, tj. akt urodzenia oraz zaświadczenie wydane na jego podstawie z konsulatu.

To samo dotyczy uznania dziecka w Niemczech, ale wymagane będą wówczas od obojga Państwa te dokumenty.

Urodzenie dziecka w Niemczech przez Polkę a refundacja porodu przez NFZ

2. Dziecko urodzi się w Niemczech.

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby urodziła Pani dziecko w Niemczech. Jako obywatelka Polski ma Pani prawo na podstawie druku z NFZ urodzić w Niemczech i będzie to refundowane z NFZ.

Kolejnym krokiem będzie uznanie dziecka.

Uznanie dziecka w Niemczech

Uznanie dziecka dokonane przed właściwym organem zagranicznym jest dochowaniem wymaganej formy dla tej czynności (art. 12 ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. Prawo prywatne międzynarodowe, Dz. U. Nr 46, poz. 290 ze zm.).

Nie ma umowy międzynarodowej wielostronnej, która zawierałaby tego rodzaju normy kolizyjne, a w szczególności brak norm kolizyjnych dla uznania dziecka w Europejskiej Konwencji o statusie prawnym dziecka pozamałżeńskiego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1975 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 79, poz. 888 i 889), Konwencji o ochronie dzieci i współpracy w dziedzinie przysposobienia międzynarodowego, sporządzonej w Hadze dnia 29 maja 1993 r. (Dz. U. z 2000 r. Nr 39, poz. 448 i 449) oraz Konwencji o właściwości organów i prawie właściwym w zakresie ochrony małoletnich, sporządzonej w Hadze dnia 5 października 1961 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 106, poz. 519 i 520). Wobec tego miarodajne są tu normy kolizyjne polskiego prawa prywatnego międzynarodowego.

W literaturze przyjmuje się, że art. 19 § 2 zdanie drugie P.p.m., który stanowi, że uznanie dziecka podlega prawu państwa, którego dziecko jest obywatelem w chwili uznania, jest normą kolizyjną miarodajną tak dla samej czynności uznania dziecka, jak i dla unieważnienia dokonanego uznania. Podstawowym uzasadnieniem dla poddania unieważnienia uznania statutowi uznania jest to, że prawo właściwe dla czynności prawnej decydować powinno również o skutkach naruszenia norm prawnych dotyczących warunków dokonania tej czynności. Za przyjęciem takiego rozwiązania przemawia także to, że warunki dokonania uznania, pozostające w ścisłym związku z podstawami jego unieważnienia, reguluje ten sam system prawa, co w znacznym stopniu ułatwia postępowanie o unieważnienie. Fakt, że norma kolizyjna dotycząca uznania nie operuje pojęciem, które określałoby żądanie prowadzące do pozbawienia uznania mocy prawnej, ułatwia objęcie statutem uznania maksymalnie szerokiego wachlarza działań prowadzących w rezultacie do obalenia pochodzenia wynikającego z uznania.

Uznanie wymaga tych samych formalności co w Polsce. Dziecko jest wpisane do Księgi, a z niej można uzyskać odpis tzw. akt pochodzenia dziecka – odpowiednik naszego aktu urodzenia, a następnie na jego podstawie zarejestrować dziecko w Polsce, nadać mu PESEL, niezbędny do wszelkich formalności w kraju, w tym także wyrobienia dowodu osobistego, opieki medycznej.

Urodzenie dziecka w Niemczech i przywiezienie go do Polski

Problemowe będzie dla Pani przywiezienie dziecka do kraju, jeśli urodzi się ono w Niemczech, bowiem tam wyrobi Pani w konsulacie czasowy dokument tożsamości, a następnie przejdzie Pani przez procedurę w Polsce.

Łatwiej, szybciej i taniej będzie urodzić dziecko w Polsce, załatwić formalności, a następnie wyjechać z nim, jeśli taka będzie Pani decyzja.

Zasiłek na dziecko w Niemczech

Prawo do pobierania zasiłku na dziecko (Kindergeld) posiadają obywatele Niemiec, obywatele UE, Szwajcarii, Serbii, Czarnogóry, Bośni-Hercegowiny, Maroka, Tunezji, Algierii oraz Turcji (jeśli są zatrudnieni i opłacają składki ubezpieczeniowe na wypadek bezrobocia lub pobierają przykładowo zasiłek dla bezrobotnych lub zasiłek chorobowy) oraz wszyscy cudzoziemcy posiadający zezwolenie na osiedlenie się (Niederlassungserlaubnis) lub na pobyt (Aufenthaltserlaubnis).

Jeżeli ojciec dziecka spełnia wyżej wymienione przesłanki, wówczas będzie możliwość uzyskania zasiłku. Dobrze byłoby, gdyby Pani także miała zezwolenie na pobyt.

Pani pracuje w Polsce – to kolejna przesłanka do tego, aby załatwić formalności na miejscu. Będzie Pani przysługiwał zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru – bezwarunkowo, a następnie wychowawczy, jeśli spełni Pani ustawowe progi dochodowe, co oznacza, że nie zostaną przekroczone.

Może Pani wówczas wyjechać z dzieckiem do Niemiec czy do Egiptu.

W trakcie postępowania o uznanie dziecka wybiorą Państwo dla niego nazwisko – czy to w Polsce, czy w Niemczech.

Dziecku – jako obywatelowi polskiemu – przysługuje prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej na terenie UE.

Ojciec dziecka nie jest obywatelem niemieckim, ma natomiast ubezpieczenie z mocy ustawy, posiada więc prawo do zasiłków przewidzianych w prawie niemieckim, min. zasiłku rodzinnego. Gdybyście Państwo byli małżeństwem, nie zmieniłoby to sytuacji w zakresie prawa do świadczeń.

Świadczenia, jakie Pani przysługują, będą wypłacane według miejsca, w którym mieszkacie i obowiązujących tam stawek.

Z uwagi na nieznajomość praw do świadczeń, dodatków, łatwiej będzie Pani się ubiegać o świadczenia na miejscu – w Polsce. Będą niższe, ale proszę zwrócić uwagę, że nie ma Pani tytułu ubezpieczenia w żadnym z dwóch obcych krajów.