Nieuczciwe wzbogacenie się kochanki męża kosztem naszej rodziny

Jak wynika z Pani pytania, jest Pani z mężem w dalszym ciągu w związku małżeńskim. Macie Państwo wspólność małżeńską majątkową i spłata długów męża rzeczywiście uratowała Pani rodzinę przed dużymi kłopotami.

Może na początek przytoczę obowiązujące przepisy dotyczące małżeńskiego ustroju majątkowego. Otóż zgodnie z art. 31. § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków”.

„Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą w szczególności:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę;

3) przedmioty majątkowe służące do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego”.

Oceniając wydatki męża, o których Pani napisała, zapewne można uznać, że rozporządzał majątkiem wspólnym. Zgodnie Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym „Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny”.

Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy stanowią inaczej. Chodzi o art. 37, który określa, kiedy do dokonania czynności prawnej potrzebna jest zgoda drugiego małżonka.

„Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:

1) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków;

2) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal;

3) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa;

4) darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych”.

Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Zgoda może być wyrażona przed dokonaniem czynności lub równocześnie z jej dokonaniem. Wyrażenie zgody po dokonaniu czynności (potwierdzenie), jest również dopuszczalne, jednakże tylko w odniesieniu do umów, natomiast nie może dotyczyć jednostronnych czynności prawnych.

Wymaganie zgody drugiego z małżonków do dokonania „darowizny” (art. 37 § 1 pkt 4) oznacza, że taka zgoda potrzebna jest do zawarcia umowy darowizny jako umowy nazwanej, określonej w art. 888 Kodeksu cywilnego. Zgody drugiego z małżonków nie wymagają bezpłatne przysporzenia niestanowiące darowizny.

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowiznę wyróżnia wśród innych czynności prawnych to, że ma ona na celu nieodpłatne przysporzenie obdarowanemu korzyści (wzbogacenie obdarowanego) kosztem majątku darczyńcy.

Zgody drugiego z małżonków wymaga darowizna z majątku wspólnego, bez względu na przedmiot darowizny (nieruchomość, rzecz ruchoma) i bez względu na czyją rzecz jest dokonana. Zgody nie wymagają jedynie drobne darowizny zwyczajowo przyjęte.

Darowizny zwyczajowo przyjęte to takie, które zgodnie z tradycją i zwyczajami panującymi w danym środowisku (kraju, regionie, rodzinie) dokonywane są z okazji świąt, uroczystości i zdarzeń o charakterze osobistym (np. urodzin, imienin, ukończenia szkoły, awansu zawodowego) i rodzinnym (np. rocznicy ślubu, urodzin dziecka).

O tym, czy darowizna jest drobna, świadczy jej wartość. Ocena w tym względzie zależy od okoliczności danego przypadku. Wśród tych okoliczności istotne znaczenie ma stan majątkowy darczyńcy i obdarowanego.

Umowa zawarta bez zgody drugiego z małżonków w wyniku czynności prawnej jednego z małżonków, wymagającej zgody drugiego z nich (art. 37 § 1), jest czynnością prawną niezupełną. Powstaje tzw. stan bezskuteczności zawieszonej do chwili potwierdzenia albo odmowy potwierdzenia umowy przez drugie z małżonków. W tym czasie umowa wiąże strony i żadna z nich nie może zwolnić się od umowy z powodu braku zgody jednego z małżonków jednej z nich na zawarcie umowy

Skutkiem potwierdzenia umowy przez jedno z małżonków jest ustanie stanu bezskuteczności zawieszonej umowy i uznanie jej za ważną od chwili zawarcia.

Odmowa potwierdzenia umowy nie wymaga zachowania szczególnej formy. Może być wyrażona przez każde zachowanie się jednego z małżonków, które ujawnia jego wolę w sposób dostateczny. Wyrazem woli odmowy potwierdzenia umowy może być w szczególności wytoczenie przez tego z małżonków, którego zgoda na zawarcie umowy była potrzebna, powództwa o ustalenie nieważności umowy ze względu na jej zawarcie bez wymaganej zgody.

Zatem jeżeli takie umowy były zawarte, może Pani wystąpić z powództwem. Takie są przepisy, lecz wątpię, aby mąż dokonywał czynności prawnych, np. zbycia, obciążenia, nabycia, jeżeli tak – musiałaby Pani mieć na to dowody.

Natomiast co do ewentualnych darowizn – czy ma Pani dowody na to, że mąż dokonywał darowizn i ewentualnie jakich na rzecz tej Pani, czy tylko to tylko przypuszczenia? Podejrzewam, że mąż może podtrzymywać, że były to niewielkie kwoty niestanowiące darowizny (zwyczajowo przyjęte).

Także sytuacja nie jest łatwa, a wina wzbogacenia tej osoby kosztem Pani majątku, leży tak samo po stronie męża, jak i tej kobiety.