Nękanie i nachodzenie przez osobę chorą na Alzheimera - co zrobić?

Zawiadomienie o czynach starszej osoby

W mojej ocenie, jeżeli osoba ta cierpi na zaburzenia psychiczne i zagraża bezpieczeństwu swojemu i Państwa, o zaistniałej sytuacji powinien Pan zawiadomić organ pomocy społecznej w celu interwencji i złożenia wniosku do sądu o przymusowe umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym lub domu pomocy społecznej.

Zgodnie bowiem z treścią art. 23 powyższej ustawy:

„1. Osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez zgody wymaganej w art. 22 tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. 

2. O przyjęciu do szpitala osoby, o której mowa w ust. 1, postanawia lekarz wyznaczony do tej czynności po osobistym jej zbadaniu i zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry albo psychologa.

3. Lekarz, o którym mowa w ust. 2, jest obowiązany wyjaśnić choremu przyczyny przyjęcia do szpitala bez zgody i poinformować go o jego prawach.

4. Przyjęcie do szpitala, o którym mowa w ust. 1, wymaga zatwierdzenia przez ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) w ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia. Kierownik szpitala zawiadamia o powyższym sąd opiekuńczy miejsca siedziby szpitala w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia.

5. Czynności, o których mowa w ust. 2, 3 i 4, odnotowuje się w dokumentacji medycznej”.

W oparciu o powyższe należy więc podnieść, iż przymusowe umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym stanowi wyjątek od zasady dobrowolności. Przesłanki, które musza zostać spełnione, to bezpośrednie zagrożenie dla własnego życia albo zdrowia lub też zagrożenie życia lub zdrowia innych osób.

Doktryna wskazuje, iż bezpośrednie zagrożenie dla życia pacjenta to przede wszystkim próby samobójcze. Osoba chora jest natomiast zagrożeniem dla innych w przypadku nagłych ataków agresji, wypowiadania gróźb i obawy ich spełnienia. Ponadto, pojęcie jakim jest zagrożenie bezpośrednie jest nieostre.

Zagrożenie dla zdrowia lub życia

„Aby stwierdzić, że zachowanie chorego zagraża zdrowiu lub życiu, należy ustalić, że zaistniały (w dotychczasowym zachowaniu chorego) takie okoliczności, które obiektywnie i rozsądnie oceniane świadczą o istnieniu stanu zagrożenia, tj. stanu, w którym należy się liczyć z realną możliwością naruszenia przez chorego własnego lub cudzego życia (lub cudzego zdrowia). Pod tym właśnie kątem należy ustalić i ocenić – przy zastosowaniu wiedzy medycznej i zasad doświadczenia życiowego – konkretne zachowanie danej osoby. Specyficzny charakter ustaleń faktycznych, jakie należy poczynić w sprawie tego rodzaju, polega na tym, że konkretne ustalenia co do faktów (zachowań) uczestnika są nierozerwalnie związane z ich jednoczesną kwalifikacją jako noszących cechy odpowiadające dyspozycji przepisu (zagrażają życiu lub zdrowiu) lub nie. Należy zatem ustalić, czy konkretne zachowania osoby chorej psychicznie związane z tą chorobą zarażają życiu lub zdrowiu” (Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14.02.1996 r., sygn. akt II CRN 201/95).

Zgodnie natomiast z treścią art. 29 ustawy:

„1. Do szpitala psychiatrycznego może być również przyjęta, bez zgody wymaganej w art. 22, osoba chora psychicznie:

1) której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego, bądź

2) która jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia.

2. O potrzebie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego osoby, o której mowa w ust. 1, bez jej zgody, orzeka sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania tej osoby – na wniosek jej małżonka, krewnych w linii prostej, rodzeństwa, jej przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej nad nią faktyczną opiekę.

3. W stosunku do osoby objętej oparciem społecznym, o którym mowa w art. 8, wniosek może zgłosić również organ do spraw pomocy społecznej”.

Zawiadomienie opieki społecznej o nachodzeniu

Jak wynika więc z pkt 3, wniosek taki może złożyć organ pomocy społecznej, jednak musi on powziąć informacje o zagrożeniu. Z doświadczenia wiem, że takich spraw jest dużo, bowiem często sąsiedzi takich osób zgłaszają się do organu pomocy społecznej w celu interwencji. Dlatego w mojej ocenie powinien Pan jak najszybciej poinformować organ pomocy społecznej o obawie o bezpieczeństwo swoje i rodziny. Może Pan w dalszym ciągu także dzwonić po policję i zgłaszać np. nękanie, ale pewniejszą drogą jest zawiadomienie organu pomocy społecznej, który ma obowiązek podjąć działania w sprawie.