Nieodpłatne przekazanie drogi gminie

Nieodpłatne przekazanie nieruchomości

Prawo polskie przewiduje od niedawna możliwość zawarcia umowy tzw. nieodpłatnego przekazania nieruchomości. Ustawa nowelizująca przepisy Kodeksu cywilnego z dnia 23 lipca 2008 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1012) wprowadziła do tego kodeksu, do księgi trzeciej, tytuł XXXIII¹. Zmiana weszła w życie z dniem 11 października 2008 r.

Jak podaje przepis art. 902¹ Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.):

„Art. 902¹. § 1. Przez umowę przekazania nieruchomości jej właściciel zobowiązuje się nieodpłatnie przenieść na gminę albo na Skarb Państwa własność nieruchomości.

§ 2. Skarb Państwa może zawrzeć umowę przekazania nieruchomości, gdy gmina miejsca położenia całej albo części nieruchomości nie skorzystała z zaproszenia do jej zawarcia w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia zaproszenia przez właściciela nieruchomości”.

Jak wynika z treści zacytowanego wyżej przepisu, nie można niestety zmusić gminy do zawarcia takiej umowy, jeśli nie będzie ona chciała – za pośrednictwem swego organu wykonawczego (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) – skorzystać z zaproszenia skierowanego przez właściciela nieruchomości. Stanowi to wyraz obowiązującej w prawie polskim zasady swobody umów, wynikającej z art. 353¹ K.c.

Wystosowanie do gminy zaproszenia do zawarcia umowy nieodpłatnego przekazania nieruchomości

Ponieważ panuje zgoda pomiędzy wszystkimi współwłaścicielami nieruchomości stanowiącej drogę co do sposobu zadysponowania i rozporządzenia nieruchomością, należy rozpocząć całą „procedurę” od wystosowania do gminy zaproszenia do zawarcia umowy nieodpłatnego przekazania nieruchomości. W zaproszeniu proszę opisać tę nieruchomość (położenie, powierzchnię, stan), można dołączyć dowód stwierdzający przysługujące prawo własności (odpis z księgi wieczystej, wypis z rejestru gruntów i budynków). Nie ma przeszkód, aby wskazać na powody decyzji współwłaścicieli, choć nie ma takiego obowiązku. Zaproszenie powinni podpisać wszyscy współwłaściciele lub np. jeden z nich, dołączając stosowne pełnomocnictwa od pozostałych.

Przekazanie nieruchomości Skarbowi Państwa

Następnie pozostaje oczekiwać na odpowiedź władz gminy. Jednak aby wcześniej poznać szanse na pozytywną reakcję na zaproszenie, można osobiście złożyć zaproszenie w sekretariacie wójta (burmistrza, prezydenta), łącząc tę czynność z osobistym spotkaniem. Jeśli gmina nie wyrazi chęci skorzystania z zaproszenia w terminie trzech miesięcy od dnia jego wpływu, nieruchomość (np. drogę) można przekazać Skarbowi Państwa, który już nie może odmówić zawarcia umowy.

W jakiej formie powinna być zawarta umowa przekazania nieruchomości?

Przekazanie nieruchomości następuje w drodze aktu notarialnego, którego koszty, wedle ustalonej praktyki, powinien ponieść podmiot nabywający nieruchomość omawianą drogą. Zgodnie z treścią przepisu art. 158 K.c. umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Umowa przekazania nieruchomości stanowi wyjście naprzeciw oczekiwaniom właścicieli, dla których określona nieruchomość z różnych względów stała się uciążliwa w utrzymaniu, pozwala wyzbyć się m.in. kłopotliwego obciążenia podatkowego. Ponadto – co istotne – zgodnie z treścią art. 902² K.c. właściciel nie ponosi odpowiedzialności za żadne wady przekazywanej nieruchomości (fizyczne lub prawne), chyba że strony transakcji inaczej postanowiły.

Z chwilą zawarcia stosownej umowy nieodpłatnego przekazania nieruchomości w formie aktu notarialnego własność nieruchomości od razu przechodzi na nabywcę, co stanowi wyraz tzw. zasady konsensualności umów w prawie polskim (art. 155 § 1 K.c.). Nie ma zatem dodatkowego obowiązku wprowadzania gminy lub Skarbu Państwa w posiadanie tej nieruchomości (drogi). Nabywca staje się właścicielem z dniem zawarcia umowy, a potwierdzeniem tego nowego stanu prawnego będzie późniejszy wpis w księdze wieczystej na podstawie wniosku zawartego w treści aktu notarialnego.