Jak bronić się przed obniżeniem alimentów na dziecko?

Świadczenie alimentacyjne względem dziecka pełnoletniego

Zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

W art. 133 § 1 K.r.io. określono, że rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Kolejną podstawę do dochodzenia świadczeń alimentacyjnych stanowi art. 133 § 2 K.r.io.. Jeżeli bowiem nie zachodzi przypadek określony powyżej w art. 133 § 1 (obowiązek świadczeń alimentacyjnych wobec dzieci), to uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

Jednocześnie wart. 133 § 3 K.r.io. określono, że „rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się”.

Od czego zależy wysokość alimentów?

Zakres świadczeń alimentacyjnych ustalono wart. 135 § 1 K.r.io. zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. W przypadku dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, wykonanie obowiązku alimentacyjnego może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego (art. 135 § 2 K.r.io.). Jednocześnie na zakres obowiązku alimentacyjnego nie wpływają świadczenia otrzymywane przez uprawnionego z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 192, poz. 1378 oraz z 2008 r. Nr 134, poz. 850) podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji oraz świadczenia dla rodziny zastępczej (art. 135 § 3 K.r.io.).

Zgodnie z art. 138 K.r.io. „w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego”, w tym obniżenia alimentów.

Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech (art. 137 § 1 K.r.io.).

Alimenty na niepełnosprawne pełnoletnie dziecko

Możliwość zasądzenia alimentów od rodziców na rzecz pełnoletniego dziecka była przedmiotem Uchwały Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r. w sprawie wytycznych w zakresie wykładni prawa i praktyki sądowej w sprawach o alimenty, sygn. akt III CZP 91/86 (M.P.88.6.60). W uchwale tej wskazano, że osiągnięcie pełnoletniości przez uprawnionego samo przez się nie wyłącza obowiązku alimentacyjnego (art. 133 § 1 K.r.io.).

Uzyskanie pełnoletniości nie zmienia zatem, co do zasady, sytuacji prawnej dziecka w zakresie alimentów nie powoduje automatycznego obniżenia alimentów.

Zgodnie z wyrokiem NSA w Łodzi z dnia 16.10.2003 r., sygn. akt I SA/Łd 788/02: „wiek dziecka nie przesądza o istnieniu bądź nieistnieniu obowiązku alimentacyjnego, lecz możliwości dziecka do samodzielnego utrzymania się, dochody z jego majątku, a także niedostatek”.

Przede wszystkim jedną z okoliczności, która decyduje o obowiązku alimentacyjnym ojca wobec dorosłego dziecka, jest niemożność samodzielnego utrzymania się dziecka.

Z opisanej przez Panią sytuacji wynika, że ma to miejsce w przypadku Pani syna, który jest całkowicie niezdolny do pracy. W orzecznictwie sądowym wskazywano, że np. inwalidztwo drugiej grupy i związany z tym brak możliwości samodzielnego utrzymywania się przez pełnoletnie dziecko uzasadnia obowiązek alimentacyjny rodziców, o którym mowa wart. 133 § 1 K.r.io. (wyrok SN z 12.05.1998 r., sygn. akt II CKN 722/97). Podobnie całkowita niezdolność pełnoletniego dziecka do pracy nie wyłącza w pewnych sytuacjach obowiązku alimentacyjnego rodziców (uchwała SN z 31.01.1986 r., sygn. akt III CZP 76/85).  

W związku z tym proszę się bronić przed obniżeniem alimentów, wskazując m.in. na to, że syn jest całkowicie niezdolny do pracy i nie ma w ogóle możliwości samodzielnego utrzymania się. Ponadto proszę zaakcentować wydatki, jakie są konieczne na rzecz syna (np. zakup leków, elementów do ćwiczeń, inne wydatki takie, jak odzież, żywność itp.). Jednocześnie proszę wyraźnie zaznaczyć, że Pani możliwości alimentacyjne względem syna są ograniczone przez Pani skromne możliwości zarobkowe – nie może Pani pracować i utrzymuje się tylko z renty.