Obniżenie ceny samochodu z powodu ukrytych wad

Świadomość istotnej wady samochodu

Podaje Pan, że zakupił Pan samochód od osoby prywatnej. Miał Pan świadomość, że samochód był po kolizji – sprzedawca napisał to w ogłoszeniu, podał też, jakie części są do wymiany. Zapyta Pan sprzedawcy (nie wiem, w jakiej formie), czy wymiany wymaga też podłużnica – sprzedawca zapewnił, że nie, ponieważ było to weryfikowane w warsztacie. Sprzedawca jest rzeczoznawcą samochodowym, więc Pana zdaniem musiał wiedzieć o uszkodzeniu podłużnicy. Zapytuje Pan, czy w takiej sytuacji może Pan żądać obniżenia ceny samochodu lub zwrotu kosztów za naprawę podłużnicy.

Na mocy art. 556 Kodeksu cywilnego sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną. Wedle orzecznictwa przepisy o rękojmi za wady fizyczne rzeczy odnoszą się także do rzeczy używanych (SA w Katowicach, wyrok z dn. 3 lipca 2008 r., sygn. akt V ACa 239/08).

Wadą fizyczną rzeczy jest jej niezgodność z umową. Z taką natomiast mamy do czynienia m.in. jeśli rzecz nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia; jeśli nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór; nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia (art. 556¹ § 1 pkt 1, 2, 3).

Sprzedawca przy tym nie odpowiada, jeśli wiedział Pan o wadzie w chwili zawarcia umowy (art. 557 § 1).

W Pana wypadku podaje Pan, że sprzedawca informował przed zawarciem umowy, że samochód jest powypadkowy i wymaga naprawy konkretnych części w samochodzie. Nie tylko nie wymienił podłużnicy, ale też na Pana zapytanie odpowiedział, że nie wymaga ona wymiany (nie została uszkodzona), a taką diagnozę poparł swoją fachową wiedzą rzeczoznawcy samochodowego, wobec czego mógł Pan nabrać przekonania, że jego diagnoza jest trafna.

Rękojmia za wady samochodu

Z powyższego wynika, że mamy do czynienia z wadą pojazdu w rozumieniu przepisów o rękojmi, mamy także do czynienia z nienależytym wykonaniem umowy – miał Pan otrzymać samochód ze sprawną podłużnicą. Jednakże to Pan musi udowodnić przed ewentualnym sądem, że zapewnienie sprzedawcy co do sprawności podłużnicy miało miejsce. W mojej ocenie nie wystarczy wskazanie, że w ogłoszeniu nie wskazano podłużnicy jako części do wymiany (choć to oczywiście będzie także okoliczność przemawiająca za Panem). Skoro bowiem nabył Pan samochód powypadkowy, musiał się Pan liczyć z tym, że nie będzie on w pełni sprawny i powinien Pan zweryfikować zakres uszkodzeń (według zasad należytej staranności – jak się wydaje w takim kierunku idzie orzecznictwo). W tym wypadku jednak istotne znaczenie ma zapewnienie, że samochód ma pewną cechę (podłużnicę niewymagającą wymiany) i to, że to zapewnienie miało miejsce, powinien Pan udowodnić (dokumentami, korespondencją, zeznaniami świadków itd.). Ponadto będzie Pan musiał też dowieść, że podłużnica rzeczywiście wymagała wymiany, a dla dochodzenia odszkodowania – kosztu tej wymiany. To na Panu jako na wywodzącemu konsekwencje prawne z pewnych faktów spoczywa obowiązek udowodnienia tych faktów (art. 6 Kodeksu cywilnego, art. 232 Kodeksu postępowania cywilnego).

To, że wiedział Pan, iż samochód jest powypadkowy, nie oznacza, że nie może Pan dochodzić roszczeń, bo zakres uszkodzeń jest inny niż wynikający z treści transakcji (por. wyrok SO z 13 czerwca 2019 r. w Olsztynie, sygn. akt IX Ca 1195/18). Zgodnie z art. 560 Kodeksu cywilnego:

„Art. 560. § 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.

§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia.

§ 3. Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.

§ 4. Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna”.

Żądania kupującego z powodu ukrycia ważnej wady samochodu

Jeśli zatem będzie Pan dochodził roszczeń z tytułu rękojmi, może Pan żądać obniżenia ceny, obliczonej stosownie to proporcji ceny pojazdu bez tej wady do ceny pojazdu z wadą. Niekoniecznie zatem musi to być kwota odpowiadająca kosztowi wymiany podłużnicy. Dopiero dochodzenie odszkodowania z art. 471 Kodeksu cywilnego (z tytułu nienależytego wykonania umowy) pozwala na określenie roszczenia jako kosztów, które Pan poniósł z powodu nienależytego wykonania umowy.