Nieklasyfikacja a status ucznia

Renta rodzinna dla uczniów i studentów

Zgodnie z art. 68 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych „dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1)  do ukończenia 16 lat;

2)  do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3)  bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2”.

Zasadą jest, że renta rodzinna dla uczniów i studentów przysługuje przez cały rok szkolny lub akademicki, tj. do 31 sierpnia lub do 30 września, a więc również za okres ferii letnich. Zasada ta dotyczy zarówno sytuacji, gdy osoba uprawniona kontynuuje naukę w kolejnej klasie lub na kolejnym roku studiów, jak również wówczas, gdy kończy naukę w szkole lub uczelni, np. w maju lub w czerwcu danego roku szkolnego lub akademickiego.

Art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazuje w ust. 2, co należy rozumieć przez nienależnie pobrane świadczenia, w pkt 1, wskazując, iż są to świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Domaganie się przez organ rentowy zwrotu nienależnie pobranych świadczeń

Prawidłowe pouczenie decyduje o świadomości ubezpieczonych i może uzasadniać domaganie się przez organ rentowy zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Ważne jest przy tym, iż powyższe pouczenie winno być adekwatne do obowiązujących przepisów, odnosić się do konkretnie otrzymywanego świadczenia i operować zwrotami zrozumiałymi dla adresata tak, aby mógł je zrozumieć, uwzględnić w ocenie własnej sytuacji.

Pouczenie nie może zostać uznane za należyte, gdy przytacza jedynie przepis ustawy bez jego wyjaśnienia, jednakże pouczenie nie może odnosić się indywidualnie do pobierającego świadczenie, gdyż nie da się przewidzieć, które z różnorodnych okoliczności wystąpią u konkretnego świadczeniobiorcy (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 czerwca 2008, sygn. akt I UK 394/07, LEX nr 494135).

Realizacja wspomnianego obowiązku odbywa się na różne sposoby, rozpowszechnioną formą jest zamieszczanie szczegółowych pouczeń na drukach wniosków o świadczenia, względnie decyzji ZUS-u – przyznających świadczenie, przeliczających świadczenie bądź też waloryzujących świadczenie. Pouczenie musi być skierowane do osoby pobierającej świadczenie. Konsekwencją jego braku jest niemożność nałożenia przez organ rentowy obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

Nieobecność na zajęciach przyczyną skreślenia z listy uczniów i wezwanie ZUS do zwrotu pobranej renty rodzinnej

Z analizy podobnych przypadków wynika, że w sytuacji, gdy uczeń nie uczęszczał na zajęcia i jest z tego powodu nieklasyfikowany, to mimo że nie został formalnie skreślony z listy uczniów – świadczenie pobierane przez niego jest nienależne. W takiej sytuacji ZUS wzywa do zwrotu otrzymanego świadczenia wraz z odsetkami. Zapewne więc i Pani takie pismo otrzyma. W takiej sytuacji może się Pani oczywiście od decyzji odwołać, powołując się na poniżej przytoczone orzeczenia sądów – proszę jednak pamiętać, że sąd nie musi podzielać opinii innych sądów.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 czerwca 2006 roku (sygn. akt III AUa 1467/05) „uczeń to osoba, która ma status ucznia. Status ucznia jest pojęciem formalnym. Powstaje przez wpisanie na listę uczniów szkoły, a ustaje przez skreślenie z niej. Do chwili skreślenia z listy uczniów nie dochodzi zatem do utraty tego statusu. Jednak osoba wpisana na listę uczniów może doznawać przeszkód w codziennym, regularnym wykonywaniu nałożonego na nią obowiązku brania udziału w lekcjach. Ustalenie »uczęszczania do szkoły«, czy »nauki w szkole« nie wymaga stwierdzenia systematycznej obecności w szkole. Istota ucznia sprowadza się wówczas do sprawdzania w trakcie egzaminów wiedzy nabytej w domu albo na zajęciach praktycznych.

Skoro ubezpieczona nie zaprzestała nauki w szkole, ponieważ miała status ucznia, to nadal była uprawniona do renty rodzinnej. Nie ma wiec podstaw do żądania od niej zwrotu świadczenia pobranego w tym okresie”.

Czy prawo do renty rodzinnej jest uzależnione od frekwencji ucznia w zajęciach szkolnych?

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach (sygn. akt III AUa1524/07) „prawo do renty nie jest uzależnione od frekwencji ucznia w zajęciach szkolnych. Świadczenie to przysługuje bowiem od dnia podjęcia nauki do dnia jej ukończenia w planowanym terminie lub utraty statusu ucznia (studenta) wskutek skreślenia z listy uczniów (studentów) przez właściwy organ określony w statucie szkoły. Przepisy o rencie rodzinnej nie uzależniają prawa do tego od pozytywnych rezultatów edukacji, ewentualnego powtarzania semestrów. Jedyny warunek to kontynuowanie nauki i ograniczenie wiekowe”.

Tak wiec w razie gdyby ZUS zażądał od Pani zwrotu pobranych świadczeń, może Pani się od tej decyzji odwołać, powołując się na przedstawione wyżej orzeczenia.