Nieujawnione dochody z pracy na czarno i darowizny sprzed lat - konsekwencje podatkowe

Postępowania w sprawie nieujawnionych źródeł przychodów

Generalnie samo posiadanie środków na koncie z pracy „na czarno” albo z nieopodatkowanej darowizny od ojca nie jest karane. Problemem jest jednak sfinansowanie jakiegoś zakupu za takie środki. A to dlatego, że urząd skarbowy ma prawo wezwać podatnika do udokumentowania pochodzenia środków pieniężnych przeznaczonych np. na zakup nieruchomości. Brak możliwości udokumentowania źródeł pochodzenia środków pieniężnych może być źródłem bardzo dotkliwych konsekwencji dla podatnika, bowiem urząd skarbowy będzie miał możliwość wszczęcia postępowania w sprawie nieujawnionych źródeł przychodów.

Do przychodów ze źródeł nieujawnionych zalicza się nadwyżkę wydatków nad przychodami opodatkowanymi lub nieopodatkowanymi:

• nieznajdującymi pokrycia w ujawnionych źródłach, obejmujące przychody ze źródeł wskazanych przez podatnika lecz ujawnione w nieprawidłowej wysokości;
• przychodami (dochodami) ze źródeł nieujawnionych niewskazanych przez podatnika i nieustalonych przez organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej.

Od przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych organ wymierza zaś podatek w wysokości 75% podstawy opodatkowania.

W toku postępowania w sprawie nieujawnionych źródeł ciężar dowodu w zakresie wykazania, jakimi przychodami zostały pokryte wydatki, spoczywa zatem na podatniku.

O owej stawce karnej stanowi art. 20 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym w roku podatkowym oraz w latach poprzednich, pochodzącym z przychodów opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania. Od tak ustalonej podstawy opodatkowania, od której nie odlicza się kosztów, wymierza się podatek według stawki 75 procent.

Nieujawnione darowizny

Natomiast co do kwot z emerytury, jaką przekazywał Panu ojciec, to mamy do czynienia z darowizną. Ta, by nie korzystała z opodatkowania, powinna być zgłoszona do naczelnika urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia jej otrzymania. Brak zgłoszenia powoduje, że podlega opodatkowaniu jak dla I grupy podatkowej. Brak uiszczenia podatku powoduje uznanie takiego czynu za oszustwo podatkowe z art. 56 Kodeksu karnego skarbowego (K.k.s.). Stanowi on, że:

„§ 1. Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

(…)

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia lub wbrew obowiązkowi nie składa ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub składa je niezgodnie z wzorem dokumentu elektronicznego.”

W takim przypadku organ zastosuje opodatkowanie karną 20-procentową stawką podatku.

Nie wiem i nie mogę przewidzieć, jak fiskus potraktuje odsetki od kwot nieopodatkowanych (darowizna renty od ojca) oraz od kwot ze źródeł pracy nieujawnionych (na czarno). Prawdopodobnie pominie je, bowiem jest to już kwestia umowy rachunku bankowego.

Przedawnienie zobowiązania podatkowego

Natomiast zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin podatku. Jeśli zatem od dnia otrzymania od ojca ostatniej renty minęło 5 lat, to nastąpiło przedawnienie możliwości zastosowania przez US 20-procentowej karnej stawki za niepodatkowaną i niezgłoszoną darowiznę. Skoro ostatnie przekazanie miało miejsce w 2013 r., to doszło do przedawnienia w tym zakresie.

Co zaś się tyczy środków z pracy na czarno, to 5 latach, licząc od końca roku, w którym powstały źródła nieujawnione, zobowiązanie z tego tytułu ulega przedawnieniu, co oznacza, że organ podatkowy nie może wydać decyzji nakładającej 75% podatek. A zatem, jeśli minęło 5 lat od ostatniego przychodu z pracy na czarno, to również doszło do przedawnienia.

Jeśli więc w toku zakupu jakiegoś mienia urząd skarbowy wniesie o wskazanie źródeł pochodzenia majątku, a Pan nie będzie w stanie ich wykazać, to US nie może naliczyć stawki karnej, bowiem doszło do przedawnienia (jeśli minęło 5 lat).

Przedawnienie oszustwa skarbowego

Co do ewentualnego zarzutu oszustwa skarbowego z art. 56 § 3 K.k.s. (za brak opodatkowania darowizny i nieopodatkowania w PIT dochodów z pracy na czarno) – to zgodnie z art. 44 § 2 K.k.s. karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności. Jeśli zatem minęło 5 lat od ostatniej darowizny renty i ostatniego dochodu z pracy na czarno, to i skazanie z art. 56 § 3 K.k.s. nie może nastąpić z uwagi na przedawnienie karalności. Bieg przedawnienia przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej rozpoczyna się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności.