Obowiązki notariusza względem osób podpisujących akt notarialny

Obowiązki notariusza podczas podpisywania aktu notarialnego sprzedaży nieruchomości

Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie w art. 92 wskazuje, że „akt notarialny powinien zawierać:

1. dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu, a w razie potrzeby lub na żądanie strony – godzinę i minutę rozpoczęcia i podpisania aktu;
2. miejsce sporządzenia aktu;
3. imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządził zastępca notariusza – nadto imię i nazwisko zastępcy;
4. imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę i siedzibę osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie, imiona, nazwiska i miejsce zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a także innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu;
5. oświadczenia stron, z powołaniem się w razie potrzeby na okazane przy akcie dokumenty;
6. stwierdzenie, na żądanie stron, faktów i istotnych okoliczności, które zaszły przy spisywaniu aktu,
7. stwierdzenie, że akt został odczytany, przyjęty i podpisany;
8. podpisy biorących udział w akcie oraz osób obecnych przy sporządzaniu aktu;
9. podpis notariusza”.

Jeżeli w akcie bierze udział osoba, która nie umie lub nie może pisać, notariusz stwierdza, że osoba ta aktu nie podpisała, i podaje, z jakich powodów

Jeżeli akt notarialny dotyczy czynności prawnej, akt ten powinien zawierać treści istotne dla tej czynności. Ponadto akt notarialny powinien zawierać inne stwierdzenia, których potrzeba umieszczenia w akcie wynika z niniejszej ustawy, z przepisów szczególnych albo z woli stron.

Jeżeli akt notarialny w swej treści zawiera przeniesienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej albo ustanowienie prawa podlegającego ujawnieniu w księdze wieczystej, bądź obejmuje czynność przenoszącą własność nieruchomości, chociażby dla tej nieruchomości nie była prowadzona księga wieczysta, notariusz sporządzający akt notarialny jest obowiązany zamieścić w tym akcie wniosek o dokonanie wpisu w księdze wieczystej, zawierający wszystkie dane wymagane przepisami Kodeksu postępowania cywilnego. Notariusz jest obowiązany przesłać z urzędu sądowi właściwemu do prowadzenia ksiąg wieczystych wypis aktu notarialnego zawierający wniosek o wpis do księgi wieczystej wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu, w terminie trzech dni od sporządzenia aktu.

Jeżeli akt notarialny w swej treści zawiera przeniesienie własności nieruchomości dokonane przez osobę, na rzecz której zostało przekształcone prawo użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości na podstawie art. 1 ust. 1, 2 albo ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz. U. Nr 175, poz. 1459 oraz z 2007 r. Nr 191, poz. 1371), przed upływem 5 lat, licząc od dnia przekształcenia, notariusz, który sporządził ten akt, jest obowiązany przesłać z urzędu jego wypis organowi, który wydał decyzję o przekształceniu”.

Podatek od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego

Zgodnie z ustawą z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych „notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego” i „obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od uprzedniego zapłacenia podatku”.

Na mocy art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn „notariusze są płatnikami podatku od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie”.

Czy notariusz powinien udzielać informacji o obowiązku odprowadzenia podatku dochodowego strony umowy notarialnej?

Brak jest takich uregulowań w ustawach o podatku dochodowym, zatem ustawowy obowiązek udzielania informacji o podatku, a tym bardziej obliczania czy odprowadzania podatku dochodowego, nie ciąży na notariuszach, a na podatniku.

Trudno zresztą byłoby nawet taki obowiązek na notariusza nałożyć, bowiem to od podatnika zależy, co zrobi z uzyskanym przychodem, czy np. wykorzysta pieniądze na cele „mieszkaniowe” i tym samy skorzysta ze zwolnienia w podatku dochodowym od osób fizycznych (analogicznie jest przy tzw. uldze meldunkowej).