Nieobecność nauczyciela na dyżurze i bójka uczniów

Kto ponosi odpowiedzialność z tytułu wypadku ucznia na terenie szkoły?

Odpowiedzialność z tytułu wypadku ucznia na terenie szkoły spoczywa zawsze na szkole, a dokładnie na jej organie założycielskim. Zgodnie bowiem z ustawą o systemie oświaty organ prowadzący szkołę lub placówkę odpowiada za jej działalność. Do zadań organu prowadzącego szkołę lub placówkę należy w szczególności:

1) zapewnienie warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;

1a) zapewnienie warunków umożliwiających stosowanie specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży objętych kształceniem specjalnym;

2) wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie;

3) zapewnienie obsługi administracyjnej, w tym prawnej, obsługi finansowej, w tym w zakresie wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2-6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r., poz. 330, z późn. zm.), i obsługi organizacyjnej szkoły lub placówki;

4) wyposażenie szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania, programów wychowawczych, przeprowadzania egzaminów oraz wykonywania innych zadań statutowych;

5) wykonywanie czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w stosunku do dyrektora szkoły lub placówki (art. 5 ust. 7).

Brak nadzoru nad uczniami przez wyznaczonego nauczyciela

Ponieważ szkoła powierza opiekę nad dziećmi nauczycielom, również nauczyciel odpowiada za szkodę powstałą u ucznia. Odpowiedzialność ta wynika z art. 439 Kodeksu cywilnego (K.c.): „Kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.”

Zgodnie z Kartą Nauczyciela (art. 6 pkt 1) nauczyciel obowiązany jest: 1) rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę; 2) wspierać każdego ucznia w jego rozwoju; 3) dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego; 4) kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka; 5) dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Niewykonanie lub nieprawidłowe wykonywanie obowiązków przez nauczyciela

Za nieprawidłowe wykonywanie obowiązków grozi odpowiedzialność dyscyplinarna, w oparciu o art. 75 ust. 1 Karty Nauczyciela.

Zakres obowiązku naprawienia szkody ustalony zaś został w art. 454 K.c.: „§ 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. § 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty”. Oczywiście to szkoła wypłaci odszkodowanie, jednak zgodnie z Kodeksem pracy szkoła będąca pracodawcą ma prawo i możliwość dochodzenia od Pani naprawionej szkody w drodze tzw. regresu (art. 120 K.p.).

W sytuacji więc gdy nie było Pani na dyżurze, może Pani jedynie starać się zminimalizować swoją odpowiedzialność. Nie uda się niestety wykazać, iż Pani takiej winy nie ponosi. To, co powinna Pani zrobić, to podjąć działania zmierzające do ograniczenia Pani odpowiedzialność. Zgodnie bowiem z art. 117 § 1 K.p. pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia.

Niestawienie się w miejscu dyżuru przez nauczyciela a odpowiedzialność za szkodę powstałą u ucznia

Po pierwsze proszę sprawdzić, czy w szkole obowiązuje regulamin lub zarządzenie dyrekcji o sposobie ustalania dyżurów i potwierdzenia zapoznania się z grafikiem przez poszczególnych nauczycieli. Jeżeli taki dokument funkcjonuje, to być może procedury w nim zawarte pozwolą Pani na wykazanie, iż nie została Pani poinformowana o obowiązku dyżurowania w sposób prawidłowy.

Po drugie, może Pani wykazać, iż dyrekcja szkoły nie wykonywała w sposób prawidłowy swoich obowiązków dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa uczniom i pracownikom, bowiem nie kontrolowała, czy nauczyciel wykonuje powierzone mu zadania. Gdyby bowiem dyrekcja skontrolowała, czy jest Pani na dyżurze w wyznaczonym czasie i miejscu, miałaby możliwość zapewnienia zastępstwa lub też przypomnienia Pani o wykonaniu dyżuru.

Trzecia możliwość, to wykazanie, iż w okresie gdy przypadał Pani dyżur korzystała Pani z przysługującego Pani prawa do 15-minutowej przerwy w pracy, która przysługuje Pani z mocy przepisów prawa pracy (art. 134 K.p.).

Jeżeli rodzice faktycznie wystąpią z powództwem cywilnym, to sąd będzie zapoznawał się z nagraniami z monitoringu, jeśli zostanie złożony taki wniosek dowodowy. Z własnej inicjatywy sąd takich działań nie podejmie. Proszę pamiętać, iż monitoring może zostać zabezpieczony przez policję, w sytuacji gdy rodzice złożą doniesienie o przestępstwie.

Kolejna kwestia to okoliczność, czy szkoła jest „bezpieczna”, tj. miejsce zdarzenia było zgodne z zasadami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach.

Może Pani także spróbować powołać się na stanowisko Sądu Najwyższego przedstawione w wyroku z dnia 19 czerwca 1974 r. (wyrok SN z dnia 19 czerwca 1974 r., II CR 289/74) – wiek uczniów wpływa na zróżnicowanie stopnia i formy sprawowanego nad uczniami nadzoru przez nauczycieli w tym rozumieniu, iż młodzieży starszej należy pozostawić więcej samodzielności.