Nieprawidłowe ustalenie powierzchni działek przy modernizacja ewidencji gruntów i budynków

Modernizacja ewidencji gruntów i budynków

Z opisu wynika, że na razie na gruncie był geodeta, a postępowanie w sprawie modernizacji jest w toku. Z pewnością należałoby w tej sprawie przeanalizować dokumentację ze starostwa: minimum postanowienie o wszczęciu postępowania dotyczącego modernizacji, postęp prac, a także ogłoszenie o wyłożeniu projektu do wglądu i zgłaszania uwag.

Zgodnie z treścią art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2016 r. poz. 1629, zwanej dalej „p.g.i.k.”) – ewidencję gruntów i budynków prowadzą starostowie, których zadaniem jest stosownie się do Rozporządzenia ministra rozwoju, pracy i technologii z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków, utrzymanie operatu ewidencyjnego w stanie aktualności, tj. zgodności z dostępnymi dla organu dokumentami i materiałami źródłowymi. W tym celu starosta może zarządzić przeprowadzenie modernizacji ewidencji gruntów i budynków na obszarze poszczególnych obrębów ewidencyjnych.

Modernizacja ewidencji jest definiowana jako zespół działań technicznych, organizacyjnych i administracyjnych podejmowanych przez starostę w celu: uzupełnienia bazy danych ewidencyjnych i utworzenia pełnego zakresu zbiorów danych ewidencyjnych zgodnie z wymogami rozporządzenia, modyfikacji istniejących danych ewidencyjnych do wymagań określonych w rozporządzeniu, poprawy funkcjonowania informatycznego systemu obsługującego bazę danych ewidencyjnych. Przy tym działania modernizacyjne polegające na uzupełnieniu bazy danych ewidencyjnych i modyfikacji istniejących danych wykonuje się w sposób ciągły w ramach bieżącej aktualizacji operatu ewidencyjnego. Zgodnie z § 30.1. Rozporządzenia przebieg granic działek ewidencyjnych w procesie zakładania, modernizacji albo bieżącej aktualizacji ewidencji wykazuje się na podstawie:

1. dokumentacji geodezyjnej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego sporządzonej na potrzeby:
   a) postępowania rozgraniczeniowego,
   b) postępowania w sprawie scalenia lub wymiany gruntów,
   c) postępowania w sprawie scalenia i podziału nieruchomości,
   d) postępowania sądowego lub administracyjnego, a następnie wykorzystanej do wydania prawomocnego orzeczenia sądowego lub ostatecznej decyzji administracyjnej,
   e) podziału nieruchomości,
   f) wznowienia znaków granicznych, wyznaczenia punktów granicznych lub ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych;
2. innych materiałów zasobu dotyczących przebiegu granic;
3. dokumentacji geodezyjnej sporządzonej przez Straż Graniczną, jeżeli dokumentacja ta określa przebieg granic państwa z dokładnością odpowiednią dla ewidencji.

Uwagi i zarzuty do projekcie operatu opisowo-kartograficznego modernizacji ewidencji gruntów i budynków

Postanowienia art. 24a P.g.i.k. regulują tryb postępowania mającego na celu przeprowadzenie modernizacji ewidencji gruntów i budynków, terminy zgłaszania uwag do danych zawartych w projekcie operatu opisowo-kartograficznego i zarzutów do operatu, oraz sposób i formę załatwiania przez organ prowadzący modernizację uwag i zarzutów.

Zgodnie z art. 24a ust. 2 P.g.i.k. starosta podaje do publicznej wiadomości informację o rozpoczęciu prac geodezyjnych oraz informuje o trybie postępowania związanego z modernizacją ewidencji gruntów i budynków. Informacje, o których mowa w ust. 2, podlegają wywieszeniu na okres 14 dni na tablicy ogłoszeń w siedzibie starostwa powiatowego (ust. 3). Projekt operatu opisowo-kartograficznego podlega, na okres 15 dni roboczych, wyłożeniu do wglądu osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, w siedzibie starostwa powiatowego (ust. 4). Starosta informuje o terminie i miejscu wyłożenia, o którym mowa w ust. 4, poprzez wywieszenie tej informacji na tablicy ogłoszeń w siedzibie starostwa powiatowego i właściwego urzędu gminy, na co najmniej 14 dni przed dniem wyłożenia, oraz ogłoszenia jej w prasie o zasięgu krajowym (ust. 5). Po upływie terminu, o którym mowa w ust. 4, projekt operatu opisowo-kartograficznego staje się operatem ewidencji gruntów i budynków. Informację o tym starosta ogłasza w dzienniku urzędowym województwa (ust. 8). Ustawa w art. 24a ust. 6 przewiduje możliwość zgłaszania uwag do danych zawartych w projekcie, lub zarzutów do operatu – ust. 9 – w zależności od etapu prac modernizacyjnych. Sposobem załatwienia uwag do projektu operatu modernizacji gruntów i budynków jest udzielenie przez organ informacji o sposobie ich rozpatrzenia oraz uczynienie w protokole wzmianki o treści uwag i sposobie ich rozpatrzenia (ust. 7), natomiast o uwzględnieniu lub odrzuceniu zarzutów starosta rozstrzyga w drodze decyzji (ust. 10). Zarzuty zgłoszone po terminie określonym w ust. 9 traktuje się jak wnioski o zmianę danych objętych ewidencją gruntów i budynków (ust. 12).

Zgodnie z treścią rozporządzenia źródłami danych ewidencyjnych niezbędnych do założenia ewidencji są:

1. materiały i informacje zgromadzone w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym;
2. wyniki pomiarów fotogrametrycznych;
3. wyniki terenowych pomiarów geodezyjnych;
4. dane zawarte w innych ewidencjach i rejestrach, prowadzonych na podstawie odrębnych przepisów przez: sądy, organy administracji publicznej oraz państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne;
5. dane zawarte w dokumentach udostępnionych przez zainteresowane osoby, organy i jednostki organizacyjne;
6. dane zawarte w dokumentacji architektoniczno-budowlanej gromadzonej i przechowywanej przez organy administracji publicznej;
7. wyniki oględzin.

Przytoczona wyżej regulacja art. 24a ust. 9 P.g.i.k. przewiduje zgłaszanie zarzutów w określonym w nim terminie od dnia ogłoszenia informacji, o której mowa w ust. 8. W przepisie tym chodzi o operat powstały w toku postępowania mającego na celu modernizację ewidencji. Przepis ten należy wykładać w ten sposób, że tryb zgłaszania zarzutów przewidziany w art. 24a ust. 9 P.g.i.k. dotyczy tylko danych wynikających z operatu powstałego dla potrzeb przeprowadzenia modernizacji ewidencji i ogranicza zakres wnoszonych uwag i zarzutów do danych stanowiących zapisy nowe. Takie rozumienie znajduje oparcie także w regulacji dotyczącej składania zastrzeżeń do prowadzonej modernizacji na etapie wyłożenia projektu operatu, która przewiduje możliwość składania uwag do danych ujawnionych w projekcie operatu – ust. 6 omawianego przepisu.

Zgodnie z § 33 ww. Rozporządzenia: „1. Ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych wraz z danymi dotyczącymi punktów granicznych dokonuje geodeta posiadający uprawnienia zawodowe w zakresie, o którym mowa w art. 43 pkt 2 lub 5 ustawy, zwany dalej »geodetą uprawnionym«, na podstawie zgodnych wskazań podmiotów, o których mowa w § 11 pkt 2 lit. a i § 12 pkt 1, potwierdzonych ich zgodnym oświadczeniem złożonym do protokołu ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych, jeżeli wskazywany przebieg nie jest sprzeczny z informacjami zawartymi w dostępnych dokumentach dotyczących przebiegu ustalanych granic.

2. W przypadku gdy właściwe podmioty nie złożą do protokołu ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych zgodnego oświadczenia, o którym mowa w ust. 1, przebieg granic działek ewidencyjnych wraz z danymi dotyczącymi punktów granicznych ustala geodeta uprawniony według ostatniego spokojnego stanu posiadania, jeżeli ten stan posiadania nie jest sprzeczny z informacjami zawartymi w dostępnych dokumentach określających stan prawny gruntów w granicach tych działek.

3. W przypadku gdy spokojnego stanu posiadania, o którym mowa w ust. 2, nie można stwierdzić lub jest on sprzeczny z informacjami zawartymi w dostępnych dokumentach określających stan prawny gruntów, przebieg granic działek ewidencyjnych obejmujących te grunty wraz z danymi dotyczącymi punktów granicznych ustala geodeta uprawniony po zbadaniu położenia znaków i śladów granicznych oraz przeprowadzeniu analizy wszelkich dostępnych dokumentów, zawierających informacje mające znaczenie w tym zakresie, w tym oświadczeń zainteresowanych podmiotów.”

Skarga do sądu administracyjnego

Spory graniczne nie wstrzymują czynności związanych z założeniem ewidencji. W razie ich wystąpienia przebieg spornych granic działek ewidencyjnych wykazuje się na podstawie danych państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego lub wyników pomiaru stanu posiadania na gruncie.

Z przepisu art. 20 Prawa geodezyjnego i kartograficznego wynika, że ewidencja gruntów i budynków jest jedynie zbiorem informacji o gruntach i budynkach. Co do gruntów zawiera ona dane o ich położeniu, granicach, powierzchni, rodzajach użytków gruntowych oraz ich klas gleboznawczych, oznaczenia ich ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, właścicielach i władających. Z takiego statusu ewidencji gruntów wynika – co doktryna i orzecznictwo zgodnie przyjmują – że zapisy w ewidencji gruntów mają wyłącznie charakter techniczno-deklaratoryjny, a dokonywane zmiany nie mogą rozstrzygać o prawie własności ani przedmiocie własności. Wszelkie spory zaistniałe w wyniku przeprowadzonych zmian ewidencyjnych dotyczące między innymi przebiegu granic nie mogą być rozstrzygane w postępowaniu z zakresu ewidencji gruntów (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 listopada 1996 r. II SA 1824/95).

Reasumując – może Pani wraz z siostrą złożyć uwagi do protokołu, jeśli geodeta nie przeprowadził granicy według ostatniego stanu spokojnego posiadania – czyli tak, jak jest na gruncie.

Właściwą reakcją na niesłuszną modernizację jest użycie trybu administracyjnego, łącznie ze skargą do sądu administracyjnego. Zatem proszę zgłosić na piśmie uwagi do operatu starostwa.