Niemieckie prawo jazdy a punkty karne

Posiadanie prawa jazdy a posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami

Na początek rozróżnijmy dwie rzeczy:

1. posiadanie prawa jazdy – jako dokumentu;
2. posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami.

Możliwe są różne sytuacje:

1. Ktoś nie posiada prawa jazdy, ale posiada uprawnienia do prowadzenia pojazdu, np.:
   – zgubił prawo jazdy;
   – nie posiada go przy sobie podczas prowadzenia pojazdu (za co jest mandat 50 zł);
   – Policja zatrzymała mu prawo jazdy za przekroczenie 24 punktów karnych – wówczas policjant wydaje kierowcy pokwitowanie, które uprawnia do prowadzenia pojazdów przez 7 dni. Następnie prawo jazdy przesyłane jest do starostwa. Taka osoba nadal może jeździć, bo uprawnienia ma i to (choć tu jest pewien spór) nawet po upływie 7 dni od dnia zatrzymania (czyli po upływie terminu ważności pokwitowania). Zresztą obywatel i tak może odebrać prawo jazdy ze starostwa – bo to nie ma uprawnienia by je zatrzymać (luka w przepisach), i tak „w kółko”. W dodatku Policja może zatrzymać prawo jazdy tylko, gdy Pan je fizycznie posiada. Jeśli kierowca, który przekroczył 24 punkty, prowadzi pojazd bez prawa jazdy, bo np. zapomniał go wziąć ze sobą, to policjant może jedynie nałożyć 50-złotowy mandat za brak wymaganego dokumentu (chyba że takiej osobie zostały już cofnięte uprawnienia);
2. Ktoś posiada prawo jazdy, ale nie posiada uprawnień do prowadzenia pojazdu.

Przekroczenie przez kierowcę 24 punktów karnych

Jeśli ktoś przekracza 24 punkty karne, to sytuacja wygląda następująco (procedura wygląda tak samo, niezależnie czy mamy prawo jazdy wydane przez organ polski czy zagraniczny):

• Właściwy komendant wojewódzki Policji kieruje wniosek do starosty.
• Starosta wszczyna postępowanie i wydaje dwie decyzje:
  a) pierwszą – o skierowaniu na badania psychologiczne,
  b) drugą – o skierowaniu na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji (ponowny egzamin). Przy czym niektóre starostwa określają 30-dniowy termin odbycia egzaminu, jednakże brak w przepisach podstawy prawnej do określenia takiego terminu.
• Następnie kierowca musi najpierw poddać się badaniu psychologicznemu o braku przeciwwskazań do kierowania pojazdem (badanie to kosztuje 150 zł i generalnie nie ma większego problemu z jego przejściem). Z tym dokumentem udaje się on do starostwa, który zakłada mu PKK – Profil Kandydata na Kierowcę. Z tym Profilem kierowca zapisuje się na egzamin.
• Jeśli egzamin zda, to wówczas może on dalej prowadzić pojazd i punkty są anulowane (niezależnie od tego, ile ich miał).
• Jeśli egzaminu nie zda, to wówczas starosta wszczyna postępowanie w sprawie cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdami. To samo jeśli kierowca nie przystąpi do egzaminu. Pytanie – w jakim terminie, skoro starostwo nie ma prawa terminu wyznaczyć. W praktyce zależy to od decyzji starostwa, ile czekać. Jeśli kierowca zda egzamin po wszczęciu postępowania w sprawie cofnięcia uprawnień a przed wydaniem decyzji, to postępowanie jest umarzane (z tym że jeśli go nie zdał za pierwszym razem, to jest to niemożliwe, i tak bowiem musi czekać na decyzję o cofnięciu uprawnień, by móc przystąpić ponownie).
• Wydawana jest decyzja o cofnięciu uprawnień, decyzji tej nadawany jest rygor natychmiastowej wykonalności, co oznacza, iż kierowca traci uprawnienia do kierowania pojazdami z chwilą doręczenia mu decyzji. Od tego momentu nie ma on uprawnień do kierowania pojazdami. Ma to dwa istotne skutki. Po pierwsze w przypadku zatrzymania do kontroli policyjnej płaci on mandat 500 zł za prowadzenie pojazdu bez uprawnień. Przy czym w takiej sytuacji policja może odholować samochód, jeśli nie ma możliwości usunięcia go z drogi w inny sposób (np. jest drugi kierowca mający uprawnienia albo też może przyjechać ktoś z rodziny). Druga konsekwencja – znacznie gorsza – jeśli spowoduje Pan wypadek, to co prawda poszkodowanemu płaci Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, ale następnie zwraca się on do Pana z regresem. Czyli jeśli np. wskutek nieuwagi potrąciłby Pan pieszego, który odniósłby ciężkie obrażenia, to najpierw Fundusz wypłaci mu odszkodowanie i zadośćuczynienie, a następnie zwróci się do Pana z roszczeniami. W praktyce jest to najbardziej problematyczna sprawa, bo o ile mandat 500 zł nie odstrasza kierowców, to perspektywa niewypłacenia się do końca życia już tak.

W jakim momencie następuje utrata uprawnień do kierowania pojazdów?

Natomiast policjanci często mylą pojęcia i utożsamiają przekroczenie liczby 24 punktów z utratą uprawnień, co jest oczywiście niezgodne z prawdą – utrata uprawnień następuje dopiero w chwili doręczenia decyzji o ich cofnięciu, a nie z chwilą przekroczenia punktów karnych. Z 24 punktami można normalnie jeździć.

Wskazuje Pan, że nie otrzymał żadnych pism ze starostwa – ta sprawa jest do wyjaśnienia, być może po prostu ich Pan nie odbierał albo były doręczane pod adres Pana zameldowania, a Pan nie poinformował urzędu o zmianie miejsca pobytu. Zatem proponowałbym jak najszybciej skontaktować się ze starostwem w celu wyjaśnienia sprawy, jakie tak naprawdę pisma były do Pana wysyłane. Jeśli miał Pan uzasadniony powód, by ich nie odebrać, to może być to podstawą do złożenia wniosku o przywrócenie terminu i np. złożenia odwołania od decyzji o skierowaniu Pana na egzamin. Gdyby upadła ta decyzja, to wówczas uchylona musiałaby zostać decyzja o cofnięciu uprawnień. Wtedy Pan mógłby zdać ponownie egzamin, a przez ten okres byłby Pan traktowany jako osoba mająca uprawnienia do kierowania pojazdami. Policja mogłaby Panu zabrać prawo jazdy, ale pod warunkiem, że przy sobie Pan by to prawo jazdy miał.