Obniżenie diety radnego z powodu częściowej nieobecności na sesji

Obniżenie diet dla radnych za wyjście z posiedzenia rady powiatu

Stan faktyczny, jaki wyłonił się z Pana opisu, przedstawia się następująco:

1. W chwili rozpoczynania sesji rady powiatu radni posiadali listę obecności.
2. Głosowano kilka uchwał, w których uczestniczyli jako głosujący.
3. Kilku radnych powiatowych wyszło w trakcie przerwy z sesji.
4. Po przerwie już nie wrócili na sesję.
5. Przewodniczący polecił księgowej obniżyć radnym dietę zgodnie z treścią Uchwały Rady Powiatu, która mówi, że dieta ulega obniżeniu z tytułu nieobecności na sesji.
6. Uchwała nie definiuje szczegółowo zakresu pojęcia „nieobecność na sesji”.

Kwestia diet dla radnych za udział w posiedzeniach rady powiatu regulowana jest ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.).

Na jej podstawie Rada Ministrów wydała rozporządzenie wykonawcze z dnia 26 lipca 2000 r. w sprawie maksymalnej wysokości diet przysługujących radnemu powiatu (Dz. U. Nr 61, poz. 709).

Stosownie do treści ustawy:

„Art. 21. 4. Na zasadach ustalonych przez radę powiatu, z zastrzeżeniem ust. 5, radnemu przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży służbowych. Rada powiatu przy ustalaniu wysokości diet radnych bierze pod uwagę funkcje pełnione przez radnego.

4a. Dieta nie przysługuje radnemu pełniącemu odpłatnie funkcję członka zarządu w powiecie, w którym uzyskał mandat.

5. Wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie półtorakrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 110, poz. 1255, z 2000 r. Nr 19, poz. 239 oraz z 2001 r. Nr 85, poz. 924 i Nr 100, poz. 1080).

5a. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokość diet przysługujących radnemu w ciągu miesiąca uwzględniając liczbę mieszkańców powiatów”.

Ustalenie zasad na jakich radnym przysługują diety

W oparciu o art. 21 ust. 4 rada powiatu ma prawo ustalenia zasad, na jakich radnym przysługują diety. Z prawa tego rady korzystają i ustalają w drodze odrębnych uchwał zasady przyznawania diet radnym. Rada powiatu podjęła uchwałę w sprawie ustalenia wysokości diet dla radnych powiatu. Organ nadzoru nie zakwestionował postanowień tej uchwały.

Sąd Administracyjny w Gliwicach w swym wyroku z dnia 30 czerwca 2011 r. (sprawa IV SA/Gl 405/11) wskazał w jego uzasadnieniu, że dieta radnego powiatu wypłacana jest radnemu dlatego, że sprawuje on mandat, a nie za uczestnictwo w składzie organów powiatu. Świadczenia te stanowią rekompensatę za utracone przez radnego zarobki oraz pozostałe związane z tym koszty. Zdaniem wojewody dieta radnego powiatu wypłacana jest radnemu dlatego, że sprawuje on mandat, a nie za uczestnictwo w składzie zarządu powiatu.

Czy nieobecność na części posiedzenia rady powiatu może być taktowana jako nieobecność na całym posiedzeniu?

Obecność jest zrozumiana jako co najmniej fizyczne przebywanie w danej chwili i w danym miejscu. Konieczność przebywania wynika z obowiązujących zasad i reguł. Jest to znajdowanie się gdzieś, przebywanie czasowe, zaznaczanie swojego istnienia w jakiejś sferze lub dziedzinie. Oczywiście zdarzają się sytuacje, gdy fizyczna obecność nie jest konieczna dla uznania, że dana osoba była obecna. Ma to miejsce np. w przypadku głosowania na odległość za pomocą środków porozumiewania się na odległość (wideokonferencje).

Nieobecność to brak kogoś lub czegoś w danym miejscu, niezaznaczanie swojego istnienia w jakiejś sferze lub dziedzinie, opuszczona lekcja, opuszczone zajęcia, na których obecność jest obowiązkowa, nieprzebywanie w jakimś miejscu o określonej porze; absencja.

W opisanym zdarzeniu faktycznym radni byli obecni na posiedzeniu rady co najmniej do ogłoszenia przerwy. Świadczy o tym nie tylko podpisanie listy obecności, lecz przede wszystkim udział w głosowaniach. Bez takiej obecności nie byłoby możliwe wzięcie udziału w głosowaniu nad uchwałami.

Nieobecność na części posiedzenia nie może być taktowana jako nieobecność na całym posiedzeniu. Byłoby to sprzeczne z faktycznym przebiegiem sesji. Takie podejście nie znajduje uzasadnienia w stanie faktycznym. Nie daje ono podstaw do stwierdzenia, że dany radny był nieobecny i że należy pozbawić go prawa do części diety z powodu nieobecności. Zauważę, że mogłoby to stanowić poświadczenie nieprawdy.

Rada powiatu ustaliła także zasady przyznawania radnym diet. W chwili udzielania niniejszej odpowiedzi nie jest znana treść uchwały, a jedynie jej zmiana dokonana w roku 2011 w odniesieniu do par. 1 uchwały. Od treści uchwały zależy w tym przypadku, kto ma rację.

Pozbawienie radnego diety w całości lub w części

Uchwała może przewidywać pozbawienie radnego diety w całości lub w części. Podstawą pozbawienia może być nieobecność na posiedzeniu w żaden sposób nieusprawiedliwiona lub usprawiedliwiona, nieobecność na części posiedzenia rady. Z brzmienia uchwały powinny wynikać jasne zasady pozbawiania części lub całości diety albo obowiązku zapłaty kary z tytułu nieobecności.

Jak wspomniałem, z uwagi na to, że wojewoda nie oponował przeciwko uchwale, jest ona obowiązującym prawem. Rada, ustalając zasady przyznawania diet, w razie gdyby chciała pozbawienia radnego diety za nieobecność na części posiedzenia, a nie tylko na całości, powinna to zaznaczyć w uchwale.

Osoba wykonująca uchwałę nie może domyślać się za uchwałodawcę, co miał on na myśli. Należy przyjmować racjonalność uchwałodawcy. Tym bardziej, że spotykane są uchwały rozróżniające nieobecność całkowitą na sesji rady oraz nieobecność częściową. Ponadto rozróżniają nieobecność usprawiedliwioną i nieusprawiedliwioną.

Jeżeli z treści uchwały wynika, że w razie częściowej nieobecności radnemu potrąca się część diety oraz kto to robi i w jakim trybie – uprawniona osoba lub organ mają prawo to uczynić w sytuacji, gdy radny jest obecny tylko na części posiedzenia.

Jeżeli z uchwały wynika uprawnienie do obniżenia diety z powodu nieobecności, bez bliższego określenia, co to oznacza – nieobecność powinna być zupełna, trwała i całkowita, czyli obejmować całe posiedzenie, a nie tylko jego część. Brak jest podstaw do obniżania diety z powodu nieobecności częściowej.