Nienależyte reprezentowanie przez adwokata i przegrana w drugiej instancji

Adwokat nie stawił się na rozprawę apelacyjną.Czy jest możliwość przywrócenia terminu rozprawy?

Zlecili Państwo prowadzenie sprawy profesjonalnemu pełnomocnikowi – adwokatowi. W pierwszej instancji sprawa została przegrana, wnieśli Państwo (reprezentowani przez adwokata) apelację. Adwokat nie stawił się na rozprawę apelacyjną, nie poinformował Państwa o terminie rozprawy, uporczywie nie odbierał telefonu, nie oddzwaniał, unikał kontaktu. Zastanawia się Pani, czy możliwe byłoby przywrócenie terminu (tu trudno mówić o naruszeniu terminu, stąd ta instytucja nie będzie tu przydatna) albo wznowienie postępowania z uwagi na nienależyte Państwa reprezentowanie.

Zgodnie z art. 401 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.):

„Art. 401. Można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności:

1) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia;

2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.”

Nienależyte wykonywanie obowiązków procesowych przez adwokata

Jednakże w orzecznictwie przyjmuje się, że „nienależyta reprezentacja” w rozumieniu powyższego przepisu nie dotyczy sposobu zastępowania strony przez pełnomocnika procesowego (por. postanowienie SN z 9.06.2000 r., I PKN 277/00). „Nienależyte wykonywanie obowiązków procesowych przez adwokata ustanowionego z urzędu nie może stanowić podstawy wznowienia postępowania polegającej na pozbawieniu strony możności działania” (postanowienie SN z dnia 26 marca 2003 r., II CZ 26/03, por. też postanowienie SN z dnia 12 października 2001 r., III AO 32/01).

Niestety zatem z powodu działań lub zaniechań swojego pełnomocnika nie mogą Państwo wznowić postępowania. Niewątpliwie adwokat powinien Państwa informować o czynnościach procesowych i terminie rozprawy, winien być dla Państwa dostępny.

Zgodnie z art. 5 ustawy o adwokaturze (zwana dalej „ustawą”):

„Adwokat przed rozpoczęciem wykonywania czynności zawodowych składa wobec dziekana ślubowanie treści następującej:

»Ślubuję uroczyście w swej pracy adwokata przyczyniać się ze wszystkich sił do ochrony praw i wolności obywatelskich oraz umacniania porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązki swe wypełniać gorliwie, sumiennie i zgodnie z przepisami prawa, zachować tajemnicę zawodową, a w postępowaniu swoim kierować się zasadami godności, uczciwości, słuszności i sprawiedliwości społecznej«.”

Odpowiedzialność dyscyplinarna adwokatów

Na mocy art. 80 tej ustawy:

„Adwokaci i aplikanci adwokaccy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych, a adwokaci również za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, o którym mowa w art. 8a ust. 1, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 8b.”

Zgodnie ze Zbiorem Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeks Etyki Adwokackiej):

„§ 6 Celem podejmowanych przez adwokatów czynności zawodowych jest ochrona interesów klienta.”

„§ 8 Adwokat powinien wykonywać czynności zawodowe według najlepszej woli i wiedzy, z należytą uczciwością, sumiennością i gorliwością. Obowiązkiem adwokata jest stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych i dążenie do utrzymania wysokiej sprawności zawodowej.”

„§ 49 Adwokat jest obowiązany czuwać nad biegiem sprawy i informować klienta o jej postępach i wyniku.”

W Państwa wypadku adwokat naruszył zasadę wykonywania swoich czynności z należytą sumiennością, nie czuwał nad biegiem sprawy (nie uczestniczył w rozprawie), nie poinformował Państwa ani o biegu sprawy, ani o jej wyniku. Z pewnością zatem naruszył ustawę oraz Kodeks etyki adwokackiej. W związku z powyższym skarga do okręgowej rady adwokatów (ew. NRA) będzie uzasadniona. W takiej skardze należy opisać stan faktyczny, przedstawić ewentualne dowody naruszeń, wskazać zarzuty wobec adwokata, wnieść o wyciągnięcie konsekwencji dyscyplinarnych. Mogą Państwo także przytoczyć wyżej powołane regulacje.

Odszkodowanie od adwokata za nienależyte wykonanie zlecenia

Co do odszkodowania – nie będzie ono łatwe do uzyskania. Na etapie skargi do ORA mogą Państwo próbować ugodowo załatwić sprawę – być może adwokat dobrowolnie zgodzi się na wypłatę. Przed sądem musieliby Państwo natomiast wykazać, że gdyby nie jego zaniedbania, wygraliby Państwo sprawę – podejrzewam, że będzie to niemożliwe (jednak nie znam sprawy i nie mogę tego przesądzić).

Powierzając profesjonalnemu pełnomocnikowi sprawę do prowadzenia, zawiera z nim Pani umowę zlecenia (art. 734 K.c. i n.). Jest to umowa starannego działania, nie zaś umowa rezultatu. Pełnomocnik zatem zobowiązuje się do starannego działania w sprawie, zgodnie ze swoją fachową wiedzą, nie zaś do osiągnięcia wygranej. Gdy pełnomocnik profesjonalny popełnia tzw. błąd w sztuce i nienależycie wykonuje swoje obowiązki bądź ich nie wykonuje, może Pani dochodzić od niego odszkodowania na podstawie art. 471 Kodeksu cywilnego. Przy dochodzeniu odszkodowania konieczne jest dowiedzenie zaistnienia zdarzenia powodującego szkodę (tu: błędu, niewykonania umowy), zaistnienia i wysokości szkody (tu: strat, które Pani poniosła i korzyści, które utraciła) oraz związku przyczynowego między zdarzeniem a szkodą.

Mogą Państwo także dowodzić, że w związku z nienależytym wykonaniem zlecenia pobrana kwota pozostawała nieadekwatna i żądają Państwo zwrotu części wynagrodzenia. Tutaj jednak również ocenne jest określenie właściwego wynagrodzenia (jeśli np. adwokat miał uczestniczyć we wszystkich rozprawach, a w tej nie uczestniczył, wtedy rzeczywiście przeciętne wynagrodzenie za rozprawę mogłoby zostać odliczone).