Nieumyślne spowodowanie śmierci

Nieumyślne spowodowanie śmierci przez osobę nieletnią

Jak stanowi art. 155 Kodeksu karnego (w skrócie K.k.), kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu. Ponieważ Pani kolega w chwili zdarzenia miał 17 lat, podlega odpowiedzialności karnej na zasadach określonych w Kodeksie karnym (art. 10 § 1 K.k.) – jak sprawca młodociany. Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat (art. 115 § 10 K.k.).

Okoliczności zdarzenia ustali prokuratura w ramach prowadzonego śledztwa, a ponieważ Pani kolega był poczytalny w chwili zdarzenia, tj. nie miał ograniczonej zdolności rozpoznania znaczenia swojego czynu i pokierowania własnym postępowaniem, należy liczyć się z wniesieniem aktu oskarżenia do sądu. Minimalna kara, jakiej wymierzenia może zażądać prokurator, to trzy miesiące pozbawienia wolności. Przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci jest tzw. przestępstwem publicznoskargowym, co oznacza, że do ścigania sprawcy nie jest potrzebna zgoda czy wniosek o ściganie pochodzący od osób najbliższych pokrzywdzonego. Analizując stan faktyczny sprawy, na podstawie przekazanego opisu, nie ma podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary, co najwyżej można oczekiwać jej nadzwyczajnego złagodzenia, o czym w dalszej części odpowiedzi.

Wymierzenie kary młodocianemu sprawcy

Na podstawie przepisu art. 53 § 1 K.k., wskazującego dyrektywy sędziowskiego wymiaru kary, sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego (art. 53 § 2 K.k.).

Ponadto, wymierzając karę nieletniemu albo młodocianemu, sąd kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawcę wychować (art. 54 § 1 K.k.). Ustaleniu powyższych okoliczności służą m.in. przeprowadzane wywiady środowiskowe w miejscu zamieszkania i w środowisku sprawcy. Z całą pewnością istotne okoliczności łagodzące to:

• Pani kolega jest uczniem szkoły średniej,
• nie miał dotychczas konfliktów z prawem,
• pokrzywdzony w pewien sposób go sprowokował do określonej reakcji,
• Pani kolega udzielił mu szybkiej pomocy.

Czy sąd w przypadku nieumyślnego spowodowania śmierci może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności?

Jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat (jak w przypadku nieumyślnego spowodowania śmierci), sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności do lat 2, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny; karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach i latach (art. 58 § 3 K.k.). W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne oraz ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary (art. 34 § 2 K.k.). Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym. Grzywna z kolei wymierzana jest w stawkach dziennych (od 10 do 540 stawek). Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych ani też przekraczać 2000 złotych (art. 33 § 3 K.k.).

Czy osoba nieletnia może liczyć na karę łagodniejszego rodzaju?

Gdyby zarzucony koledze w akcie oskarżenia czyn był zagrożony karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat albo karą łagodniejszego rodzaju, a społeczna szkodliwość czynu nie byłaby znaczna, sąd mógłby odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli orzekłby równocześnie środek karny, a cele kary zostałyby przez ten środek spełnione (art. 59 § 1 K.k.). W opisanej sytuacji nie ma jednak podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary. Jeśli sąd wymierzy koledze karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą dwóch lat, kara ta będzie mogła zostać warunkowo zawieszona na okres od 3 do 5 lat, biegnący od dnia uprawomocnienia się orzeczenia (art. 70 § 2 K.k.). Można spodziewać się również, że sąd nadzwyczajnie złagodzi karę orzeczoną wobec kolegi z uwagi na fakt, że jest on sprawcą młodocianym, jeśli będzie to miało znaczenie wychowawcze. W ten sposób zamiast kary pozbawienia wolności kolega może zostać skazany na grzywnę albo ograniczenie wolności (art. 60 § 1 i § 6 pkt 4 K.k.); kary te także mogą zostać warunkowo zawieszone na okres próby od roku do trzech lat (art. 70 § 1 pkt 2 K.k.).