Niepełnoletni spadkobierca

Sporządzenie testamentu na rzecz prawnuczki

Dziedziczyć można albo testamentowo, albo z ustawy. Jeśli istotnie Pani dziadek sporządził testament na rzecz prawnuczki, to jest ona jedyną spadkobierczynią całego majątku, z wyłączeniem spadkobiercy ustawowego, którym jest Pani ojciec. Taki spadkobierca może jednak żądać od spadkobiercy testamentowego wypłacenia mu zachowku, o czym poniżej.

Sam fakt sporządzenia testamentu na rzecz prawnuczki nie upoważnia jeszcze do dysponowania majątkiem dziadka. Zgodnie z art. 1027 Kodeksu cywilnego (w skrócie: K.c.) względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia.

Jak uzyskać dokument potwierdzający dziedziczenie?

Należy więc w tym momencie uzyskać taki dokument, który będzie stwierdzał, ze Pani córka jest spadkobierczynią dziadka. W tym celu proponuję udać się z testamentem do notariusza, który otworzy spadek, a następnie sporządzi protokół dziedziczenia i wyda Pani notarialne poświadczenie dziedziczenia. Koszt takiego postępowania przed notariuszem wynosi ok. 200 zł. Tańsze rozwiązanie to złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku przez sąd. W tym celu należy złożyć do sądu rejonowego ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy wniosek o stwierdzenie nabycia spadku przez osobę wskazaną w testamencie. Do wniosku należy dołączyć testament oraz akt urodzenia Pani córki, aby udowodnić, że jest Pani jej prawną opiekunką może występować w jej imieniu jako przedstawicielka ustawowa. Należy także wskazać we wniosku Pani ojca jako spadkobiercę ustawowego – ma on bowiem prawo występować w tym postępowaniu jako uczestnik. Trzeba też dołączyć do wniosku akt urodzenia ojca. Wniosek podlega opłacie w wysokości 50 zł. Do tego doliczyć trzeba opłatę za złożenie oświadczenia o przyjęciu przez córkę spadku, jeśli od śmierci dziadka nie upłynął okres sześciu miesięcy.

Dziedziczenie przez małoletnie dziecko

Ponieważ córka jest małoletnia, nie posiada zdolności procesowej i nie może sama reprezentować swoich interesów. Takich czynności dokonują za dzieci rodzice jako przedstawiciele ustawowi. Z tego względu to Pani musi złożyć wniosek w imieniu niepełnoletniej spadkobierczyni. Pani może być wnioskodawczynią, a córka – uczestnikiem postępowania. W imieniu córki składa Pani oświadczenia.

Po uzyskaniu poświadczenia dziedziczenia lub postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku przez Pani córkę może Pani uzyskać informacje na temat zajmowanego przez dziadka mieszkania. Jeśli nie ma administratora budynku, który udzieliłby Pani informacji na temat statusu mieszkania zajmowanego przez dziadka, proszę udać się do urzędu gminy, do wydziału podatków od nieruchomości i uzyskać informację, czy dziadek był płatnikiem podatku od nieruchomości i za jaką nieruchomość uiszczał podatek. Jeśli przedstawi Pani urzędnikom prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku przez niepełnoletniego spadkobiercę i przedstawi akt urodzenia córki, który wskazuje na Panią jako jej przedstawicielkę ustawową, to na pewno urzędnicy ustalą dla Pani dane własności dziadka, czyli księgę wieczystą lub dane z ewidencji gruntów. Po uzyskaniu tych informacji będzie Pani mogła, jako przedstawicielka ustawowa małoletniego właściciela, dokonać wpisu nowego właściciela w księgę wieczystą nieruchomości.

Prawo spadkobiercy ustawowego do żądania zachowku

Pozostaje jeszcze kwestia zachowku. Zgodnie z art. 991 § 1 K.c. zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

Pani ojciec będzie więc mógł się domagać od wnuczki zapłaty 1/2 wartości mieszkania (byłby bowiem jedynym spadkobiercą ustawowym). Ma na to trzy lata od daty śmierci dziadka. Żądanie takie może egzekwować w procesie o zapłatę, podczas którego sąd ustali wartość spadku oraz wartość udziału, jaki przypadałby ojcu, a następnie wartość przysługującego mu zachowku. To wszystko może mieć miejsce, o ile dziadek w testamencie nie wydziedziczył Pani ojca, a swojego syna. Podkreślam, że żądać zapłaty zachowku ojciec może w drodze stosownego procesu, który jest kosztowny i dość długotrwały.