Nieodpłatne przekazanie udziałów w nieruchomości spadkowej

Przekazanie nieruchomości wchodzącej w skład spadku na rzecz jednego ze spadkobierców

W opisanej sprawie przekazać nieruchomość na Pana rzecz można na dwa sposoby:

1. w drodze umowy darowizny;
2. podczas działu spadku.

Co się tyczy działu spadku to można tu wyróżnić drogę sądową oraz notarialną.

Umowny dział spadku może obejmować cały spadek lub jego część. W umowie powinno się wskazać wartość spadku oraz sposób dokonania działu spadku. Forma umowy jest dowolna, ale w analizowanym przypadku, skoro przedmiotem działu spadku jest nieruchomość, umowa powinna być zawarta u notariusza.

Jak przeprowadzić umowny dział spadku?

Jeżeli między Państwem nie ma sporu co do sposobu działu spadku, ewentualnych rozliczeń itp., najprostszym, najszybszym, ale z kolei droższym sposobem jest umowny dział spadku przeprowadzony w drodze umowy notarialnej u notariusza. Chociaż notarialny podział spadku będzie kosztowniejszy niż sądowy, za to notariusz załatwi wszelkie formalności.

Jeśli chodzi o koszty notarialne działu spadku, to podstawą do określenia maksymalnej stawki taksy notarialnej jest ogólna wartość majątku podlegającego działowi.

Koszty notarialne oblicza notariusz w zależności od tego, jaką stawkę przyjmie. Stawki określone są w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28.06.2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.

Maksymalna stawka taksy notarialnej jest zależna od wartości majątku podlegającego działowi i wynosi od wartości:

• wartość majątku do 3000 zł – maksymalna opłata 100 zł,
• powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł,
• powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł,
• powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł,
• powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000zł,
• powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł,
• powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn więcej niż 7500 zł.

Powyższe kwoty są kwotami maksymalnymi, jakie może naliczyć notariusz. Do tych kwot notariusz doliczy 23% podatku VAT.

Takie same koszty będą również przy spisaniu umowy darowizny.

Dział spadku przed sądem

Drugim ze sposobów dokonania działu spadku jest droga sądowa – takie postępowanie jest najtańsze, ale też może dłużej trwać. Wniosek o dział spadku może złożyć każdy ze spadkobierców.

We wniosku o dział spadku (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) należy powołać:

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia,
• spis inwentarza,
• jak również podać, jakie spadkodawca sporządził testamenty, gdzie zostały złożone i gdzie się znajdują.

Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać dokładnie majątek, który ma być przedmiotem działu.

W wypadku gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić dowody stwierdzające, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy, należy więc dołączyć odpis z księgi wieczystej.

W postępowaniu spadkowym zarówno skład, jak i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, który dokonuje tego na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania. Od prawidłowego ustalenia wartości majątku spadkowego zależy obliczenie wielkości poszczególnych sched spadkowych przypadających na rzecz poszczególnych współspadkobierców.

Sposób dokonania działu spadku

Ze względu na sposób dokonania działu spadku, zarówno w trybie umownym, jak i sądowym, można wyróżnić:

• podział fizyczny spadku – podział w naturze,
• przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu spadkobiercy, z obowiązkiem spłaty pozostałych lub bez takiej spłaty,
• podział cywilny – polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale uzyskanej w ten sposób sumy między współspadkobierców.

Przy zgodnym podziale w zasadzie sąd związany jest sposobem podziału podanym przez spadkobierców we wniosku. Może on od tego odstąpić jedynie wówczas, gdy występuje sprzeczność proponowanego podziału z prawem, zasadami współżycia społecznego albo też podział naruszałby w sposób rażący interesy osób uprawnionych. W braku zgodnego wniosku uczestników postępowania sąd powinien dokonać działu z uwzględnieniem składu dzielonego spadku oraz interesów poszczególnych współspadkobierców.

Wysokość opłaty sądowej w sprawie o dział spadku

Wysokość opłaty sądowej w sprawie o dział spadku wynosi (zgodnie z art. 51 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych):

• 500 zł – od wniosku o dział spadku,
• 300 zł – jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku,
• 1000 zł – od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności,
• 600 zł – od wniosku, jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności.

Reasumując, w Pana sprawie możliwe są dwa warianty rozwiązania:

1. umowa darowizny u notariusza,
2. dział spadku, podczas którego pozostali spadkobiercy nieodpłatnie przekażą na rzecz Pana swoje udziały w spadku – przeprowadzony u notariusza lub w sądzie.

Mając postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i postanowienie o dziale spadku albo umowę darowizny, może Pan dokonać stosownych zmian w księdze wieczystej mieszkania, tzn. wpisać siebie jako właściciela.